«Να έχεις το κινητό σου κοντά, για να σε βρίσκω και μην ξημερώσεις. Να είσαι πίσω στην ώρα σου», φώναξε η Κ. στον γιο της, ενώ εκείνος απομακρυνόταν μαζί με τους φίλους του. «Ευτυχώς τελειώνουν οι διακοπές, τα κεφάλια μέσα. Φέτος έχουμε διάβασμα!» είπε απευθυνόμενη στη φίλη της και τσίμπησε μια πατάτα από το πιάτο. Το νησί κατάμεστο, φωνές, γέλια, κλάματα (κάποιο μικρό έριξε το παγωτό του, ίσως). Η Κ., μητέρα του Ν., παραθερίζει στο νησί από τον Ιούλιο, αισθάνεται απέραντη ανακούφιση που σε λίγες μέρες φεύγουν, γιατί ο έφηβος γιος της δεν μαζευόταν πια!

«Θα πάω πρώτη λυκείου φέτος, δεν μπορείς να μου λες τι να κάνω και τι όχι!» «Εμ, έλα που μπορώ», απαντούσε εκείνη και ξεφυσούσε που ο πατέρας του μικρού είχε επιστρέψει στη δουλειά πιο νωρίς. «Να ακούς τη μητέρα σου, νεαρέ, είσαι μεγάλος πια και πρέπει να καταλάβεις πως έχεις ευθύνες», του είχε πει λίγα λεπτά πριν μπει στο καράβι. Ο… νεαρός είχε κουνήσει καταφατικά το κεφάλι, έχοντας το βλέμμα κολλημένο στην οθόνη. «Και ξεκόλλα πια από αυτόν τον δαίμονα», του είχε πει ο πατέρας του τσεκάροντας τα μηνύματά του. Η μητέρα του αγοριού αισθάνθηκε μια ανατριχίλα. Και τώρα πώς θα τον έκανε «καλά»; Μεγάλη η ευθύνη… Πώς κάνεις «καλά» ένα πλάσμα που θέλει να ανοίξει φτερά και να πετάξει μακριά, που ανυπομονεί, αλλά που δεν είναι ακόμα η ώρα;

«Ω Θεέ, πόσο δύσκολο είναι να τα κρατήσεις κοντά σου και την ίδια στιγμή να τους φωτίσεις τον δρόμο για να φύγουν μακριά σου με ασφάλεια», αναστέναξε και έφαγε άλλη μια πατάτα από το πιάτο. Ένας γλάρος πέταξε πάνω από το κεφάλι της και χάθηκε πίσω από το λιμάνι. Της φάνηκε πολύ περίεργο που ήταν μόνος, σκέφτηκε πως μάλλον πήγε να βρει τροφή. Ίσως πάλι και όχι… Όπως και να ‘χει, αυτός ο γλάρος εκείνο το απόγευμα της θύμισε ένα βιβλίο που είχε διαβάσει λίγο πριν τελειώσει το λύκειο και που την είχε επηρεάσει και εμπνεύσει βαθιά. Της είχε δώσει ώθηση να κάνει τα πρώτα της πετάγματα μακριά από την οικογενειακή φωλιά, να πειραματιστεί και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της. Μάλιστα το είχε διαβάσει εδώ, στο νησί. Ίσως να το ξετρύπωνε στη βιβλιοθήκη. Πράγματι, το ίδιο βράδυ το βρήκε και, όσο περίμενε τον γιο της να επιστρέψει, βούτηξε στις σελίδες του, κάτω από τον έναστρο ουρανό.

Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον

Ο Ιωνάθαν ήταν γεννημένος σε ένα κοπάδι που ακολουθούσε τις μονότονες ρουτίνες της επιβίωσης. Ενώ οι άλλοι γλάροι αρκούνταν στο να βρίσκουν τροφή και να τσακώνονται για τα υπολείμματα, ο γλάρος Ιωνάθαν ήταν διαφορετικός. Λαχταρούσε κάτι πιο σημαντικό, κάτι πέρα από την εγκόσμια ύπαρξη του είδους του. Από νεαρή ηλικία, αφιερώθηκε στην τέχνη του πετάγματος. Ξεπέρασε τα όρια και αναζήτησε νέους ορίζοντες. Ωστόσο, η αντισυμβατική συμπεριφορά του δεν άρεσε στο κοπάδι, το οποίο αποδοκίμασε την επιδίωξή του για τελειότητα και ελευθερία. Απτόητος από την αποδοκιμασία, ο Ιωνάθαν βελτίωνε συνεχώς τις δεξιότητές του, επιδιώκοντας πάντα να πετάει πιο ψηλά και πιο γρήγορα.

Τελικά, ανακάλυψε μια ομάδα γλάρων που μοιράζονταν την επιθυμία του για μεγαλείο. Υπό την καθοδήγησή τους, ο γλάρος Ιωνάθαν ανακάλυψε τις πραγματικές δυνατότητες μέσα του, επιτυγχάνοντας απίστευτα κατορθώματα πτήσης, που κάποτε θεωρούνταν αδύνατα.
Η είδηση για τα επιτεύγματά του εξαπλώθηκε αστραπιαία, φτάνοντας πολύ πέρα από την κοινότητα των γλάρων. Η ιστορία του ενέπνευσε αμέτρητους άλλους, προτρέποντάς τους να απελευθερωθούν από τους περιορισμούς και να αγκαλιάσουν τα αληθινά τους όνειρα. Ο Ιωνάθαν έγινε σύμβολο της ελπίδας, του να τολμήσει κανείς να ονειρευτεί, και του να χαράξει ένα δικό του μονοπάτι.

Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον, που έγραψε ο Richard Bach, ενσαρκώνει τους αγώνες και τις φιλοδοξίες που συνήθως βιώνουν οι έφηβοι. Το ταξίδι αυτο-ανακάλυψης και ανάπτυξής του αντανακλά τις προκλήσεις και τα όνειρα που αντιμετωπίζουν, καθώς περνούν στην ενηλικίωση. Η μητέρα του Ν. βρήκε τον γιο της μέσα στην ιστορία του ζωηρού γλάρου και θυμήθηκε τα εφηβικά της όνειρα. Ο χαρακτήρας απεικονίζει υπέροχα τα εφηβικά πετάγματα, το πείσμα, αλλά και την εσωτερική δύναμη που ωθούν όλους τους φυσιολογικούς εφήβους να ανακαλύψουν τις δικές τους διαδρομές!  

Τα χαρακτηριστικά των έφηβων… γλάρων και όχι μόνο

Μη συμμόρφωση και ατομικότητα: Ο γλάρος Ιωνάθαν αρνείται να συμμορφωθεί με τις περιορισμένες προσδοκίες που του θέτει η κοινότητα των γλάρων. Ομοίως, οι έφηβοι συχνά παλεύουν με τις πιέσεις της κοινωνίας, παλεύουν να συμμορφωθούν με τους κανόνες και τις προσδοκίες, καθώς προσπαθούν να δημιουργήσουν τη μοναδική τους ταυτότητα και να εκφράσουν την ατομικότητά τους.
Επιδίωξη ονείρων και φιλοδοξιών: Η διακαής επιθυμία του Ιωνάθαν να πετάξει με πάθος και τελειότητα αντιπροσωπεύει τη φιλοδοξία που συχνά οδηγεί τους εφήβους στα πρώτα πετάγματά τους. Όπως ο Ιωνάθαν έτσι και οι έφηβοι έχουν όνειρα και στόχους και είναι έτοιμοι να δοκιμάσουν τις δυνατότητές τους σε διάφορους τομείς, όπως η εκπαίδευση, οι τέχνες και ο αθλητισμός.
Απαλλαγή από περιορισμούς και στερεότυπα: Ο γλάρος Ιωνάθαν αμφισβητεί τους περιορισμούς που επιβάλλει το κοπάδι του, προτρέποντας τους εφήβους να απελευθερωθούν από τα κοινωνικά στερεότυπα και περιορισμούς. Ακριβώς όπως ο νεαρός γλάρος απεικονίζει τη σημασία τού να ακολουθεί κανείς τα όνειρά του, παρά την πιθανή κριτική ή κρίση, οι έφηβοι συχνά βιώνουν την ανάγκη να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να δοκιμάσουν τις πραγματικές δυνατότητές τους.
Ανθεκτικότητα και αποφασιστικότητα: Ο Ιωνάθαν αντιμετωπίζει πολλές αποτυχίες, αλλά παραμένει αφοσιωμένος στην τελειοποίηση των πτητικών του ικανοτήτων. Οι έφηβοι συναντούν συχνά εμπόδια στην προσωπική, ακαδημαϊκή ή κοινωνική τους ζωή. Η ανθεκτικότητα και η αποφασιστικότητα του Ιωνάθαν Λίβινγκστον τους χρησιμεύουν ως υπενθύμιση να επιμείνουν στις προκλήσεις, παρά στις αποτυχίες.
Εύρεση νοήματος και σκοπού: Καθώς ο Ιωνάθαν βουτά στα βαθύτερα μυστήρια της ζωής, αναζητά μεγαλύτερο νόημα και σκοπό, πέραν από την απλή επιβίωση. Ομοίως, οι έφηβοι συχνά ξεκινούν μια αναζήτηση για να ανακαλύψουν τον σκοπό της ζωής τους και να κατανοήσουν την ύπαρξή τους, αμφισβητώντας το νόημα των πράξεών τους και τον κόσμο γύρω τους. Στην εξερεύνηση του Ιωνάθαν, οι αναγνώστες συναντούν έναν χαρακτήρα που αντικατοπτρίζει τους αγώνες και τις φιλοδοξίες των εφήβων, εμπνέοντάς τους να αγκαλιάσουν την ατομικότητά τους, να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να αναζητήσουν μια ουσιαστική ύπαρξη.

Η Κ. δεν κατάλαβε για πότε πέρασε η ώρα, είχε διαβάσει και την τελευταία σελίδα, το κινητό της αναβόσβηνε. «Μαμά, είμαστε στο λιμάνι, έχουμε αράξει με τα παιδιά και παίζουμε μουσική με τις κιθάρες, να έρθω να πάρω κι εγώ τη δική μου και ν’ αράξω; Είσαι ΟΚ μ’ αυτό;» Η Κ. αναστέναξε, έπειτα σκέφτηκε τον Ιωνάθαν. Αν είχε κάνει «σωστή» δουλειά με το παιδί της τα προηγούμενα χρόνια, τώρα ήταν η ώρα αυτή η δουλειά να φανεί… Έπρεπε να τον εμπιστευτεί, άλλωστε την ενημέρωσε και το λιμάνι ήταν πέντε βήματα με τα πόδια από το σπίτι τους. «Ναι, να το κάνεις! Πρέπει να γεμίσεις με όμορφα συναισθήματα το μυαλό σου, σε λίγες μέρες επιστρέφεις στην πίεση και στην προσπάθεια», του απάντησε, σε μια δική της προσπάθεια να μαζέψει το ξέχειλο από τις διακοπές μυαλό του. «Όχου, μη μου το χαλάς!» απάντησε εκείνος κι έκλεισε το τηλέφωνο, ενώ τα βήματά του ακούγονταν ήδη στη σκάλα. Καθώς απομακρυνόταν με την κιθάρα στον ώμο, η Κ. σκέφτηκε τον Ιωνάθαν και το κάλεσμα στο οποίο υπάκουσε και έκανε τη διαφορά. «Μακάρι να ακολουθήσεις κι εσύ, αγόρι μου, το κάλεσμά σου», ψιθύρισε και βούλιαξε στην αιώρα κάτω από τον έναστρο ουρανό.

Το κάλεσμα το ακούμε όλοι;

Υπάρχει μια ιδέα πως όλοι έχουμε ένα προσωπικό κάλεσμα, ένα πεπρωμένο μοναδικό για εμάς. Ο πρωταρχικός μας σκοπός στη ζωή, σύμφωνα με αυτή την ιδέα, είναι να ακολουθήσουμε αυτό το κάλεσμα και να εκπληρώσουμε το πεπρωμένο μας. Αυτή η ιδέα έχει αρχαία προέλευση. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, πριν γεννηθούμε, η ψυχή μας επιλέγει έναν σκοπό που θα εκπληρώσουμε στη Γη. Μας συνοδεύει ένας δαίμονας, ένας πνευματικός σύντροφος, ο οποίος ενεργεί ως «φορέας του πεπρωμένου μας» και διασφαλίζει ότι θα εκπληρώσουμε τη μοίρα που είχε επιλέξει η ψυχή μας πριν από τη γέννηση. Ο δαίμονας είναι η δύναμη που υπάρχει σε όλους. Η λειτουργία του είναι να μας βοηθήσει να βρούμε το προσωπικό μας κάλεσμα και να μας παράσχει το κίνητρο να το ακολουθήσουμε.

Ο Robert Greene, συγγραφέας του βιβλίου Mastery, σημείωσε ότι, ιστορικά, πολλές ιδιοφυΐες έχουν μιλήσει για έναν δαίμονα ή μια εσωτερική φωνή, που τους συνόδευε σε όλη τη ζωή: Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν μίλησε για ένα είδος εσωτερικής φωνής που διαμόρφωσε την κατεύθυνση των εικασιών του. Μια παραλλαγή αυτού που βίωσε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι με τη δική του «αίσθηση της μοίρας». Για τους περισσότερους από εμάς, αυτή η εσωτερική φωνή είναι πιο έντονη στην παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ γίνεται λιγότερο έντονη καθώς μεγαλώνουμε, όταν οι απαιτήσεις και τα καθήκοντα της ενήλικης ζωής γίνονται ο κεντρικός άξονας που κινεί τη ζωή μας.

Ο Ν. θα επιστρέψει στην πόλη, θα στριμωχτεί σε ένα θρανίο και θα επιδοθεί σε μια κούρσα προκειμένου να ξεκινήσει να μαζεύει βαθμούς και αριστεία… «Για το μέλλον του. Για το καλό του». Έχει, όμως, διερωτηθεί κανείς πραγματικά αν ο ίδιος έχει τον χώρο να σκεφτεί για τον εαυτό του; Τι θέλει;  Πώς το θέλει; Γιατί το θέλει; Έχει μάθει, άραγε, να κάθεται λίγο στη σιωπή, προκειμένου να ακούσει εκείνη την εσωτερική φωνή; Μήπως πολύ συχνά εμείς, οι ενήλικοι, εκφράζουμε με τέτοια ένταση τα δικά μας «θέλω», τα οποία προβάλουμε πάνω στα παιδιά μας, και έτσι εκείνα μπαίνουν στην εφηβεία έχοντας μια παραζάλη; Μήπως, στην προσπάθειά τους να βρουν τον εαυτό τους στα πρώτα τους πετάγματα, γκρεμοτσακίζονται και έπειτα επιστρέφουν και κουρνιάζουν λαβωμένα σε μια φωλιά που δεν έχει πια να τους δώσει τίποτα άλλο παρά φόβο και ακινησία;

Τι θα έπρεπε να κάνουμε; Ίσως θα βοηθούσε να δημιουργήσουμε τόπους ασφαλείς, μέσα στους οποίους τα μικρά μας, ήδη από την παιδική ηλικία, να έρχονται σε επαφή με έννοιες που αφορούν την ψυχή, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες τους. Τόπους στους οποίους θα μπορούν να καλλιεργήσουν τη σκέψη τους, τις τέχνες, να μιλήσουν για βιβλία, για θεατρικά έργα, για σινεμά, για μουσική. Ένας τέτοιος χώρος θα μπορούσε να υπάρξει σε κάθε σχολείο, να περνούν εκεί τα παιδιά δυο τρεις ώρες την εβδομάδα! Τι σπουδαία πετάγματα θα τολμούσαν τα γλαροπούλια μας, αντί να κάθονται αποχαυνωμένα μπροστά στις οθόνες…

Βέβαια, θα πρέπει πρώτα να διερωτηθούμε για τα δικά μας πετάγματα, σε μια εποχή όπου όλα γύρω μας καίγονται (κυριολεκτικά και μεταφορικά), όπου εμείς οι γονείς των επόμενων ενήλικων δεν έχουμε πολλά να κάνουμε, παρά μόνο να εκφράζουμε τις γνώμες μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να περιμένουμε από τους εφήβους μας να μας κάνουν περήφανους μέσα υψηλούς βαθμούς, μα χαμηλές πτήσεις. Θα πρέπει πρώτα από όλα εμείς να αρχίσουμε να πετάμε έξω από τα στενά όρια του «έτσι πρέπει να γίνει, αυτή είναι η μοίρα μας, δεν αλλάζει» και να υπακούσουμε στο κάλεσμα μας –ο κάθε ένας στο δικό του–, να αναζητήσουμε τα προσωπικά μας όνειρα. Όπως ο Ιωνάθαν, να παρασύρουμε τα παιδιά μας σε σπουδαία πετάγματα, πετώντας πρώτα εμείς. Μόνο τότε θα έχουμε την ψυχραιμία, την υπομονή και τη σοφία να ακούσουμε τις επιθυμίες τους και να τα βοηθήσουμε να πετάξουν ελεύθερα και να επιστρέφουν σε μια φωλιά που θα τους παρέχει ασφάλεια, δημιουργικότητα και έμπνευση για ακόμα πιο σπουδαία πετάγματα. Καλές πτήσεις!

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια. Θα τη βρείτε στο www.storytellinghumans.com/Διαβάστε: Richard Bach, Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον, Εκδόσεις Διόπτρα