Αν πριν από πολλά χρόνια ένας παραμυθάς σάς έλεγε την ιστορία των Χριστουγέννων του 2020, σίγουρα θα τη βρίσκατε εξωφρενική, εξωπραγματική, κάτι σαν επιστημονική φαντασία. Θα γελούσατε με την καρδιά σας και το πιο πιθανό να φεύγατε πριν το τέλος της ιστορίας. Όμως… Έρχονται τα Χριστούγεννα του 2020 και η πραγματικότητα μοιάζει να ξεπερνά την πιο μαύρη φαντασία. Δεύτερος εγκλεισμός, περιορισμός κυκλοφορίας, φόβος, ανασφάλεια, αποστάσεις, μάσκες, απαγόρευση συναθροίσεων, ιατρικά ανακοινωθέντα, οθόνες για κάθε χρήση (τηλεργασία, τηλεμάθημα, τηλεφλέρτ, τηλεκαφέ), νεκροί, άνεργοι, κλειστά σχολεία, κλειστά μυαλά, θλιμμένα παιδιά, θλιμμένοι γονείς, θλιμμένες γιαγιάδες και παππούδες, ακυρωμένες πτήσεις, ελεύθερες πτώσεις στον καναπέ, κούραση, απώλεια ενέργειας, ηρωικοί νοσηλευτές και σωτήρες γιατροί που τώρα θυμόμαστε, καθώς πιο πριν ήταν απλά νοσοκόμες και γιατροί (μη γελιόμαστε), σχέδια ματαιωμένα, έλεγχος, έλεγχος. Ένας κόσμος άνω κάτω, μια χρονιά κακό ανέκδοτο.
Το να μην μπορούμε να προβάλλουμε τον εαυτό μας στο μέλλον μάς παγώνει στο παρόν. Ξυπνά σκοτεινές σκέψεις που είναι επιβλαβείς για την ψυχολογική μας κατάσταση. Η κρίση όμως έχει δύο πλευρές. Μια παγκόσμια, ιστορική, αλλά και μια πιο ατομική. Όλοι προβάλλουν τα δικά τους φαντάσματα σε αυτή την πανδημία. Με τον εγκλεισμό, όλες οι μέχρι τώρα σταθερές μας δομές κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Ξαφνικά, αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας σαν μια καρικατούρα πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών μας. Όμως στο βάθος μας είμαστε όντα του δεσμού, ενωμένοι σε έναν κοινό κόσμο. Ζούμε όλοι την ίδια εμπειρία, μια εμπειρία ευθραυστότητας. Όμως, η ευθραυστότητα δεν είναι αδυναμία. Ίσως, μάλιστα, να είναι μια ευκαιρία να δούμε αλλιώς μέσα μας.
Έρχονται τα Χριστούγεννα του 2020. Ίσως φέτος θα πρέπει να εφεύρουμε άλλα, διαφορετικά Χριστούγεννα!
Το αληθινό νόημα της γιορτής
Η γιορτή των Χριστουγέννων είναι ίσως μια από τις ισχυρότερες συλλογικές παραδόσεις του δυτικού κόσμου που ενισχύει μ’ έναν ασυνείδητο τρόπο και τη συνεκτικότητά μας ως ατόμων και κοινωνιών. Αλλάζουμε στη διάρκεια της ζωής μας, μετακινούμαστε, εξελισσόμαστε, αλλάζουμε δουλειές, συνεργάτες, συντρόφους, πεποιθήσεις. Αλλά η παράδοση είναι αυτό που παραμένει σταθερό, σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Καθώς ζούμε εδώ και σχεδόν ένα χρόνο μια αβεβαιότητα, τα Χριστούγεννα με την ορθή νοηματοδότηση μπορούν να διαδραματίσουν έναν ισχυρό συνδετικό ρόλο.
Παράλληλα, η γιορτή αποτελεί μια παρένθεση στους έντονους ρυθμούς της ζωής μας. Τα Χριστούγεννα συνδέονται με την οικογενειακή επανένωση, τη χαρά, τα φώτα, τις αγκαλιές, την ανταλλαγή των δώρων. Όμως, πάνω από όλα αυτά, υπάρχει το μήνυμα της αγάπης που φέτος καλείται να μεταδοθεί μέσα σε ολιγομελείς συγκεντρώσεις, διστακτικές και επιλεκτικές αγκαλιές, απουσίες φυσικές, πιο ξεκούραστα και ήσυχα βράδια. Η απουσία θα κάνει πιο αναγκαία τη μελλοντική μας επανένωση, οι παλιότερες εντάσεις που πολλές φορές προκύπτουν στα οικογενειακά τραπέζια θα μας βοηθήσουν να επαναπροσδιορίσουμε τις σχέσεις μας, να θέσουμε τα όρια μας, να λειάνουμε τις αιχμηρές μας πλευρές.
Φέτος θα κάνουμε Χριστούγεννα με ανακυκλώσιμα, παλιά και δοκιμασμένα υλικά. Πώς θα ήταν άραγε να στολίσουμε στο σαλόνι τις ανθρώπινες αξίες και να ντυθούμε την αγάπη αντί για νέο βελούδινο φόρεμα; Αρκεί να δώσουμε νόημα στα φετινά Χριστούγεννα, να κάνουμε ειλικρινείς καθαρές και γόνιμες σχέσεις, να αγαπήσουμε πραγματικά τον διπλανό μας, το παιδί, τον ηλικιωμένο, τον ευάλωτο, να φανούμε γενναιόδωροι, ενσυναισθητικοί, ανιδιοτελείς αλλά και διαχρονικά σταθεροί στην προσφορά αυτή. Όταν θα σβήσουν τα φώτα της γιορτής να μη σβήσουν μαζί τους και τα φώτα της ψυχής μας.
Το πολύ δεν είναι συνώνυμο της πληρότητας. Όλα αυτά τα χρόνια θεωρούσαμε δεδομένα τα δώρα, τα ταξίδια, τις σπατάλες «για το καλό». Στον καιρό της Covid, το καλό και οι ευχές είναι συνυφασμένα με την ασφάλεια, την υγεία, την περίθαλψη. Κι όταν όλα αυτά είναι πηγαία και αληθινά, τότε τα παιδιά μας μπορούν πιο εύκολα να τα εσωτερικεύσουν ως αξίες ζωής της δικής τους ζωής.
Αλλάζουμε σχέδια!
Θα είμαστε λιγότεροι γύρω απ’ το γιορτινό τραπέζι, ας γίνουμε λίγο πιο διασκεδαστικά δημιουργικοί: Μαγειρεύουμε μαζί, παίζουμε μαζί, στολίζουμε με χειροτεχνίες των παιδιών το γιορτινό τραπέζι, φτιάχνουμε κάρτες για τους παππούδες και τις γιαγιάδες, μεταφέρουμε ένα παραμύθι, μια ιστορία ή ένα αληθινό γεγονός στη σκηνή του σαλονιού μας. Εμπιστευτείτε τα μικρά πράγματα που προσφέρουν πολλά!
«Συναντιόμαστε» με τους συγγενείς διαδικτυακά – κάτι που σίγουρα δεν αντισταθμίζει την αγκαλιά αλλά, σε καιρούς που η ασφάλεια είναι το καλύτερο δώρο στους αγαπημένους μας, τότε μια zoom επίσκεψη στο σπίτι των συγγενών είναι μια καλή, ζεστή, συμβολική αγκαλιά. Θυμηθείτε τα περασμένα Χριστούγεννα και ευχηθείτε με την καρδιά σας, δεσμευτείτε να ξαναβρεθείτε όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν πάλι.
Μιλήστε ανοιχτά στα παιδιά σας για τις εξαιρετικές συνθήκες που βιώνουμε όλοι, ακούστε το παράπονο τους. Μιλήστε τους ανοιχτά και για το δικό σας συναίσθημα, μοιραστείτε με τους φίλους σας τις σκέψεις και τις ανησυχίες σας, προσπαθήστε να εμψυχώσετε το περιβάλλον σας. Ίσως από αυτή τη νέα παράδοξη συνθήκη αναδυθούν νέες οικογενειακές συνήθειες, τονωθεί η ψυχική ανθεκτικότητα, η ενσυναίσθηση και η αντοχή στις ματαιώσεις της ζωής.
Ίσως ακουστεί κοινότοπο, αλλά το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι τελικά το μυαλό μας. Ας προσανατολιστούμε στο μέλλον, ας ψάξουμε να βρούμε κάτι καλό να κρατήσουμε από αυτήν την περιπέτεια –όσο παράδοξο κι αν ακούγεται. Θα βγούμε πιο δυνατοί και σίγουρα πιο σοφοί και εσωτερικοί. Καλά, ευλογημένα, διαφορετικά Χριστούγεννα να έχουμε.
Η κ. Κατερίνα Χοτζόγλου είναι Κλινική Ψυχολόγος ΜΑ – Παιδοψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια και Ψυχολόγος των Εκπαιδευτηρίων Καίσαρη.
