Η κουβέντα για τον −μεγάλο− βαθμό στον οποίο οι έφηβοι είναι σήμερα συναισθηματικά ευάλωτοι και φλερτάρουν έντονα με ψυχικές διαταραχές φέρει ως βασικό κατηγορούμενο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικά το Instagram. Και ίσως όχι άδικα· καθώς στον αστερισμό του Instagram, αγόρια και κορίτσια μοιάζουν με πολιτικούς που διανύουν μια αέναη προεκλογική περίοδο με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων να δημοσιεύονται −υπό μορφή like− διαρκώς.
Παρόλα αυτά το Instagram δεν είναι η μοναδική αιτία της ψυχοπαθολογίας των εφήβων. Γι’ αυτή ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό οι καταπιεστικές και βίαιες συμπεριφορές μέσα στις σχέσεις και το τραύμα που δημιουργούν. Πρόσφατη έρευνα[1] κατέδειξε πως το ένα τρίτο των έφηβων κοριτσιών παραδέχονται πως έχουν βιώσει μια τουλάχιστον σχέση βίας και καταπίεσης, ενώ από τα υπόλοιπα δύο τρίτα των ερωτηθεισών, το 64% τελικά είχε παρόμοια εμπειρία χωρίς να το έχει καταλάβει.
Είναι, λοιπόν, καιρός να συνειδητοποιήσουμε, ειδικά εμείς οι γονείς, ότι η βία στις σχέσεις των δυο φύλων δεν καθρεφτίζεται μόνο σε μαυρισμένα μάτια συζύγων αλλά και σε σκοτεινιασμένες ψυχές εφήβων που ζουν τον πρώτο τους έρωτα.
Τα πιο κοινά χαρακτηριστικά αυτών των σχέσεων είναι η υπερβολική ζήλια, η υπερβολικά επικριτική στάση και η πίεση για συναίνεση. Αυτά μαζί συνθέτουν ένα πλέγμα απόλυτου ελέγχου. Παραδείγματα; Έλεγχος του κινητού από το ένα μέλος του έφηβου ζευγαριού, «ανάκριση», ξαφνικές έφοδοι ελέγχου όταν ο ένας από τους δυο επιλέγει να βρεθεί με άλλη παρέα, έστω φιλική. Επίσης, ενδυματολογικές υποδείξεις (αυτή η φούστα είναι πολύ κοντή) και διαρκείς προσβολές ειδικά μπροστά σε κόσμο.
Ακόμη χειρότερα, μια καλλιέργεια μιας μονίμως οριακής και επισφαλούς περιρρέουσας ατμόσφαιρας στο πλαίσιο της οποίας ο ένας εκδηλώνει (αυτο)καταστροφικές τάσεις σε περίπτωση που ο άλλος επιλέγει να διακόψει τη σχέση.
Όσον αφορά τη σεξουαλική βία, οι έφηβοι συχνά τη βιώνουν σε διάφορες μορφές. Το να προβαίνουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες παρά το γεγονός ότι δεν αισθάνονται άνετα, το να πιέζονται να στείλουν γυμνές φωτογραφίες, το να κάνουν σεξ ακόμα και αν δεν νιώθουν έτοιμοι ή έτοιμες, το να αναπαράγουν σκηνές πορνό, όλα αυτά είναι μια μορφή (εκ)βιασμού. Και μάλιστα από κάποιον ή κάποια που ισχυρίζεται ότι τους αγαπά.
Τα social media είναι φυσικά ένα πεδίο ύφανσης τέτοιων σχέσεων. Chat groups λειτουργούν ως άλλα δικαστήρια, ημίγυμνες φωτογραφίες κοριτσιών καθρεφτίζουν την αγωνία τους να αρέσουν και γυμνές φωτογραφίες στέλνονται ως λύτρα αγάπης. Και εμείς οι γονείς κοιτάμε από την κλειδαρότρυπα και διατηρούμε μια ανεξήγητη ψυχραιμία γιατί οι αναπαραστάσεις μας σχετικά με το τι πρέπει να είναι αποδεκτό και τι όχι είναι πολύ συγκεκριμένες: Βιασμοί αποδίδονται σε προκλητικό ντύσιμο, σκηνές βίας και ζηλοτυπίας στην αγάπη, σεξιστικές συμπεριφορές δικαιολογούνται ως ανδρικές ορμές και αποδομούνται δημοσίως (βλ. Λιάγκα-Γκαγκάκη και λοιπόυς πανελίστες) και όλα τοποθετούνται σε μια σφαίρα αποκρυσταλλωμένου… συντακτικού των σχέσεων: Ο άνδρας είναι το Υποκείμενο και η γυναίκα το Αντικείμενο.
Η αγάπη και ο έρωτας μας κάνουν ευάλωτους, ειδικά όταν μας συμβαίνουν για πρώτη φορά. Αυτό πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας όταν ξεκαθαρίζουμε στα παιδιά μας πως σε μια σχέση πρέπει να δίνουν μόνο αυτό που εκείνα θέλουν και μάλιστα όποτε το θέλουν. Ότι πρέπει να μας αγαπούν για αυτό που είμαστε πραγματικά. Ότι η βία φοράει μάσκες, μεταμορφώνεται και κρύβεται καλά ακόμη και σε αυτό που λέμε αγάπη.
Το κείμενο είναι εμπνευσμένο από άρθρο της Holly Bourne στη Guardian. Η Holly Bourne είναι συγγραφέας και πρέσβειρα της οργάνωσης Love Respect.
[1]https://www.endviolenceagainstwomen.org.uk/about/data-on-violence-against-women-and-girls/
