Η Κωνσταντίνα Αρμενιάκου και η Ευθυμία Ανδριώτη είναι νηπιαγωγοί, αλλά και συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας και εκπαιδευτικών βιβλίων για την προσχολική ηλικία. Ζουν μόνιμα στην Κέρκυρα και εργάζονται στο ίδιο σχολείο. Τα τελευταία χρόνια έχουν τη χαρά να συνεργάζονται με τις εκδόσεις Μεταίχμιο, από τις οποίες  κυκλοφορούν πέντε εκπαιδευτικά τους βιβλία με δραστηριότητες για το νηπιαγωγείο. Μιλήσαμε μαζί τους με αφορμή την έναρξη της σχολικής χρονιάς και το νέο βιβλίο τους Έτοιμοι για το δημοτικό σχολείο.

Ας μιλήσουμε καταρχάς για το βιβλίο σας. Ποια ήταν η αφορμή για να το γράψετε, πώς συγκεντρώσατε το υλικό και γιατί θα συστήνατε σε έναν γονέα να αγοράσει για το παιδί του που ξεκινάει ή θα ξεκινήσει του χρόνου το «Μεγάλο Σχολείο» το «Έτοιμοι για το δημοτικό σχολείο»;
Η εμπειρία μας στη σχολική τάξη είναι πάντα η αφορμή ή αλλιώς η έμπνευση για να γράψουμε τα βιβλία μας. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται τι πρέπει να γνωρίζει το παιδί τους όταν τελειώνει το νηπιαγωγείο για να αντεπεξέλθει καλύτερα στις απαιτήσεις της Α’ Δημοτικού. Σκεφτήκαμε, λοιπόν, να συγκεντρώσουμε σε ένα βιβλίο τις πιο σημαντικές δεξιότητες τις οποίες πρέπει να έχει κατακτήσει ένα νήπιο για την ομαλή του μετάβαση στο δημοτικό και να τις αποτυπώσουμε σε ευχάριστες δραστηριότητες με τη μορφή φύλλων εργασίας. Προτείνουμε, δηλαδή, στους γονείς ένα βιβλίο για να απασχολήσουν δημιουργικά το παιδί τους, ενώ παράλληλα θα αντιληφθούν σε ποιον βαθμό έχει κατακτήσει τη σχολική ετοιμότητα, ώστε να ενισχύσουν τις δεξιότητές του.

Το κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς. Δυστυχώς, το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν μπορεί να προσαρμοστεί στα παιδιά, αλλά τα αναγκάζει να προσαρμοστούν (ή εν τέλει να μην προσαρμοστούν) εκείνα στο αναλυτικό πρόγραμμα που δεν τους ταιριάζει πάντοτε. Τι μπορεί να κάνει ο γονιός ώστε να βοηθήσει ένα πιο αργό ή ένα πιο γρήγορο, ας μου επιτραπούν οι όροι, παιδί;
Είναι σίγουρο ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα χαρακτηρίζεται από έλλειψη ευελιξίας. Επιπλέον, οι υπάρχουσες συνθήκες (μικρές αίθουσες διδασκαλίας, μεγάλος αριθμών μαθητών ανά τάξη, απουσία βοηθητικού προσωπικού κ.λπ.) δεν είναι ευνοϊκές για την προώθηση της εξατομικευμένης μάθησης και διδασκαλίας. Αυτό που πρέπει να κάνει ο κάθε γονιός είναι να σέβεται τον προσωπικό ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού του, να μην το συγκρίνει με τα άλλα παιδιά και να παρακολουθεί την εξέλιξη και την πρόοδό του. Σε ένα παιδί με αργούς ρυθμούς πρέπει να θέτει μικρούς στόχους, σε ένα παιδί με γρήγορους ρυθμούς να προσφέρει επιπλέον ερεθίσματα, ώστε να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του για μάθηση. Σε κάθε περίπτωση, να μην ξεχνά ότι είναι σημαντικό να ενθαρρύνει το παιδί και να επιβραβεύει την προσπάθειά του.

Υπάρχει ένα ποσοστό παιδιών που είναι ανέτοιμο για το δημοτικό. Ποια είναι τα σημάδια που μπορεί να αντιληφθεί μια νηπιαγωγός, ώστε να συζητήσει με τους γονείς για τυχόν σχολική ανετοιμότητα;
Το νηπιαγωγείο προωθεί την ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων. Συνήθως οι γονείς επικεντρώνονται στην αναγνωστική ετοιμότητα των παιδιών τους, στο αν δηλαδή έχουν «μάθει τα γράμματα», για να αξιολογήσουν  πόσο έτοιμα είναι για το Δημοτικό Σχολείο. Η νηπιαγωγός, όμως, όταν συζητά μαζί τους για τη σχολική ετοιμότητα, μπορεί να έχει αντιληφθεί δυσκολίες σε άλλες δεξιότητες, όπως η γνώση και η κατανόηση των λογικομαθηματικών εννοιών, η αυτοεξυπηρέτηση, η διαχείριση των συναισθημάτων, οι διαπροσωπικές σχέσεις,  η συγκέντρωση και η προσοχή, η λεπτή κινητικότητα κ.ά. Όλα αυτά αποτελούν εξίσου σημαντικά κριτήρια για την ομαλή μετάβαση ενός παιδιού από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο και στόχος μας είναι με το βιβλίο αυτό να δείξουμε ότι η σχολική ετοιμότητα προϋποθέτει ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού όχι μόνο σε γνωστικό αλλά και σε κινητικό, σωματικό και κοινωνικο-συναισθηματικό επίπεδο.

Από την εμπειρία σας, οι γονείς είναι δεκτικοί στο να επαναλάβει το παιδί τους το νηπιαγωγείο ή φοβούνται ότι θα στιγματιστεί; Μπορεί μια επιπλέον χρονιά στην προσχολική εκπαίδευση να βοηθήσει ουσιαστικά ένα παιδί ώστε να πάει στο δημοτικό με άλλον αέρα;
Οι γονείς είναι τα τελευταία χρόνια περισσότερο θετικοί στην επαναφοίτηση των νηπίων. Εκείνο που παίζει σημαντικό ρόλο στη στάση τους είναι οι λόγοι για τους οποίους προτείνεται αυτή. Υπάρχει για παράδειγμα η διαφορά ηλικίας που συνδέεται με την ωρίμαση και την ωριμότητά τους: το νήπιο που γεννήθηκε τον Ιανουάριο με το νήπιο που γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους έχουν ουσιαστικά έναν χρόνο διαφορά, ο οποίος είναι εξαιρετικά σημαντικός στην ηλικία αυτή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συχνά οι ίδιοι οι γονείς ζητούν την επαναφοίτηση. Στις περιπτώσεις, όμως, των παιδιών που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες, οι γονείς φοβούνται περισσότερο ότι το παιδί τους μπορεί να στιγματιστεί. Καθοριστικό ρόλο παίζουν εδώ οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχοντας δημιουργήσει ένα κλίμα σεβασμού και εμπιστοσύνης  με την οικογένεια, εξηγούν τι είναι το καλύτερο για το παιδί. Το σίγουρο είναι ότι όταν προτείνεται μια επιπλέον χρονιά στην προσχολική εκπαίδευση έχει πάντα θετικά αποτελέσματα για τη σχολική πορεία των παιδιών, αφού τους δίνει επιπλέον χρόνο να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους.

Φέτος είναι μια χρονιά πολύ ιδιαίτερη. Εκτός από την προσαρμογή στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό, τα μικρά παιδιά θα έχουν να αντιμετωπίσουν και μια νέα πραγματικότητα με μάσκες και ελάχιστη σωματική επαφή. Θεωρείτε ότι αυτό θα έχει αντίκτυπο και στη μαθησιακή διαδικασία;
Πιστεύουμε ότι το νηπιαγωγείο είναι η εκπαιδευτική βαθμίδα η οποία θα σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος από την εφαρμογή των υγειονομικών μέτρων. Σε περίοδο προσαρμογής, η οποία είναι έτσι και αλλιώς δύσκολη για μικρά παιδιά που έρχονται για πρώτη φορά σε ένα οργανωμένο σχολικό περιβάλλον, απαιτείται η τήρηση μέτρων ασφαλείας, τα οποία αυξάνουν το άγχος και τη συναισθηματική τους φόρτιση. Επιπλέον, επηρεάζεται η μαθησιακή διαδικασία όχι μόνο σε επίπεδο ανάπτυξης δραστηριοτήτων αλλά και σε επίπεδο μεθοδολογίας: ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, ελεύθερο παιχνίδι, βιωματική μάθηση κ.λπ. είναι δύσκολο να εφαρμοστούν σε αυτές τις συνθήκες. Για άλλη μια φορά, οι εκπαιδευτικοί της προσχολικής εκπαίδευσης θα χρειαστεί να επιστρατεύσουν τη φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους  σε τάξεις που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού μαθητών. Ευχόμαστε σε όλους μας δύναμη, υγεία και θετική διάθεση.

Θεωρείτε ότι ένα σχολείο με νήπια που φορούν μάσκες και δεν αγγίζονται είναι μια ουτοπία; Τι θα συμβουλεύατε τους συναδέλφους σας και τι τους γονείς ώστε να ανταποκριθούν όσο το δυνατόν καλύτερα στις καινούργιες συνθήκες;
Το «σχολείο με μάσκες» είναι μια νέα πραγματικότητα, στην οποία καλούμαστε να προσαρμοστούμε. Δεν ξέρουμε ακόμη πόσο εφικτό είναι τα νήπια να ακολουθήσουν αυτόν τον νέο κανόνα, μας φαίνεται όμως ανέφικτο να μην έχουν καμία σωματική επαφή. Πιστεύουμε ότι γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να εμπιστευτούμε τα παιδιά, τα οποία έχουν την ικανότητα να προσαρμόζονται πολύ καλύτερα από όσο νομίζουμε και να τα βοηθήσουμε εξηγώντας όσο μπορούμε καλύτερα τον λόγο για τον οποίο κάνουμε όλη αυτή την προσπάθεια. Να κατανοήσουν ότι το κίνητρο είναι η υγεία και η ασφάλεια όλων, ότι πρόκειται για μια μάχη που πρέπει να κερδίσουμε. Να καλλιεργήσουμε μέσα από αυτό την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη. Να τα ενθαρρύνουμε και να τα επιβραβεύουμε για την προσπάθειά τους. Να τα διαβεβαιώσουμε ότι όλα θα πάνε καλά. Αυτό έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε όλοι μας. Καλή σχολική χρονιά!Το βιβλίο των Κωνσταντίνας Αρμενιάκου και Ευθυμίας Ανδριώτη «Έτοιμοι για το δημοτικό σχολείο» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.