Στα μέσα Μαρτίου βιώσαμε ένα μεγάλο σοκ. Αν και φαινόταν πως ο κορονοϊός είχε διασπαρεί και πως θα έπρεπε να αλλάξουμε συνήθειες, κανείς δεν περίμενε τόσο δραστικά μέτρα απομόνωσης. Φυσικά και τα μουσεία έκλεισαν. Όμως τα αντανακλαστικά που επέδειξε το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, ήταν ταχύτατα. Σχεδόν αμέσως μετά την καραντίνα, απηύθυνε ανοιχτό κάλεσμα σε παιδιά και εφήβους έως 15 ετών να εμπνευστούν από τα αγαπημένα τους αντικείμενα και να δημιουργήσουν τα δικά τους έργα (ζωγραφιές, γλυπτά και κατασκευές) με ό,τι υλικά διέθεταν στο σπίτι. Το Τaλκ συζήτησε με την Υπεύθυνη της Συλλογής του Ιδρύματος, κ. Μαρία Κουτσομάλλη, μια και τα έργα των παιδιών πλέον έχουν συγκεντρωθεί σε μια έκθεση με τίτλο «Η παιδική φαντασία αντίδοτο στην απομόνωση. Ζωγραφικές διαδρομές στην παιδική φαντασία σε περίοδο δυσοίωνων συγκυριών», που έχει ανοίξει για το κοινό και θα διαρκέσει μέχρι και τις 30 Σεπτεμβρίου.
Ήταν μία συλλογική πρωτοβουλία, εξηγεί η κ. Κουτσομάλλη. «Την αρχική ιδέα του open call την είχε η Κατερίνα Γεωργοπούλου, υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο Ίδρυμα. Συνέβαλαν, όμως, πολλοί άλλοι, από διάφορα τμήματα, και κυρίως ο Γιάννης Κετιπίδης, που είχε τον γενικό συντονισμό. Όλοι μαζί, βλέποντας τα έργα να καταφθάνουν προοδευτικά, καταλάβαμε πως έπρεπε να αξιοποιήσουμε αυτό το κάλεσμα και να το αναδείξουμε ακόμη περισσότερο. Τι καλύτερο από μία έκθεση, που να παρουσιάζει όλα τα έργα των παιδιών που απάντησαν θετικά στην πρόσκληση μας; Μέσα από αυτές τις δημιουργίες, μας μένει το αποτύπωμα όλων των συναισθημάτων που βιώσαμε όλοι, μικροί και μεγάλοι, στη διάρκεια της καραντίνας: θυμός, ανησυχία, πλήξη, λύπη αλλά και χαρά, ελπίδα, αγάπη».
Η ανταπόκριση των παιδιών
«Η ανταπόκριση των οικογενειών ήταν άμεση και εντυπωσιακή», παραδέχεται η Μαρία Κουτσομάλλη. «Πολλοί γονείς μάς έστειλαν μηνύματα για να εξάρουν την πρωτοβουλία μας, ενώ ιδιαίτερα συγκινητικός ήταν και ο ενθουσιασμός των παιδιών. Τη χαρά τους και την ικανοποίηση τους, μας την εξέφρασαν με πολύ θερμά σχόλια». Το Ίδρυμα έλαβε συνολικά 396 έργα από 252 παιδιά, τα οποία είναι όλα αναρτημένα στην ιστοσελίδα του.
Η έκθεση
Το μουσείο άνοιξε και πάλι τις πόρτες του στις 15 Ιουνίου και η έκθεση, όπου παρουσιάζονται 252 δημιουργίες, έτσι ώστε κάθε παιδί να εκθέτει από ένα έργο, ξεκίνησε δύο εβδομάδες αργότερα. «Μας βοήθησαν άμεσα οι αγαπητοί μας συνεργάτες, Ανδρέας Γεωργιάδης, Βιβή Γερολυμάτου και Θάλεια Νταλούκα, στο στήσιμο και στη σκηνογραφία της έκθεσης», υπογραμμίζει η κ. Κουτσομάλλη, ενώ τονίζει ότι ποτέ δεν την προσέγγισαν ως μια έκθεση μονάχα παιδική, αλλά θεώρησαν από την πρώτη στιγμή ότι τα παιδιά που συμμετείχαν ήταν καλλιτέχνες. «Ενεργήσαμε όπως για κάθε άλλη έκθεση μεγάλων εικαστικών, κάνοντας μελέτη σκηνογραφίας και φωτισμού, και τοποθετώντας τα έργα σε κορνίζες με ειδικό, αντιόξινο, πασπαρτού», λέει χαρακτηριστικά. «Το κοινό ανταποκρίθηκε άμεσα, αλλά συγκρατημένα, πράγμα που αναμέναμε», παραδέχεται, τονίζοντας πάντως ότι εκ μέρους του Ιδρύματος έχουν ληφθεί όλες οι προφυλάξεις, καθώς διατίθεται ανοιχτό κύκλωμα κλιματισμού, ενώ τηρούνται ευλαβικά όλες οι επιβαλλόμενες οδηγίες. Υπάρχουν, άραγε, ορισμένα έργα που ξεχώρισαν; «Ο λόγος ύπαρξης αυτής της έκθεσης είναι η αδυναμία μας να μπορέσουμε να επιλέξουμε ένα ή μερικά έργα από αυτές τις θαυμάσιες δημιουργίες των παιδιών που μας εμπιστευτήκαν. Πρέπει να μπορέσει να δει κανείς το σύνολο τους για να αντιληφθεί τη δύναμη της τέχνης».
Ο ρόλος της τέχνης στη ζωή
Η κ. Κουτσομάλλη θεωρεί ότι η τέχνη δε διασφαλίζει μεν το ζην, όμως εξασφαλίζει το ευ ζην. «Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τέχνη, δε θα είχε όμως η ζωή μας την ίδια ποιότητα, την ίδια χαρά, την ίδια ιδιαιτερότητα. Το διαπιστώνουμε πολύ καλά με τα έργα των παιδιών: η δημιουργία μπορεί να λειτουργήσει ως βάλσαμο, ως εκτόνωση, ως πηγή αισθητικής χαράς και απόλαυσης. Εμπλουτίζει τη φαντασία, διευρύνει τους ορίζοντες, θωπεύει την όραση, κεντρίζει τον νου και πόσα άλλα!»
Το Ίδρυμα και τα παιδιά
Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή επέλεξε οι πρώτοι επισκέπτες του να είναι παιδιά, από ένα δημοτικό σχολείο του Παγκρατίου. Η επιλογή αυτή έχει τον δικό της συμβολισμό και εκφράζει τον κεντρικό ρόλο που θέλει να τους δώσει, είτε μέσα από παιδαγωγικά προγράμματα, είτε με επισκέψεις, σχολικές και μη, που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον τους. Το παιδί θα παραμείνει στο κέντρο των ενδιαφερόντων του μουσείου, που με κάθε τρόπο θα συνεχίσει να ασκεί τον παιδαγωγικό του ρόλο.
Το μέλλον
«Η πλανητική πανδημία ήρθε να μας θυμίσει ότι το κάθε τι μπορεί να ανατραπεί, και αυτό που ίσχυε χθες να πάψει να ισχύει αύριο. Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός, όσο επώδυνος και αν ήταν, μας έδωσε τη δυνατότητα να αναλογιστούμε τι πρέπει να συγκρατήσουμε και τι να αποβάλλουμε από τις συνήθειες μας του χθες, να εξανθρωπίσουμε τη συμπεριφορά μας, να γίνουμε αλληλέγγυοι, να δείξουμε τον ανάλογο σεβασμό στη φύση, που πάσχει. Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με την πανδημία, αντιλήφθηκε πως πρέπει να είναι ευέλικτο, έτσι ώστε οι δραστηριότητες του να εκφράζουν όσο πιο πιστά γίνεται το νόημα της αποστολής του», καταλήγει η Μαρία Κουτσομάλλη. Βέβαια, παρόλες τις ψηφιακές παροχές που διαθέτει για το κοινό του, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την άμεση επαφή με ένα έργο τέχνης. Γι’ αυτό και τα δυο μουσεία του Ιδρύματος, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άνδρο, παρέχουν όλα τα εχέγγυα μιας ασφαλούς λειτουργίας και υποδοχής του κοινού και μας περιμένουν και αυτό το καλοκαίρι.
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Αθήνα
Οδός Ερατοσθένους 13
Αθήνα 116 35, 210 72 52 895
F. 210 72 35 467
E. info@goulandris.gr
Διάρκεια έκθεσης: 1 Ιουλίου – 30 Σεπτεμβρίου 2020
Ωράριο λειτουργίας
Ιούνιος – Ιούλιος: Τετάρτη, Σάββατο & Κυριακή 10:00 – 18:00, Πέμπτη & Παρασκευή 10:00 – 20:00 | Δευτέρα, Τρίτη κλειστά
Αύγουστος – Σεπτέμβριος: Τρίτη, Τετάρτη, Σάββατο & Κυριακή 10:00 – 18:00, Πέμπτη & Παρασκευή 10:00 – 20:00 | Δευτέρα κλειστά