Έπειτα από 13 χρόνια εμπειρίας, έχω να δηλώσω περίτρανα ότι καλός γονιός δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι. Όσο συνειδητά κι αν έχεις αποφασίσεις να κάνεις παιδί, όταν γυρνάς στο σπίτι από το μαιευτήριο, ιδιαίτερα στο πρώτο παιδί, δεν ξέρεις πού σου πάνε τα τέσσερα. Κι όσο το παιδί μεγαλώνει και μπαίνει σε νέο ηλικιακό πλαίσιο, που έχουν νέες απαιτήσεις, πάλι δεν ξέρεις πού σου πάνε τα τέσσερα. Κανείς δεν “το έχει” a priori. Κανείς δεν γέννησε και μαζί με το παιδί κοιλοπόνεσε και μια άριστη γονεϊκότητα που τον συνοδεύει όπου κι αν πάει, όπου κι αν κάνει. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό, ο γονιός σφάλλει και ταυτόχρονα μαθαίνει, αποκτά εμπειρίες και ταυτόχρονα διδάσκεται, αποκτά σιγουριά και ταυτόχρονα τρώει χαστούκια. Σιγά σιγά, χτίζει μια γονεϊκή ταυτότητα, μια σταθερή βάση, που όμως μεταβάλλεται όποτε χρειάζεται για να αντεπεξέλθει στις νέες συνθήκες, αναμενόμενες και μη, που επηρεάζουν την ανατροφή του παιδιού.

Η ταυτότητα αυτή, η γονεϊκότητα διδάσκεται καταρχάς από την ίδια τη ζωή. Μπορεί, όμως να διδαχτεί, σε κάποιον βαθμό, και μέσα από βιβλία οικογενειακής φροντίδας. Φυσικά, η ανάγνωσή τους δεν οδηγεί αυτόματα στην απογείωσή μας και στην ανάδειξή μας ως γονιών-προτύπων. Φυσικά, δεν ταιριάζουν όλα τα βιβλία σε όλους. Φυσικά, δεν είναι πάντοτε δυνατή η εφαρμογή όλων όσων διαβάζουμε στην πράξη. Αυτό που κρατώ εγώ από τα δεκάδες βιβλία γονεϊκότητας που έχω διαβάσει ως μαμά και ως δημοσιογράφος είναι πως όλα, μα όλα, μου έχουν προσφέρει κάτι: Ψυχολογική υποστήριξη, πρακτικές ιδέες, εκπαιδευτικά πλαίσια, μοντέλα επικοινωνίας, μοτίβα ανατροφής… Πόσες φορές έχω διαβάσει κάτι που ούτε καν μου είχε περάσει από το μυαλό και μου έχει ανοίξει  νέους ορίζοντες στη σχέση μου με τα παιδιά μου! Πόσες φορές δεν έχω ταυτιστεί με τον/τη συγγραφέα και έχω αισθανθεί επαρκής και γεμάτη αυτοπεποίθηση! Αλλά και πόσες φορές έχω βρεθεί “αντιμέτωπη” με μοντέλα ανατροφής που ταιριάζουν στο ένα μου παιδί [τα επικροτώ] και δεν ταιριάζουν στο άλλο [τα απορρίπτω], κατανοώντας έτσι πως δεν υπάρχει “σωστό” και “λάθος” στο μεγάλωμά τους και γι’ αυτό χρειάζεται ευελιξία και ποικιλία μεθόδων. Στα βιβλία που μελετώ, υπογραμμίζω, κρατάω σημειώσεις, φτιάχνω πίνακες σαν να είμαι ακόμα φοιτήτρια και εφαρμόζω στην πράξη ό,τι μου ταιριάζει ή ό,τι θα μπορούσε να μου ταιριάξει. Ξέρω πως τέλεια μαμά δεν θα γίνω, όμως μέσα από τη βοήθεια των αναγνωσμάτων μου έχω γίνει μια αρκετά καλή μαμά, συνειδητοποιημένη, προβληματισμένη, διορατική και έτοιμη για παν ενδεχόμενο.

Σήμερα, θα σας παρουσιάσω 4+1 βιβλία των εκδόσεων Διόπτρα που με έχουν βοηθήσει πολύ τα τελευταία χρόνια, βιβλία τα οποία εντάσσουν μέσα τους μια μεγάλη γκάμα παιδικών ηλικιών [από βρέφη ως εφήβους] και στα οποία ανατρέχω συχνά όταν βρίσκομαι μπροστά σε κάποιο δίλημμα ή σε μια οικογενειακή κρίση. Η πανδημία συνδυασμένη με την εφηβεία και την προεφηβεία έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα και η μαμά χρειάζεται συχνά ανακούφιση σε υπενθυμίσεις περασμένες με κίτρινο stabilo ή αντιγραμμένες σε πολύχρωμα post-it, που γράφουν από πάνω SOS ή SOSάρα! [Το 4+1 διότι τα τέσσερα είναι αμιγώς βιβλία γονεϊκότητας, το ένα είναι βιβλίο φροντίδας του εαυτού μας, απαραίτητο, βέβαια, για να γίνουμε καλύτεροι γονείς].

Το βιβλίο που θα ήθελες να είχαν διαβάσει οι γονείς σου, της Philippa Perry

Κάθε γονιός θέλει δύο βασικά πράγματα: Να είναι το παιδί του ευτυχισμένο και να μην τα θαλασσώσει με την ανατροφή του. Πώς επιτυγχάνονται όμως αυτά; Σε αυτό το καθηλωτικό, έξυπνο και με χιούμορ βιβλίο, η αναγνωρισμένη ψυχοθεραπεύτρια Philippa Perry εξηγεί πώς χτίζονται ισχυροί δεσμοί αγάπης με τα παιδιά μας και πώς αυτοί οι δεσμοί προάγουν την πνευματική και ψυχική υγεία τους τόσο στην παιδική όσο και στη μετέπειτα ζωή τους. Αντί να καταστρώσει το «τέλειο» πλάνο ανατροφής, μας προσφέρει μια πλήρη εικόνα των στοιχείων που οδηγούν στη βέλτιστη σχέση γονέα-παιδιού. Με αυτό το φρέσκο και χωρίς επικριτική διάθεση βιβλίο μάς βοηθάει:
• Να καταλάβουμε πώς ο τρόπος που έχουμε μεγαλώσει και το ψυχολογικό μας υπόβαθρο επηρεάζουν την ανατροφή των παιδιών μας
• Να αποδεχτούμε τα λάθη μας και να μάθουμε τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτά
• Να σπάσουμε τα αρνητικά, επαναλαμβανόμενα μοτίβα ανατροφής
• Να διαχειριστούμε τόσο τα δικά μας συναισθήματα όσο και του παιδιού μας
• Να αντιληφθούμε τι μηνύματα περνούν οι διαφορετικές συμπεριφορές.
Mε εύστοχες και σοφές συμβουλές, είναι το βιβλίο που κάθε γονιός θα θέλει να διαβάσει και κάθε παιδί θα εύχεται να είχαν διαβάσει οι γονείς του!
[Μεταξύ μας] Αφού το διάβασα, το πήγα και στη μαμά μου και, ως κάθε ανώριμο σαραντάχρονο παιδί που σέβεται τον εαυτό του, της είπα «Πάρε να δεις τι θα έπρεπε να έχεις κάνει…» και τσακωθήκαμε. Αν το είχε διαβάσει πριν από χρόνια, θα είχε μεγαλώσει ένα παιδί που στα σαράντα του δεν θα έκανε (ή δεν θα χρειαζόταν να κάνει) κάτι τόσο ανόητο…

Γιατί οι Δανοί μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο, των Jessica Joelle Alexander και Sandahl Iben Dissing

Γνωρίστε τα μυστικά της δανέζικης ανατροφής από τους πιο ευτυχισμένους γονείς στον κόσμο. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί εστιάζουν σε πράγματα όπως η κοινωνικοποίηση, η αυτονομία, η συντροφικότητα, η δημοκρατική στάση και η αυτοεκτίμηση. Θέλουν τα παιδιά τους να αποκτήσουν ψυχική ανθεκτικότητα και να αναπτύξουν μια ισχυρή εσωτερική πυξίδα που θα τα καθοδηγεί στη ζωή τους.
Σ’ αυτό βιβλίο παρουσιάζονται οι έξι θεμελιώδεις αρχές που συνδέονται με τον δανέζικο τρόπο ανατροφής των παιδιών.
• Το παιχνίδι είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και την ευτυχία.
• Η αυθεντικότητα ενισχύει την εμπιστοσύνη, την αυτοπεποίθηση και την εσωτερική ισορροπία.
• Η αναπλαισίωση βοηθάει τα παιδιά να αντιμετωπίζουν τις άσχημες στιγμές και να βλέπουν την καλή πλευρά της ζωής.
• Η ενσυναίσθηση επιτρέπει να φέρονται στους άλλους με καλοσύνη.
• Όχι τελεσίγραφα σημαίνει όχι καβγάδες για την επικράτηση, όχι κόκκινες γραμμές, όχι θυμός.
• Η συντροφικότητα είναι ένας τρόπος να απολαμβάνει η οικογένεια τον ελεύθερο χρόνο της.
Μαθαίνοντας πώς να δημιουργούμε μια ζεστή, χαλαρωτική ατμόσφαιρα, μπορούμε να βελτιώσουμε τις οικογενειακές σχέσεις. Αν αφήσουμε το «εγώ» στην άκρη και εστιάσουμε στο «εμείς», θα αποφύγουμε πολλά περιττά «δράματα» και τον αρνητισμό που συχνά εμφανίζεται στο σπίτι. Με πρακτικές συμβουλές και παραδείγματα που εμπνέουν, αυτό το πολύτιμο βιβλίο θα βοηθήσει όλους τους γονείς να αναθρέψουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο.
[Μεταξύ μας] Ως δεκατετράχρονη έφηβη, είχα ταξιδέψει στα μέσα της δεκαετίας του ’90 στο πλαίσιο μιας ανταλλαγής στη Δανία. Είχα σχεδόν σοκαριστεί από τη διαφορά της κουλτούρας τους από τη δική μας, είχα δει τι σημαίνει κουλ γονιός και δανέζικη ανατροφή από πρώτο χέρι και είχα συλλάβει την ελληνική “υστερία” σε όλο της το μεγαλείο. Τα Δανεζάκια ήταν παιδιά χαλαρά κι ελεύθερα, κι εμείς, τα Ελληνάκια, καταπιεσμένα και κακομαθημένα. Βάλτε το Hygge (Χούγκα) στη ζωή σας να ισιώσετε, μικροί και μεγάλοι. 

Αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση, της Jane Nelsen

Πόσο δύσκολο είναι για εμάς τους γονείς να είμαστε ταυτόχρονα καλοί και να παραμένουμε σταθεροί στις θέσεις μας; Η δρ Jane Nelsen, διακεκριμένη ψυχολόγος, παιδαγωγός και μητέρα επτά παιδιών, διδάσκει σε γονείς και εκπαιδευτικούς ότι το κλειδί της αποτελεσματικής διαπαιδαγώγησης δεν είναι η τιμωρία, αλλά ο αμοιβαίος σεβασμός. Με φόντο τις τυπικές οικογένειες αλλά και με αναφορές στις μονογονεϊκές και σε οικογένειες με θετούς γονείς, η συγγραφέας μας δείχνει με ρεαλιστικά παραδείγματα πώς ένα τρίχρονο παιδί ή ένας επαναστατημένος έφηβος μπορούν να μάθουν να λειτουργούν με αυτοπειθαρχία και συνεργασία, χωρίς να χάνουν την ταυτότητά τους.
Μέσα στις σελίδες του θα ανακαλύψετε πώς να:
* γεφυρώνετε τα κενά στην επικοινωνία
* εκτονώνετε τις καθημερινές προστριβές
* αποφεύγετε τους κινδύνους των υπερβολικών επαίνων
* ενισχύετε το μήνυμα αγάπης που θέλετε να δώσετε
* χτίζετε πάνω στα προτερήματα και όχι στα ελαττώματα
* αποδέχονται τις ευθύνες τους χωρίς να χάνουν τον αυτοσεβασμό τους
* διδάσκετε στα παιδιά όχι τι να σκεφτούν, αλλά πώς να σκέφτονται
* ενισχύετε τη συνεργασία στο σπίτι και στο σχολείο
* ανταποκρίνεστε σωστά στις προκλήσεις μιας δύσκολης εφηβείας
Η Αποτελεσματική Διαπαιδαγώγηση απευθύνεται σε όλους εμάς που θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας στο ταξίδι της ζωής, αλλά και να αλλάξουμε ως γονείς. Αν θέλετε πραγματικά να αναπτύξετε τη σχέση με το παιδί σας, τότε αυτό το βιβλίο είναι για εσάς.
[Μεταξύ μας] Είναι ίσως το πιο χρήσιμο από τα χρήσιμα βιβλία. Ομολογώ πως τη θαυμάζω τη συγγραφέα, αν και συχνά υποψιάστηκα πως μας δουλεύει. Λιγάκι έστω. Εφτά παιδιά; Μα εφτά παιδιά! Μα διδακτορικό με εφτά παιδιά; Αφήστε που τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, τσακώνομαι ταυτόχρονα με τον γιο μου και δεν ανταποκρίνομαι σωστά στις προκλήσεις μιας δύσκολης εφηβείας. Θα ξαναδιαβάσω, αλλά μάλλον φταίει και η πανδημία. Θα ήθελα να δω και τη Nelsen εν μέσω πανδημίας… 

Δεν θέλουν τιμωρία, αγάπη θέλουν, της Sarah Ockwell-Smith

Δεν χρειάζεται να «κακομάθετε» ή να καταπιέσετε τα παιδιά σας, αλλά να κατανοήσετε τους λόγους που δεν συμπεριφέρονται σωστά και να τους αντιμετωπίσετε εκπαιδεύοντάς τα ρεαλιστικά και δραστικά. Με απλές και πρακτικές συμβουλές, η διακεκριμένη ψυχολόγος και συγγραφέας Sarah Ockwell-Smith δείχνει πώς να μεγαλώσουμε κάθε παιδί με σεβασμό και αγάπη, δουλεύοντας μαζί του και όχι εναντίον του και καταρρίπτοντας τη θεωρία της τιμωρίας αλλά και της επιβράβευσης. Κατανοώντας απόλυτα ότι η καθημερινότητα δεν μας επιτρέπει να εστιάσουμε αποκλειστικά στην ανατροφή των παιδιών μας, με αυτό το βιβλίο παρέχει λύσεις σε προβλήματα όπως:
-Γκρίνια και κλάμα
-Bίαιη και απρεπή συμπεριφορά
-Ανυπακοή και άρνηση σε κάθε εντολή
-Αγένεια
-Ψέματα
-Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Ένα βιβλίο που καλύπτει όλο το ηλικιακό φάσμα του παιδιού από το προνηπιακό στάδιο έως την εφηβεία.
[Μεταξύ μας] Και αυτή η συγγραφέας είναι πολύτεκνη. Αρχίζω να πιστεύω ότι έπειτα από κάποιον αριθμό παιδιών, απλώς απελευθερώνεσαι και αρχίζεις να γράφεις αριστουργήματα. Η θεωρία της  περί ήπιας πειθαρχίας είναι πολύ ενδιαφέρουσα και μας μεταμορφώνει, αν την εφαρμόσουμε σωστά, ευθύς αμέσως σε ουσιαστικούς παιδαγωγούς. Παρ’ όλα αυτά, ο τσακωμός μου με τον γιο μου συνεχίζεται και όταν γράφω αυτές τις γραμμές. Συνεχίζω να ρίχνω τις ευθύνες στον εγκλεισμό και ξαναδιαβάζω το κεφάλαιο “Διαχειριστείτε την αγένεια και την τάση να αντιμιλούν”…

Το παιδί που κρύβουμε μέσα μας, της Stefanie Stahl

Οι πεποιθήσεις μας είναι το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουμε την πραγματικότητα. Αρκεί μία μόνο στιγμή για να βρεθούμε εγκλωβισμένοι σε παλιά συναισθήματα και αρνητικές πεποιθήσεις και αυτό επηρεάζει δραστικά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Οι άνθρωποι που αποφεύγουν την αυτεπίγνωση συνήθως φοβούνται να έρθουν σε επαφή με το σκοτεινό παιδί μέσα τους. Αν όμως αποδεχτούμε την ύπαρξή του, και μαζί μ’ αυτό τους φόβους, τα αισθήματα κατωτερότητας και ντροπής, τη θλίψη και την απόγνωσή μας, τότε θα συμφιλιωθούμε μαζί του. Η ψυχολόγος Stefanie Stahl έχει αναπτύξει μία νέα, αποτελεσματική προσέγγιση για να «δουλέψουμε» με το παιδί που κρύβουμε μέσα μας. Οι ασκήσεις του βιβλίου θα μας βοηθήσουν να απαλλαγούμε από παλιά ψυχικά μοτίβα, που οδηγούν σε αδιέξοδο τη ζωή μας και να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις και τη συμπεριφορά μας, ώστε να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας και να ζήσουμε ευτυχισμένοι.
[Μεταξύ μας] Δεν είναι εύκολο βιβλίο. Θα δείτε το σκοτεινό και το φωτεινό παιδί μέσα σας να συγκρούονται. Θα πρέπει να θεραπεύσετε το σκοτεινό παιδί. Η ανάγνωσή του πρώτα θα βοηθήσει τον εαυτό σας και έπειτα τα παιδιά σας. Δεν είναι αποκλειστικά βιβλίο γονεϊκότητας. Βιαστείτε να το διαβάσετε και κάντε το και δώρο σε φίλους/φίλες που σκοπεύουν να γίνουν γονείς. Θα ήθελα να το έχω δουλέψει πριν γίνω μαμά.