Στην οδύνη από τον χαμό ενός ακόμη παιδιού από ένα μικρόβιο, κάνω μια προσπάθεια να γράψω λίγα λόγια με ψυχραιμία σχετικά με αυτό που σαν θανατικό πάλι έπεσε πάνω από την πόλη και τρόμαξε πολλούς. Ο άνθρωπος, σε όσα φεγγάρια κι αν μετοικήσει, δυστυχώς θα κουβαλάει πάντα και μικρόβια μαζί, όντα που φαίνονται μόνο στο μικροσκόπιο μα είναι ικανά να σκοτώσουν. Ικανά για τα πάντα βασικά. Από φυσιολογική χλωρίδα του φάρυγγα ή του δέρματος μας μέχρι και αιτία σήψης.
Δυστυχώς, αυτό που γίνεται με τον στρεπτόκοκκο έχει ξεκινήσει από τον Σεπτέμβρη του 2022 και έχει προφανώς σχέση με την καραντίνα και τους περιορισμούς της. Δεν γνωρίζουμε με ποιον μηχανισμό, όμως ναι, το βλέπουμε τώρα καθαρά πως η απομόνωση και τα υπερβολικά μέτρα ήταν σαφώς η πιο ορθή επιλογή για τους ευάλωτους, αλλά επιζήμια για τους λοιπούς. Εκτός από την έξαρση ψυχιατρικών συμπτωμάτων και των βίαιων συνεπειών τους, εκτός από τις ιώσεις που φέτος θέρισαν όλες τις ηλικίες, με πολλαπλούς πυρετούς, ήρθε και άλλο ένα ακόμη επιδημιολογικό φαινόμενο. Έτσι, το φθινόπωρο του 2022 ανακοινώθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο ότι είχαν 13 θανάτους παιδιών από διεισδυτική νόσο από στρεπτόκοκκο ομάδας Α (invasive group A streptococcus ή IGAS). Ακολούθησαν και άλλες χώρες όπως Γαλλία, Ιρλανδία, Σουηδία και Ολλανδία, με την τελευταία να εμφανίζει τα χειρότερα ποσοστά, μια και ενώ την τριετία 2016-19, δηλαδή προ κορονοϊου, είχαν μόνο 6 θανάτους από IGAS, το δεύτερο 6μηνο του 2022 είχαν 42!, δηλαδή επτά φορές περισσότερο σε μισό χρόνο μέσα!
Η αλήθεια είναι όμως ότι και πριν υπήρχε αυτό που λέμε IGAS. Στην Αμερική προ κορονοϊού, σημειώνονταν 9000 κρούσματα και από αυτά 1350 θανατηφόρα ανά έτος.
Επίσης, στα βιβλία μας οι παιδίατροι διαβάζαμε πάντα για κάποιες σπάνιες πολύ επιθετικές περιπτώσεις λοίμωξης από στρεπτόκοκκο, άσχετα αν δεν τις είχαμε συναντήσει οι περισσότεροι, ίσως επειδή γενικά ο στρεπτόκοκκος σε σχέση με πιο παλιά χρόνια «κυκλοφορούσε» όλο και πιο λίγο στην κοινότητα. Όμως, ναι, παρότι σπάνια περίπτωση ήταν υπαρκτή και θανατηφόρα σε ποσοστό από 38 έως και 60%, λέει η βιβλιογραφία. Και αυτό γιατί κάποιες τοξίνες που παράγει κάποιο συγκεκριμένο στέλεχος προκαλούν μια αλυσιδωτή αντίδρασή που οδηγεί σε σοκ τον οργανισμό, τοξίνες για τις οποίες δυστυχώς δεν υπάρχει πάντα τρόπος να αποκρουστούν από μια αντιβίωση. Κι αυτό το τονίζω για να μην τα βάλουμε εύκολα με τους ιατρούς που έδωσαν ή δεν έδωσαν αντιβίωση. Όχι, το αντιβιοτικό δεν είναι πανάκεια, πάντα, δυστυχώς. Και δεν είναι τυχαίο που τελικά είχαμε θανάτους παιδιών και σε άλλες χώρες πιο προηγμένες και από εμάς με το αποδυναμωμένο ΕΣΥ.
Οι μελέτες που καταγράφουν την ύποπτη αυτή αύξηση μιλάνε επίσης και για την παράλληλή αύξηση των ιώσεων που είχαμε φέτος, και πιθανώς αυτές οι παράλληλες λοιμώξεις να πυροδοτούν μια πιο ασθενή απάντηση του οργανισμού έναντι αυτών των επιθετικών στελεχών στρεπτόκοκκου. Δηλαδή, με άλλα λόγια, την πατήσαμε. Κλειστήκαμε να γλιτώσουμε από τον κορoνοϊό, γίναμε πιο ευάλωτοι και τώρα που ελπίζουμε να ανακτήσουμε τη χαμένη μας δύναμη στο αμυντικό μας σύστημα, μας λένε ότι οι ιώσεις συνεπικουρούν σε όλα αυτά τα παράξενα και τραγικά.
Ελπίζω σύντομα να επέλθει ισορροπία στο οικοσύστημα του ανθρώπου με τα μικρόβια και τους ιούς και ειδικά μετά από αυτή τη χρονιά να γυρίσουμε στις συνθήκες που όλοι ξέραμε πριν από το 2020, χωρίς να θρηνήσουμε άλλα παιδιά από μικρόβια το 2023.
Όμως μέχρι τότε οφείλουμε να σταθούμε με ψυχραιμία στο πρόβλημα. Θέλω να ξεκαθαρίσω λοιπόν κάποια θολά ίσως σημεία.
- Οι περισσότερες περιπτώσεις λοίμωξης από στρεπτόκοκκο παραμένουν ήπιες ή τελοσπάντων καλά ελεγχόμενες με απλά αντιβιοτικά.
- Έως και το 1/3 των παιδιών έχουν φυσιολογικά φορεία από στρεπτόκοκκο στον φάρυγγά τους, δηλαδή τον φέρουν φυσιολογικά. Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι το να τρέχουμε στα φαρμακεία και να αγοράζουμε να κάνουμε μόνοι μας τεστ, δεν είναι σοφή επιλογή, γιατί αυτό το τεστ υπάρχει μόνο για να επιβεβαιώσει τη σοβαρή υποψία του κλινικού ιατρού και όχι για να μειώσει την αγωνία των γονιών. Το τεστ μπορεί να ναι αξιόπιστο σε μεγάλο βαθμό εάν βγει θετικό, αλλά αυτό δεν μας ξεκαθαρίζει εάν πρόκειται για φορεία ή για ενεργό λοίμωξη. Αυτό μόνο η κλινική εξέταση το καταφέρνει. Επίσης, το τεστ μπορεί να βγει εύκολα ψευδώς αρνητικό, άρα καταλαβαίνετε πως η υπόθεση περιπλέκεται για να την πάρουν στα χέρια τους οι γονείς.
- Τα βιβλία μας, λοιπόν, μα και οι καθηγητές μας, θυμάμαι να μας τονίζουν ότι δεν υπάρχει αμυγδαλίτιδα από στρεπτόκοκκο σε παιδιά κάτω των 4 ετών. Από ιούς ναι, αλλά όχι από στρεπτόκοκκο. Κι αυτό το τονίζω γιατί τον τελευταίο μήνα υπάρχει επίσης μια έξαρση ιώσεων, πιθανά από αδενοϊό, κυρίως στους παιδικούς σταθμούς, με υψηλό επίμονο πυρετό και εικόνα αμυγδαλίτιδας… Οι περισσότεροι γονείς λοιπόν αγχώνονται για την πιθανότητα στρεπτόκοκκου και γίνεται μια αλόγιστη χρήση τεστ, κάποια βγαίνουν θετικά λόγω φορείας και συνεπώς φτάνουμε σε αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών.
Ψυχραιμία, λοιπόν. Έχουμε να δούμε πολλά. Οι συνέπειες της διαχείρισης της πανδημίας δεν έχουν ακόμη φανεί σε όλα τα επίπεδα. Οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε με τις γνώσεις που έχουμε και με επαγρύπνηση βέβαια τις νέες συνθήκες. Οφείλουν και θεσμικά όργανα, όπως η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία να ενημερώνει ιατρούς και κοινό, με δελτία καταγραφής και επεξήγησης των νέων φαινομένων.
Τέλος, θα πω ότι, πέραν όλων των τεστ και όλων των επιδημιολογικών στοιχείων, αυτό που δεν κάνει ποτέ λάθος είναι η διάθεση, η κλινική εικόνα για να το πω ιατρικά, ή αλλιώς η «φαταούλα» και το «κέφι» του παιδιού, στα μεσοδιαστήματα των πυρετικών κυμάτων. Αυτό ποτέ δεν λέει ψέματα και χωρίς να είναι το μοναδικό κλινικό κριτήριο, είναι ίσως από το πιο αξιόπιστα, που θα μας πουν ανεξάρτητα από τα τεστ αν ένα παιδί έχει ένα επιθετικό μικρόβιο στον οργανισμό του και εάν δυνητικά κινδυνεύει. Αυτό το κριτήριο το ξέρουν καλά οι παιδίατροι.
Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com
