Στο πνεύμα των Χριστουγέννων, σε αυτές τις τόσο μαγικές μέρες, θα ήθελα να προσθέσω και τα δικά μου καλικαντζαρίστικα από τον χώρο της υγείας, γιατί ενώ βρισκόμαστε στο 2019, νιώθω ώρες-ώρες σαν να είμαι παιδίατρος στον Μεσαίωνα και να πρέπει να τα βάλω με μάγισσες που ξεματιάζουν και νεράιδες που κουνούν το ραβδάκι τους. Δυστυχώς, πάντα δίπλα στον γιατρό υπήρχε και ένας μάγος, μια μαμή-Βασιλειάδου, αφού γενικά το άγχος για υγεία προκαλεί και την στροφή προς το μεταφυσικό. Όμως θα προσπαθήσω να ξεδιαλύνω την πραγματικότητα από το παραμύθι και απο τις δοξασίες που καθημερινά ταλανίζουν την σκέψη των γονέων, ώστε και οι καλικάντζαροι να αφήσουν το στηθοσκόπιο μου και να πάνε να πειράξουν καλύτερα τα κουδούνια του Ρούντολφ.

Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

1. Κρύωμα ή ίωση; Μια ερώτηση, ίσως η πιο συχνή και ταυτόχρονα η πιο κουραστικά ανθεκτική στον χρόνο… Το κρύωμα, δηλαδή η αίσθηση του κρύου, δεν σε κάνει να αρρωσταίνεις. Φαντάζομαι θα έπρεπε να υπήρχε αντίστοιχα και το… ζέσταμα σαν παθολογική κατάσταση. Προφανώς και ιώσεις είναι όλα αυτά, προφανώς και το καλοκαίρι μπορεί να τις συναντήσουμε (ειδικά φέτος υπήρχε νοσηρότητα μέχρι και τον Αύγουστο) και προφανώς δε φταίει το κρύο σαν θερμοκρασία, αλλά ότι στριμωχνόμαστε όλοι όταν έχει κρύο σε κάποιο κλειστό χώρο και βήχουμε ο ένας μπρος στα ρουθούνια του άλλου.
2. Ζακέτα να πάρεις! «Ίδρωσες και με τον αέρα θα πάθεις καμία πνευμονία». Εννοείται πως η ιδρωμένη πλάτη δε σημαίνει και λοίμωξη στα πνευμόνια, μόνο και μόνο επειδή τη φυσά ένα αεράκι. Άπλα όταν είμαστε ιδρωμένοι και μας «χτυπά» ρεύμα αέρα, πιθανώς να ξυπνήσουμε με ψύξη την επομένη.
3. Εμβόλια «Δεν κάνουμε εμβόλιο γιατί τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό». Εννοείται πως δε θα επεκταθώ! Τα έχω ξαναπεί και από τις σελίδες του Τaλκ. Ο αυτισμός όλο και πιο συχνά διαγιγνώσκεται ενώ το αντι-εμβολιαστικό κίνημα καλπάζει, αυτό πώς εξηγείται; Πάντως το να υπάρχουν ακόμα κάποιοι που τα πιστεύουν αυτά σε κάνει να νιώθεις αναγνώστης του Malleus Maleficarum (Το Σφυρί των Μαγισσών, βιβλίο του 1484). «Τι μπορεί να φάει μετά το εμβόλιο;» «Μπορεί να πάει προπόνηση;» «Είναι ασφαλές το καλοκαίρι να γίνονται εμβόλια;». Βαθιές ανάσες-αφήνω αναπάντητες τις δύο τελευταίες ερωτήσεις και μπαίνω στον κόπο να απαντήσω μόνο την πρώτη, μιας και έχει μια δόση λογικής. Αν εξαιρέσουμε το αντιγριπικό εμβόλιο το οποίο ενδέχεται σε άτομα με σοβαρή αλλεργία στο αυγό να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση, όλα τα υπόλοιπα δε σχετίζονται με ό,τι τρώγεται.

4. Ξεμάτιασμα. Ο μεγάλος αντίπαλος κάθε γιατρού! Το τέρας του παραλόγου που έρχεται από το παρελθόν ακούραστο και μοχθηρό, απέναντι σε κάθε μυρμηγκάκι λογικής! Εκεί που προσπαθεί ο παιδίατρος να δει τον φάρυγγα του μικρού και να βρει μια εστία του πυρετού με τον κίνδυνο της σπρωξιάς, της δαγκωματιάς και όλων εκείνων των γλυκών ευτράπελων που κάποιες φορές αναπόφευκτα εκτυλίσσονται σε ένα παιδιατρικό ιατρείο, υπάρχει μια γιαγιά ή μια θεία στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής που δίνει τη λύση με ένα λιονταρίσιο χασμουρητό. Σηκώνουμε όλοι τα χέρια ψηλά και παραδινόμαστε αφού έφτασε η νύχτα και το μωρό αποκοιμήθηκε χάρη στο ξεμάτιασμα βέβαια και όχι λόγω εξάντλησης από τα κλάματα του(!@#*%!!).
5. Πυρετός. «Από τα δόντια θα είναι». Κι όμως ποτέ τα δόντια δεν προκαλούν πυρετό. Ούτε διάρροια (το λέω γιατί κυκλοφορεί και αυτό). Μόνο ανησυχία προκαλούν τα δοντάκια όταν ανατέλλουν. «Δίνουμε αντιπυρετικό ήδη από τα δέκατα, ώστε να μην κάνει σπασμούς;». Παραδέχομαι ότι υπάρχουν συνάδελφοι που δίνουν την οδηγία αυτή σε γονείς με παιδιά που κάνουν εύκολα πυρετικούς σπασμούς. Όμως αυτό είναι λάθος για δύο λόγους: Ο ένας είναι ότι οι πυρετικοί σπασμοί ξεκινάνε συνήθως στην είσοδο του πυρετού, δηλαδή στα δέκατα (γι’ αυτό και οι γηραιότεροι παιδίατροι τους αποκαλούσαν «εισαγωγικούς») και συνεπώς είναι αδύνατο να τους προβλέψεις. Παράλληλα το αντιπυρετικό θέλει μισή με μία ώρα να δράσει, οπότε δεν έχει νόημα να κυνηγούν οι γονείς τη δεκατική πυρετική κίνηση, γιατί αν είναι να συμβεί το επεισόδιο σπασμών, αυτό απλά θα τους προλάβει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν όταν τους προλάβει. Δεύτερον, τα αντιπυρετικά δεν προλαμβάνουν τον πυρετό, απλά μειώνουν τη διάρκεια του. Αν είναι το παιδί να ανεβάσει πυρετό ως 39΄C , αυτό θα γίνει έτσι κ αλλιώς. Απλά με το αντιπυρετικό ο πυρετός θα πέσει πιο γρήγορα.
6. Αντιγριπικό. «Έκανα το αντιγριπικό και κόλλησα ό,τι ίωση υπήρχε». Πιθανώς να περάσατε πολλές ιώσεις, πάντως σίγουρα όχι την γρίπη! Το αντιγριπικό προστατεύει έναντι της γρίπης μόνο, δεν παίζει τον ρόλο πολυβιταμίνης.
7. Βήχας. «Παρά τα σιρόπια και τις μάσκες με Aerolin-Flixotide το παιδί ακόμα βήχει». Εδώ πρόκειται για βηχοδύσσεια και δεν αναλύεται σε δυο φράσεις. Θα σας παραπέμψω στο πολύ ωραία γραμμένο κείμενο των συναδέλφων Α. & Μ. Παναγόπουλου. Μια κουβέντα μόνο. Τα αντιβηχικά σιρόπια έχουν καταργηθεί στα παιδιά και τα εισπνεόμενα βοηθούν μόνο στο άσθμα. Συνήθως ο βήχας θέλει δύο πράματα: άφθονες ρινοπλύσεις και υπομονή.
8. Διάρροιες και γάλα. «Κόψαμε το γάλα για κάποιες μέρες, γιατρέ έχει διάρροιες» . Λάθος. Οι πρωτεΐνες του γάλακτος βοηθούν το έντερο να ανακάμψει. Αν η διάρροια επιμένει πάνω απο δέκα μέρες τότε θα είχε νόημα να διακόψουμε το γάλα, λόγω ανεπάρκειας της λακτάσης, ενός ενζύμου που βοηθά στην πέψη του γάλακτος και το οποίο εξασθενεί μετά από πολλές μέρες με εντερίτιδα.
9. Αποτάσσομαι την κορτιζόνη; Όχι όταν αυτή είναι απαραίτητη. Κάποιες φορές πρέπει να αντιμετωπίσουμε οι γονείς την κορτικοφοβία μας και να κατανοήσουμε ότι κορτιζόνη έχουμε στο σώμα μας και μάλιστα χωρίς αυτήν δε θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε. Σε κάποιες καταστάσεις λοιπόν φαίνεται πως ο οργανισμός χρειάζεται λίγη παραπάνω και αυτήν την δίνει ο παιδίατρος στο παιδί.

Πιθανώς να υπάρχουν και άλλοι μύθοι που καλά κρατούν και μου διαφεύγουν. Σίγουρα, στη φαρέτρα της εμπειρίας μου θα προστεθούν και άλλοι με τα χρόνια. Πρόσφατα συνάδελφος με ιατρείο στην Αγία Παρασκευή μου είπε ότι μητέρα με την οποία συνεργάζεται, δεν απλώνει ποτέ νύχτα τα ρούχα του βρέφους της, γιατί «το βράδυ υπάρχουν νεράιδες που τα σημαδεύουν και δε θέλει». Αυτά… Αυτά και απο μένα και το Πνεύμα των Χριστουγέννων, το οποίο νομίζω πως στην υγεία τελικά κρατά όλο το χρόνο. Και του χρόνου, βοήθειά μας.

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου, iordanispapado@hotmail.com

Facebook: μικρο σονοκομειο