Κάθε χρόνο, από τότε που ήμουν δέκα χρονών, τέτοιες μέρες προετοιμαζόμουν για το κλείσιμο της χρονιάς. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς το απόγευμα, έμπαινα στο σαλόνι, έκλεινα τη συρόμενη τζαμένια πόρτα, έβαζα την αγαπημένη μου μουσική, καθόμουν στην πολυθρόνα και ξεφύλλιζα το ημερολόγιο μου. Βουτούσα στη χρονιά που έφευγε. Μια δύναμη με έσπρωχνε να διαβάζω και να ξαναδιαβάσω τις αφηγήσεις μου από τις ευχάριστες στιγμές και μια άλλη δύναμη με προστάτευε και μ’ έκανε να διαβάζω βιαστικά ή να αποφεύγω να σταθώ στα δύσκολα της χρονιάς που έφευγε. Αλλά ποτέ δεν άφηνα κάτι απ’ έξω. Όλα τα θεωρούσα δικά μου, κομματάκια στο παζλ της ζωής μου. Τότε είχα άπλετο χώρο στις αποσκευές μου.
Όσα χρόνια κι αν πέρασαν, αυτή η συνήθεια παραμένει, έχει γίνει το δικό μου τελετουργικό αποχαιρετισμού της χρονιάς. Τώρα πια δεν έχω ημερολόγιο να μου θυμίζει με εφηβικές λεπτομέρειες τα σημαντικά του χρόνου, ούτε κλείνομαι πια στο σαλόνι του πατρικού μου σπιτιού. Η αίσθηση του αποχαιρετισμού, η γλύκα στα χείλη (ακόμα κι αν κάποιες αναμνήσεις είναι πικρές) και η πίστη ότι θα έρθει μια νέα ευτυχισμένη χρονιά έχουν την ίδια κι απαράλλαχτη λαχτάρα και προσμονή.
Σήμερα αναρωτιέμαι τι είχα φανταστεί για το 2020. Έφευγε ένα δύσκολο 2019, είχα χάσει ανθρώπους από κοντά μου, είχα κοπιάσει στη δουλειά μου, είχα καταφέρει κάτι σημαντικό στην ακαδημαϊκή μου καριέρα, δεν είχα καταφέρει να βοηθήσω όσο ήθελα, είχα ταξιδέψει όμορφα, είχα κλάψει από χαρά γιατί έχω μια καλή φίλη, είχα πάρει αγκαλιές από τα παιδάκια στο σχολείο, είχα τρέξει πολλά χιλιόμετρα, μου είχαν λείψει τα παιδιά μου. Όταν ερχόταν το 2020, απλώς προσευχήθηκα. Την ώρα που έσκαγαν στον ουρανό τα πρώτα γιορτινά βεγγαλικά, άνοιξα την αγκαλιά μου σε μια ακόμα χρονιά, πήρα μια βαθιά ανάσα με την ελπίδα να γίνω καλύτερος άνθρωπος, να αγαπήσω τους άλλους και να με αγαπήσω πιο αληθινά.
Δεν άλλαξε μόνο η χρονιά, άλλαξαν όλα. Αλλάξαμε όλοι. Γι’ αυτό ίσως όταν είδα το εξώφυλλο του περιοδικού TIME θύμωσα, αλήθεια σας λέω, θύμωσα πολύ. Πώς μπορώ να διαγράψω από τη ζωή μου έναν χρόνο; Είναι σαν να λείπει ένα κομμάτι από το παζλ της ζωής μου, σαν να κόβεται η κλωστή που συνδέει τα προηγούμενα με τα επόμενα χρόνια. Δεν πετάω τίποτα, θέλω συνέχειες, θέλω συνδέσεις. Θέλω εγώ να επιλέξω τι θα «διαβάσω» ξανά και ξανά και τι θα περάσω στα γρήγορα στον απολογισμό μου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
Βαθιά ανάσα, παύση και αναστοχασμός
Τι συνέβη μέσα στη χρονιά αυτή; Γρήγορες, μεγάλες αλλαγές, που ακούμπησαν όλο τον πλανήτη και τον πλήγωσαν σε πολλά επίπεδα. Ένας θάνατος τριγύριζε στα μέρη μας, ένας αδιόρατος και μαζί τρομακτικός εχθρός. Ας σταθούμε μια στιγμή, ας πάρουμε μια μικρή ανάσα. Ας μετρήσουμε τα συναισθήματα που μας κατέκλυσαν αυτή την παράξενη χρονιά. Τι νιώσαμε; Φόβο, θυμό, αβοηθητότητα, άγχος, μοναξιά, ανασφάλεια, πανικό, απώλεια ελέγχου. Ναι, όλα αυτά, και νεκροί και κουρασμένοι και ανήμποροι και μόνοι και νέοι θυμωμένοι και θλιμμένοι και άνεργοι και φτωχοί και πλούσιοι…
Και δίπλα σ’ όλα αυτά τι άλλο; Βγήκε κάτι έστω μικρό και θετικό; Μια μικρή φλόγα ίσως; Θα απαντήσω χωρίς να θέλω να ωραιοποιήσω σε καμία περίπτωση τη ζοφερή κατάσταση. Θα απαντήσω πως κάτι θετικό αναδύεται από όλο αυτό. Κάτι βλέπω λόγω φύσης κάτι απ’ τη διαδρομή μου στη ζωή, πάντα αποζητώ έστω ένα μικρό καλό. Και βρήκα, αλήθεια!
Από την πρώτη κιόλας καραντίνα ένωσα πως στον αέρα δεν υπάρχει μόνο φόβος και θάνατος από την Covid-19. Όχι, άκουγα αγάπη, συμπόνια, ευγνωμοσύνη, σύνδεση, φροντίδα. Μιλήσαμε, ακούσαμε, ρωτήσαμε τον γείτονα αν χρειάζεται κάτι, ανοίξαμε τις καρδιές μας μέσα στα κλειστά μας σπίτια, δουλέψαμε από μακριά αλλά τόσο κοντά με τους συναδέλφους μας, είπαμε «ευχαριστώ» στους νοσηλευτές και στους γιατρούς που τιμάνε τον όρκο τους με αυταπάρνηση, ακουμπήσαμε στους ανθρώπους που είχαμε χρόνια να μιλήσουμε, βάλαμε τάξη στα ντουλάπια αλλά και στο μέσα μας, επαναπροσδιορίσαμε τις σχέσεις μας, συνδεθήκαμε.
Κι εκεί ακριβώς βρήκαμε Νόημα. Για να βρούμε αυτό το νόημα αναστοχαστήκαμε. Βουτήξαμε στην ιστορία μας μέσα στη χρονιά αυτή. Τι έμαθα για μένα; Τι έχασα; Τι αξίζει να κρατήσω και να καλλιεργήσω μέσα στο 2021; Και οι άλλοι; Πόσο χώρο καταλαμβάνουν μέσα μου; Μήπως είναι αυθαίρετη αυτή η κατάληψη; Την επιτρέπω; Πόσοι έχουν πραγματική αξία; Και ο χρόνος μου, αυτός που περνά και δεν ξαναγυρίζει; Πώς τον τιμώ; Πώς τον αποτιμώ; Και οι σχέσεις μου; Τελικά, με απελευθερώνουν ή με φυλακίζουν; Οι κύκλοι μου; Είναι απ’ αυτούς που κλείνουν και με ωριμάζουν ή είναι απ’ αυτούς που με φυλακίζουν σαν φαύλοι;
Νομίζω πως χρειάζεται να ξανακλειστώ στο σαλόνι του πατρικού μου σπιτιού με τη φρεσκάδα και την αισιοδοξία της εφηβείας παρέα με την πείρα της ενήλικης μου ζωής, να αναζητήσω το νόημα σε όσα ζήσαμε σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Κι αν χρειαστεί να αφήσω κάτι ή κάποιους πίσω ας το κάνω με αγάπη, χωρίς ίχνος θυμού. Ίσως να πρέπει να ελευθερώνουμε κάπου κάπου τους ανθρώπους, να κάνουμε χώρο σε εμάς και σ’ αυτούς. Εν τέλει, πόσα από το 2020 χωράνε στις αποσκευές μου; Πόσα χωράνε σε ένα σακίδιο ώστε να μπορώ να περπατάω ανάλαφρος κι ελεύθερος, να ακούω την ανάσα μου κι όχι το αγκομαχητό μου;
Η κ. Κατερίνα Χοτζόγλου είναι Κλινική Ψυχολόγος ΜΑ – Παιδοψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια και Ψυχολόγος των Εκπαιδευτηρίων Καίσαρη.
