Η Κατερίνα και η Γεωργία γνωρίστηκαν σε ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο. Η πρώτη ήταν ψυχολόγος και η δεύτερη μητέρα δύο παιδιών με αυτισμό. Στην πορεία η Κατερίνα έγινε μητέρα και η Γεωργία ψυχολόγος. Μαζί έγραψαν το βιβλίο «Μητρότητα. Η δύναμη στην αδυναμία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος, με πρόλογο του ψυχιάτρου Κώστα Γκοτζαμάνη. Πρόκειται για ένα διάλογο ανάμεσα τους, χρόνια μετά την πρώτη τους γνωριμία, και απευθύνονται στους αναγνώστες τους όχι ως ψυχολόγοι αλλά ως άτομα, ως μητέρες, ως πολίτες. Καθώς συνομιλούν ανακαλούν προσωπικές τους στιγμές, τις προκλήσεις της μητρότητας ,τις χαρές και τις λύπες της, τον ρόλο του πατέρα, τις δυσκολίες τού να μεγαλώνεις ένα παιδί με τυπική ανάπτυξη, τις δυσκολίες τού να μεγαλώνεις ένα παιδί διαφορετικό. Οι δυο φίλες μοιράζονται προσωπικές αλήθειες με ειλικρίνεια και σεβασμό, χωρίς τη διάθεση να κρίνουν ή να επιβάλουν. Οι γόνιμες συνομιλίες τους μοιάζουν με ένα ταξίδι λυτρωτικό για όλες εμάς τις μητέρες και γιατί όχι και για τους πατεράδες, που, όπως γράφει και ο Κώστας Γκοτζαμάνης, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον τρόπο που επικοινωνούν και συνεργάζονται δυο γυναίκες. Διαβάζοντας το βιβλίο- διάλογο, καταλαβαίνουμε καταρχάς πόση σημασία έχει για ένα παιδί το να έχει μία χαρούμενη μητέρα. Μια χαρούμενη μητέρα, την οποία η σύγχρονη παιδοκεντρική κοινωνία, που έχει ευνοήσει την ανάπτυξη ολόκληρης βιομηχανίας για την ευτυχία των παιδιών, έχει εξοντώσει. Άραγε, πόσες από εμάς, που διαβάζουμε αυτές τις γραμμές θυμόμαστε να φροντίζουμε τον εαυτό μας όσο και τα παιδιά μας;

Ζητήσαμε από τη Γεωργία Τσούμπα και την Κατερίνα Τζωρτζακάκη να κάνουν ένα μικρό διάλογο, σαν άλλη περίληψη του βιβλίου τους, για τους αναγνώστες του Τaλκ. Δεν τις κατευθύναμε, απλά τους είπαμε να είναι περίπου χίλιες λέξεις και κάναμε την πρώτη ερώτηση: Πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;

Κατερίνα: Γεωργία, πάντα θαύμαζα σε σένα τον τρόπο που ισορροπούσες μέσα στις δυσκολίες, ειδικά αυτή του αυτισμού των γιων σου. Σου ζήτησα να γράψουμε αυτό το βιβλίο μαζί γιατί ήθελα να μάθω περισσότερα για τη ζωή σου και για τον τρόπο που αντιμετώπισες τις προκλήσεις που συνάντησες. Ως νέα μητέρα εγώ είχα πολλούς προβληματισμούς, που ήθελα να μοιραστώ με κάποια έμπειρη μητέρα και μέσα από αυτό το μοίρασμα να μάθω.

Γεωργία: Ήταν πρόκληση η συνεργασία μαζί σου, αν και δεν γνωριζόμασταν καλά, όταν ξεκίνησε. Μου αρέσουν οι προκλήσεις και δέχτηκα με χαρά. Ήταν ένα υπέροχο ταξίδι που ακόμη συνεχίζεται και μας χάρισε μια βαθιά φιλία.

Κατερίνα: Πέρασαν δύο χρόνια από τότε που γράψαμε το βιβλίο μας. Θεωρώ πως το πιο σημαντικό που μου δίδαξε η συνεργασία αυτή είναι το ότι μια νέα μητέρα μέσα από την επαφή της με κάποια πιο έμπειρη μπορεί να πάρει δύναμη και ιδέες, να απενοχοποιηθεί και να σταματήσει να μεγαλοποιεί τις καταστάσεις που τη δυσκολεύουν στις αρχές. Κάθε μητέρα έχει κάτι να δώσει στις άλλες. Γι’ αυτό άλλωστε και στο παράρτημα του βιβλίου μας έχουμε απαντήσεις άλλων γυναικών στο ερώτημα «Τι σημαίνει για σένα να είσαι μητέρα;». Ήταν πλούτος για εμάς τα όσα μας είπαν. Νομίζω πως αυτή η επαφή με άλλες μητέρες λείπει από τη σύγχρονη γυναίκα που μεγαλώνει παιδιά. Νιώθω πως οι οικογένειες σήμερα είναι πολύ απομονωμένες κι αυτό δεν βοηθάει.

Γεωργία: Εγώ μέσα από τα όσα έγραψα για το βιβλίο μας αναβίωσα ξανά κάποιες φάσεις της ζωής μου. Με βοήθησε που ξαναγύρισα στη σχέση μου με τη μητέρα μου και είδα πόσο σημαντική είναι για την κάθε γυναίκα αυτή η σχέση. Το βίωμα της μητρότητας, όπως γράφουμε και στο βιβλίο, ξεκινάει από την επαφή της με τη μητέρα της ως έμβρυο, ως παιδί αλλά και αργότερα στα ενήλικα χρόνια της. Όσο περισσότερο επεξεργαζόμαστε αυτή τη σχέση, τόσο καλύτερες μητέρες γινόμαστε.

Κατερίνα: Δεν ξεχάσαμε όμως τον ρόλο του πατέρα. Έχει αλλάξει πολύ στην εποχή μας. Τις προάλλες είδα σε διαφήμιση βρεφικού προϊόντος τη φωτογραφία ενός μωρού σε ανδρικά χέρια. Δεν βλέπαμε τέτοιες εικόνες παλιότερα. Οι νέοι μπαμπάδες κάνουν στην εποχή μας πράγματα που δεν έκαναν συνήθως οι πατέρες τους. Οπότε χρειάζονται κι εκείνοι υποστήριξη και ενθάρρυνση.

Γεωργία: Και να μην ξεχνάμε πως ο πατέρας είναι αυτός που θα υποστηρίξει τη μητέρα και θα τη βοηθήσει να βρει την ισορροπία της μετά τη γέννηση του παιδιού τους. Αν η γυναίκα εγκλωβιστεί στον μητρικό ρόλο οι συνέπειες μπορεί να είναι κακές για όλη την οικογένεια. Δεν θα μπορούσα να στηρίξω τα παιδιά μου αν παραμελούσα τον ρόλο της συντρόφου, της φίλης, της εργαζόμενης, της κόρης. Αν σταματούσα να ονειρεύομαι επειδή είχα να μεγαλώσω δυο παιδιά με αυτισμό.

Κατερίνα: Είναι μεγάλες οι δυσκολίες στις οικογένειες με παιδιά με αναπηρία. Εσύ έκανες αυτή τη δυσκολία δύναμη. Σπούδασες Ψυχολογία και τώρα συνδυάζοντας γνώση και βίωμα μπορείς να βοηθάς άλλους γονείς.

Γεωργία: Πράγματι οι δυσκολίες είναι τεράστιες λόγω της έλλειψης δομών στη χώρα μας. Καταλαβαίνω ακόμη κι έναν γονιό που έχει παραιτηθεί τελείως. Ήμουν τυχερή γιατί είχα και έχω κοντά μου ανθρώπους που με αγαπούν και με στηρίζουν. Το οικογενειακό και κοινωνικό δίκτυο είναι απαραίτητο σε μια κοινωνία που δεν φροντίζει τα άτομα με αναπηρία.

Κατερίνα: Βλέπω όλο και περισσότερο ότι η αναπηρία είναι και φαινόμενο κοινωνικό. Σε μια αδιάφορη κοινωνία τα παιδιά μαθαίνουν να είναι αδιάφορα. Αν όμως ένα παιδί δεν μάθει να αποδέχεται το διαφορετικό, δεν θα έχει ως ενήλικας την ευελιξία που χρειάζεται για να είναι ευτυχισμένος και χρήσιμος πολίτης. Οικογένεια και σχολείο έχουν καθήκον να συνεργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, μιας και μιλάμε για το σχολείο, θα ήθελα εδώ να πω πως δεν αρκεί τα παιδιά να μορφώνονται μόνο. Για παράδειγμα, εγώ από δεκατριών χρόνων έγραφα πολύ μα έκρυβα τα ποιήματα και τα κείμενά μου γιατί δεν είχαν θέση στο σχολείο. Θα μου άρεσε να υπάρχουν δράσεις στο σχολικό πλαίσιο όπου θα μπορούσα να παρουσιάσω αυτήν την κλίση μου και μέσα από τη συνεργασία να την ενισχύσω.

Γεωργία: Μου δίνεις την ευκαιρία να πω κι εγώ με τη σειρά μου ότι και τα παιδιά με αναπηρία έχουν ταλέντα και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα. Αν σε ένα παιδί με αυτισμό ενισχύσεις το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του, του δίνεις έναν δρόμο, στον οποίο κάποιες φορές διαπρέπει. Ο ένας γιος μου, για παράδειγμα, σπούδασε αθλητικογράφος καθώς το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του, το ποδόσφαιρο, ενισχύθηκε. Κατάφερε να μείνει μόνος του σε άλλη πόλη για μεγάλο διάστημα και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των σπουδών σε ένα ΤΕΙ, επειδή είχε ισχυρό κίνητρο.

Κατερίνα: Έμαθε έτσι να είναι αυτόνομος κι αυτό ήταν ό,τι πιο σημαντικό μπορούσες να του προσφέρεις. Δυστυχώς τα παιδιά συχνά είναι περισσότερο εξαρτημένα από τους γονείς από όσο χρειάζεται. Ένα παιδί είναι σημαντικό, ανάλογα με την ηλικία του, να έχει την ελευθερία να επιλέγει, να παίρνει αποφάσεις και φυσικά να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.

Γεωργία: Κι αυτό δεν είναι εύκολο για τις μητέρες σε μια κοινωνία που έχει την τάση να τις ενοχοποιεί. «Να τον χαίρεται η μάνα που τον έκανε!», θα ακούσουμε για έναν έφηβο που παρουσιάζει, για παράδειγμα, παραβατική συμπεριφορά. Για να μην κατηγορηθούν οι γυναίκες ότι απέτυχαν στο «υπέρτατο» ρόλο τους γίνονται υπερπροστατευτικές, συχνά αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια και νιώθουν ενοχές όταν δεν καταφέρνουν να είναι τέλειες.

Κατερίνα: Δεν πρέπει να πέφτουμε στην παγίδα της τελειοθηρικής κοινωνίας μας. Είμαστε όλοι άνθρωποι με προσόντα και αδυναμίες. Αν αποδεχόμαστε τις αδυναμίες μας και μαθαίνουμε από τα λάθη μας, γινόμαστε πιο ώριμοι, πιο λειτουργικοί και αφήνουμε χώρο στη χαρά. Φυσικά, τα παιδιά μας βλέποντάς μας μαθαίνουν να κάνουν το ίδιο και όχι να κυνηγούν μάταια μια τέλεια αυτοεικόνα, που δεν θα αποκτήσουν ποτέ.

Γεωργία: Για μένα ήταν βοηθητικό να βλέπω τις αδυναμίες, τα προβλήματα σαν ευκαιρία για αλλαγή. «Μητρότητα, η δύναμη στην αδυναμία», δεν είναι τυχαίος ο τίτλος που διαλέξαμε για το βιβλίο μας. Να σε ρωτήσω κάτι τώρα που μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε για αυτό. Τι εύχεσαι για το βιβλίο μας;

Κατερίνα: Να γεννήσει προβληματισμούς. Αν και ψυχολόγοι και έχοντας απόψεις βαθιά διαποτισμένες από την ψυχολογία, δεν ισχυριστήκαμε ότι έχουμε οδηγίες ή απαντήσεις. Μέσα από τον διάλογό μας θα ήθελα κάθε μητέρα που διαβάζει το βιβλίο μας να οδηγηθεί στη δική της αλήθεια. Κάνε όμως κι εσύ μια ευχή…

Γεωργία: Να είναι το βιβλίο μας εξίσου βοηθητικό για τους πατέρες, για μέλλοντες γονείς, εκπαιδευτικούς ή ανθρώπους που επεξεργάζονται τη σχέση τους με τους δικούς τους γονείς. Για όσους γενικά ασχολούνται με τα θέματα, τα οποία αναλύουμε με τον δικό μας τρόπο σε αυτή τη συνομιλία. Και να μπορούμε να έχουμε ανατροφοδότηση στις παρουσιάσεις μας, ώστε να μαθαίνουμε μέσα από την επαφή μας με άλλους γονείς και επαγγελματίες.

Κατερίνα: Να ταξιδέψει πολύ λοιπόν…

Γεωργία: Να ταξιδέψει πολύ…

Για περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο επισκεφτείτε τη σελίδα «Μητρότητα, η Δύναμη στην Αδυναμία» στο facebook, καθώς και την ιστοσελίδα των εκδόσεων Τόπος www.toposbooks.gr

Tο εικαστικό του βιβλίου είναι ζωγραφιά της Αθηνάς Τζωρτζακάκη.