Όσο περνούν τα χρόνια, η περίοδος των Χριστουγέννων και ο μήνας πριν από αυτά γίνονται όλο και πιο «λαμπερά». Φωτάκια που αναβοσβήνουν σε σπίτια, δρόμους και μαγαζιά, μουσική που ακούγεται από μεγάφωνα, αγιο-Βασίληδες που χορεύουν με έχουν σάκους υπεργεμάτους, πολιτείες χιονιού, χριστουγεννιάτικα χωριά, χωριά του Αϊ-Βασίλη και χωριά των ξωτικών, δώρα παντού, μυρωδιές και πόσα ακόμα… Μια ολόκληρη βιομηχανία δουλεύει για να φωτίσει και να κάνει αυτές τις μέρες γιορτινές.

Το στρες και η κατάθλιψη των εορτών

Από την άλλη, σε πολλούς οι γιορτές φέρνουν άγχος και ένταση. Μια σχεδόν ασταμάτητη πίεση κι ένα τρεχαλητό για «όλα όσα πρέπει να γίνουν», «όλα όσα πρέπει να είναι έτοιμα, όμορφα, ταχτοποιημένα»… Και τελικά τι μένει; Ναι, όλα τούτα (ίσως) φέρνουν ικανοποίηση, δίνουν μια άλλη «νότα» στις ημέρες –ειδικά για τα παιδιά. Είναι κυριολεκτικά αυτό που λέμε «η χαρά του παιδιού». Όμως, συνήθως μένει σαν κατακάθι μια κούραση, σωματική ή/και ψυχική, για όσα δεν καταφέραμε, όσα δεν προλάβαμε, όσα δεν έγιναν όπως θα θέλαμε ή δεν έγιναν όσο τέλεια τα φανταζόμασταν.

Συχνά ακούμε για την κατάθλιψη των ημερών αυτών. Για αυτή την παράξενη αίσθηση όλων όσων γίνονται γύρω μας κι εμείς είμαστε απλώς θεατές τους, σαν να μην μπορούμε ουσιαστικά να γίνουμε μέτοχοι και κοινωνοί αυτής της επιβεβλημένης «χαράς». Σαν να μην προλαβαίνουμε την ταχύτητα και τις απαιτήσεις των γιορτών. Σαν τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά να ζητούν κάτι άλλο από εμάς. Να επιδιώκουν να αφήσουμε αυτό που συνέβαινε και ήμαστε, να αφήσουμε στην άκρη ό,τι και όσα προβλήματα έχουμε (συχνά αρκετά σοβαρά), ώστε να συμβεί ένα… θαύμα και να μεταμορφωθούμε σε κάτι άλλο. Σε αυτό που «επιβάλλουν» οι μέρες. Πόσο εύκολο είναι αυτό; Καθόλου, τουλάχιστον αρκετές φορές.

Κάθε σπίτι, μια φωλιά…

Κάθε σπιτικό έχει τη δική του καθημερινότητα, που μοιραία αλλάζει. Όπως αντίστοιχα αλλάζει και το Πάσχα, το καλοκαίρι, τις μέρες των εθνικών και των άλλων εορτών. Αυτή είναι η ροή της ζωής, άλλωστε. Πέραν από το μέτρημα σε ώρες, μέρες, μήνες, χρόνια, η ζωή μετριέται και σηματοδοτείται από γιορτινά ορόσημα. Τούτο κρύβει μέσα του σοφία, όπως σοφία κρύβουν και τα έθιμα και οι παραδόσεις, που όσο νοηματοδοτούν τη ζωή μας, τόσο τα κρατάμε και τα τροφοδοτούμε (ή αντίθετα τα απορρίπτουμε και στη θέση τους δημιουργούμε νέα).

Κάθε σπιτικό, λοιπόν, έχει τον δικό του τρόπο να ορίζει και να δίνει αξία στην καθημερινότητά του. Αυτό προκύπτει από τους ανθρώπους που το αποτελούν, τις συνήθειές τους, από όσα τους αρέσουν, μα και από όσα δεν προτιμούν. Κάθε σπιτικό, όσο κι αν ακολουθεί το πνεύμα των ημερών, έχει τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, ώστε οι γιορτές να γίνονται μοναδικές για τα μέλη του (με ό,τι χρώμα και με όποιο πρόσημο επιλέγουν).

Τι έχει στ’ αλήθεια σημασία;

Συχνά, όταν νιώθω ότι έρχεται μία περίοδος που απαιτεί από εμένα κάτι διαφορετικό και φέρνει πράγματα που θα με αγχώσουν και θα μου δημιουργήσουν προσδοκίες και φόβο για ματαίωση, μπαίνω στη διαδικασία να φτιάξω λίστα. Όχι απαραίτητα μια λίστα με προτεραιότητες, όσο μια λίστα με αυτά που έχουν αξία για εμένα. Αφιερώνω δυο τρεις μέρες συμπληρώνοντας (γραπτά! Όχι στο μυαλό) τη λίστα με όλα τα «μικρά κι ασήμαντα» ή τα «μεγάλα και σοβαρά» που επιθυμώ και κρίνω ως σημαντικά. Τη λίστα αυτή συνήθως την ξεκινώ μόνη κι έπειτα τη μοιράζομαι με την οικογένειά μου, με σκοπό να συμμετέχουν κι εκείνοι και να συμπληρώσουν όσα θα ήθελαν να συμβούν.

Έτσι, δημιουργούμε το σκηνικό όλων όσων επιθυμούμε να ζήσουμε και ορίζουμε ποιους θα συμπεριλαμβάνει η πραγματοποίηση των επιθυμιών μας. Για παράδειγμα, «θα κάνω βόλτα και θα πιω ρόφημα σοκολάτας με την ανιψιά μου» ή «ένα πρωινό θα ανάψω τζάκι και θα διαβάσω το βιβλίο μου» ή «θα καλέσω δυο φίλους του γιου μου να φτιάξουμε μπισκότα» ή «θα πασπαλίσω με χρυσόσκονη το δώρο του γιου μου και, όταν θα κοιμάται, θα του το αφήσω δίπλα απ’ το κρεβάτι». Ήδη η διαδικασία αυτή φέρνει μια διαφορετική χαρά. Είναι σαν να υπάρχει ένας φακός σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και κάθε φορά που φωτίζει, να ζωντανεύει και κάτι διαφορετικό. Αυτό μου προκαλεί ενθουσιασμό!

Αν καθένας μας ξεκινήσει να σκέφτεται, θα ανακαλύψει ότι υπάρχουν πάρα πολλά μικρά πραγματάκια. Μικρά και απλά που, όμως, βάζοντάς τα στη λίστα των επιθυμιών, αποκτούν αξία και γίνονται το νόημα που εμείς θέλουμε να δώσουμε στις μέρες αυτές. Γιατί, τελικά, αυτό δεν βρίσκεται στα μεγάλα και εντυπωσιακά, αλλά στον τρόπο που εμείς θα περιβάλλουμε τα «μεγάλα και εντυπωσιακά» ή τα «μικρά και απλά» που διαλέγουμε. Σαν το αλατοπίπερο που νοστιμίζει το φαγητό, αλλά ποτέ δεν φαίνεται, ή τη ζάχαρη που μας γλυκαίνει. Τι άλλο, άλλωστε, θα μπορούσε να δώσει νόημα σε μέρες που ήδη φέρουν βαρύ φορτίο, από τη δική μας στάση, που διακρίνει τι θέλει να φωτίσει, πού θα δώσει αξία και με ποιον τρόπο θα δημιουργήσει μοναδικές στιγμές για τον εαυτό-τα παιδιά-την οικογένεια-τους αγαπημένους.

Όποτε φτιάξαμε μια τέτοια λίστα, ελάχιστες φορές την κοιτάξαμε μετά. Πιο πολύ, μπορεί να τη διαβάσαμε από περιέργεια. Το μαγικό, όμως, που πάντα συμβαίνει είναι ότι αφού περάσει η περίοδος αυτή, οι περισσότερες (αν όχι όλες ή και πιο πολλές ακόμα) από τις δράσεις της λίστας έχουν πραγματοποιηθεί! Ό,τι είχαμε επιθυμήσει, έγινε πράξη! Και το πιο σημαντικό; Αυτό που ακολουθεί όταν περάσουν οι μέρες (είτε ελέγξουμε τη λίστα είτε όχι) είναι η αίσθηση ότι είμαστε χορτάτοι. Ότι φροντίσαμε τους εαυτούς μας και όσους αγαπάμε, χωρίς να μας νοιάζει αν κάθε πράξη μας άγγιζε την τελειότητα. Γιατί, πολύ απλά, τελειότητα είναι πως στο τέλος της ημέρας ή των εορτών, αυθόρμητα, βγαίνει ένα χαμόγελο κι ένας όμορφος γλυκός ύπνος, σαν αυτόν που κάνουν τα βρέφη και τα νήπια όταν είναι χορτάτα από αγάπη και φροντίδα.

Η Μαριάννα Κουμαριανού είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.