“Το παιδί έχει εκατό γλώσσες”-Loris Malaguzzi
Τα παιδιά εκφράζονται καθημερινά με ποικίλους τρόπους, χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους, όπως για παράδειγμα, πλάθοντας μη πραγματικές ιστορίες. Όπως έκανε για παράδειγμα ένας μαθητής προνηπίου: Η θεματική ενότητα που ασχολούμασταν είχε να κάνει με τους δεινοσαύρους, οι οποίοι ήταν και οι αγαπημένοι του. Ένα πρωί μου λέει: «κυρία, έχω φέρει έναν δεινόσαυρο στην τσάντα μου όμως δεν μπορώ να τον βγάλω γιατί φοβάται». Προφανώς, δεν υπήρχε κανένας δεινόσαυρος μέσα στην τσάντα του. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίστηκε η κουβέντα, ενημέρωσε τους φίλους του για το τι συμβαίνει και αποφάσισαν να δώσουν στον δεινόσαυρο κάποιες ζωγραφιές τους, για να σταματήσει να φοβάται. Η ιστορία συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, δημιουργώντας έτσι το παιδί με την παρέα του μια φανταστική ιστορία.
Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από πολλές «συμβολικές γλώσσες». Το Εκπαιδευτικό Δράμα είναι μια από αυτές τις γλώσσες έκφρασης, η οποία βοηθάει το παιδί να βρεθεί σε έναν κόσμο τον οποίο φαντάζεται όπως εκείνο θέλει. Θα λέγαμε ότι είναι μια μορφή θεατρικής τέχνης, η οποία στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στον αυτοσχεδιασμό μέσω της βιωματικής μάθησης. Το Δράμα είναι μια συμβολική αναπαράσταση των εμπειριών της ανθρώπινης ζωής καθώς αφορά τις σχέσεις, τους φόβους, τις ανησυχίες, τα διλήμματα και τις ελπίδες τους. Με τον τρόπο αυτόν, τα παιδιά συνδέονται και δημιουργούν δεσμούς. Πιο συγκεκριμένα, ένα δράμα μπορεί να ξεκινήσει είτε από ένα γραπτό θεατρικό κείμενο είτε να στηρίζεται σε ιστορίες – πραγματικές ή φανταστικές. Επιπλέον ερεθίσματα μπορούν να δώσουν ποιήματα, τραγούδια, παραμύθια αλλά και οτιδήποτε δημιουργεί περιέργεια και επιθυμία στα ίδια τα παιδιά. Ο χώρος, ο χρόνος και τα αντικείμενα έχουν συμβολική σημασία για αυτά, ενόσω εξελίσσεται η ιστορία.
Ο ρόλος του/της νηπιαγωγού στην εξέλιξη του εκπαιδευτικού δράματος, είναι σημαντικός καθώς πρέπει να δημιουργήσει μια «πιστευτή» και ενδιαφέρουσα ιστορία, ώστε να προκαλέσει την ομάδα να συμμετάσχει στη διαδικασία. Σε επόμενο βήμα, τα νήπια καλούνται να υποδυθούν διάφορους ρόλους και να έρθουν αντιμέτωποι, είτε ατομικά είτε συλλογικά, με διλήμματα που προκύπτουν μέσα στην ιστορία. Οι ερωτήσεις που καλούνται να απαντήσουν έμμεσα σε ένα απρόβλεπτο δρώμενο, βασίζονται στο «τι κάνω – γιατί το κάνω – γιατί είναι σημαντική για εμένα αυτή η πράξη – από πού έμαθα την πράξη μου αυτήν και την ακολουθώ/αποφεύγω – τι πιστεύω για τη ζωή». Πιο συγκεκριμένα, ο/η νηπιαγωγός θέλοντας π.χ. να προβάλλει το ψέμα και τις επιπτώσεις που έχει στη ζωή μας, χρησιμοποιεί το γνωστό παραμύθι Πινόκιο, στο οποίο ο ήρωας του παραμυθιού δεχόταν πολλές επιρροές από τα ζώα και παρασυρόταν από αυτές, έχοντας ως άμεση λύση το ψέμα προς τον μπαμπά του. Ένας συνήθης ρόλος που διαλέγουν τα παιδιά είναι του ήρωα του παραμυθιού. Αναλαμβάνοντας το παιδί τον ρόλο του Πινόκιο, βιώνει όλες τις καταστάσεις που περνάει ο ήρωας, μέσω μιμητικού παιχνιδιού, κατανοώντας έτσι τις επιδράσεις που έχουν τα ψέματα στη ζωή των ανθρώπων.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το εκπαιδευτικό δράμα έχει θετικό αντίκρισμα στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού γιατί μέσα από τη διαδικασία εκλεπτύνεται η φαντασία του και γνωρίζει πτυχές της προσωπικότητάς του. Επιπλέον, ανακαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και την ανθρώπινη ύπαρξη του κόσμου. Τέλος, μέσω της βίωσης, αναπτύσσεται η κριτική του σκέψη, η αυτογνωσία του και η θεατρική του παιδεία δημιουργώντας έτσι έναν ολοκληρωμένο ευσυνείδητο ενήλικο.
“Το καθήκον μας…είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανεβαίνουν τα δικά τους βουνά όσο το δυνατόν ψηλότερα”-Loris Malaguzzi
Η Κυριακή Αναστασίου είναι Νηπιαγωγός στα Εκπαιδευτήρια Καίσαρη
