Εδώ και δέκα χρόνια, κάθε φθινόπωρο υπάρχει έντονη συζήτηση γύρω από το αντιγριπικό εμβόλιο και τη σπουδαιότητα του. Η γρίπη είναι μια από τις πιο επιθετικές ιώσεις, που ταλαιπωρεί και, δυστυχώς, κάποιες φορές σκοτώνει. Κάθε χρόνο εμφανίζεται χοντρικά το πρώτο τρίμηνο του έτους μαζί με τις ενημερώσεις.
Η γρίπη λοιπόν κάποτε, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, έστειλε στον θάνατο περισσότερους ανθρώπους από όσους ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, δηλαδή 21.640.000, αν και πιθανώς τα νούμερα να ξεπερνούν τις 50.000.000 ζωές. Τότε οι άνθρωποι ακόμη δεν γνώριζαν με ποιον εχθρό πολεμούσαν και έτσι δεν κρατούσαν στάσεις απλής υγιεινής, το οποίο σε συνδυασμό με τη φτώχεια του πολέμου και την μετακίνηση στρατευμάτων και αιχμαλώτων, οδήγησε στην παγκόσμια φονική πανδημία.
Πλέον δεν έχουμε τέτοια τραγικά ποσοστά, αν και ποτέ δε ξέρει κανείς, όμως κάθε χρόνο κάποιοι την πληρώνουν. Είναι εκείνοι που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, όπως αναπνευστικά, νευρομυικά και άλλα, καθώς και οι υπερήλικες και τα μικρά παιδιά, ειδικά εκείνα έως δύο ετών. Ωστόσο οι οδηγίες σχετικά με τις πληθυσμιακές ομάδες που έχουν ένδειξη εμβολιασμού μεταβάλλονται σχεδόν κάθε χρόνο και ίσως αυτό να είναι και μια από τις αιτίες που τελικά πολλοί αναρωτιούνται αν πρέπει ή όχι να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο, ειδικά όταν δεν ανήκουν σε κάποια ομάδα υψηλού κινδύνου με χρόνιο νόσημα.
Όταν ξέσπασε ο πανικός με τη γρίπη πριν δέκα περίπου χρόνια, η οδηγία εμβολιασμού αφορούσε όλη την παιδική ηλικία, από τη γέννηση έως το 18ο έτος. Βέβαια, η τότε περίοδος επισκιάστηκε από υπερβολές, διαπλοκές και αστρονομικές παραγγελίες εμβολίων που ποτέ δεν έγιναν και απλά έληξαν στα συρτάρια, οι φαρμακευτικές εταιρείες πλούτισαν τότε και η δικαιοσύνη τα εξετάζει όλα αυτά τώρα. Οι απλοί πολίτες όμως ακύρωσαν προ πολλού την προσπάθεια καθολικού εμβολιασμού του τότε Υπουργείου Υγείας (2009). Στην πορεία το ηλικιακό όριο για το αντιγριπικό εμβόλιο κατέβηκε στα πέντε και κατόπιν στα δύο έτη. Πλέον δεν υπάρχει ένδειξη εμβολιασμού για τα παιδιά που είναι υγιή, παρά μόνο για τους υπερήλικες και όσα άτομα, νέα και μη, έχουν υποκείμενο νόσημα.
Από την άλλη στους θανάτους που έχουν καταγραφεί, δυστυχώς υπάρχει και μια μειονότητα η οποία δεν ανήκε σε κάποια ομάδα κινδύνου και έτσι κανείς δεν μπορεί να νιώθει 100% ασφάλεια. Για παράδειγμα, τον χειμώνα του 2016 σημειώθηκαν 197 θάνατοι, εκ των οποίων οι 31 (δηλαδή περίπου 15%) αφορούσαν άτομα που δεν ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ωστόσο αρκετοί από εκείνους στην ομάδα κινδύνου δεν είχαν εμβολιαστεί.
Από την άλλη ισχύει όντως ότι το αντιγριπικό εμβόλιο δεν έχει πολύ υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας (75-90%). Δηλαδή, μπορεί να είσαι υγιής, να επιλέξεις να εμβολιαστείς, αλλά και πάλι να πέσεις θύμα του ιού της γρίπης, με άγνωστες συνέπειες! Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έχει παρενέργειες, άρα τελικά θα μπορούσε και να σκεφτεί κανείς, ότι «αν τελικά εμβολιαστώ, δεν μειώνω εντελώς τις πιθανότητες να αρρωστήσω, αλλά τουλάχιστον δεν θα πάθω και κάτι από το αντιγριπικό εμβόλιο». Με άλλα λόγια, καλό ίσως κάνει, κακό δεν κάνει. Οι όποιες παρενέργειες είναι ήπιες και αφορούν σε τοπικό ερεθισμό στο σημείο της ένεσης, κεφαλαγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, αίσθημα κόπωσης, χαμηλός πυρετός, δηλαδή πολύ πιο ασήμαντες από τα συμπτώματα και τις επιπλοκές της ίδιας της γρίπης.
Με αυτή τη λογική, εγώ προσωπικά θα συνιστούσα να εμβολιαστούν τα παιδιά από έξι μηνών έως δύο ετών (δεν υπάρχει άδεια χρήσης νωρίτερα των έξι μηνών), τα οποία θα πάνε παιδικό σταθμό, ενώ για όσα δεν πάνε ακόμα σχολείο, να εμβολιαστούν τα αδελφάκια τους, ακόμα και αν είναι πολύ μεγαλύτερα, όπως και οι γονείς τους. Υπάρχει πάντα βέβαια και η επιθυμία των γονέων να εμβολιάσουν το παιδί τους ακόμα και αν δεν ανήκει σε καμία κατηγορία, σε οποιαδήποτε ηλικία. Και αυτή την επιθυμία τη σέβομαι. Δεν πρόκειται να τους αρνηθώ. Δεν μπορώ όμως και να μη σέβομαι τις οδηγίες του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών για την περίοδο 2018-2019, σύμφωνα με τις οποίες ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας
- Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.
- Παιδιά> 6 μηνών και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
·Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
·Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές
·Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας) ·Μεταμόσχευση οργάνων ·Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
·Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα ·Χρόνια νεφροπάθεια ·Νευρολογικά ή Νευρομυικά νοσήματα - Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης
- Λεχωίδες
- Θηλάζουσες
- Άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) μεγαλύτερο των 40 kg/m2
- Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.
- Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.
- Οι κλειστοί πληθυσμοί (εσωτερικοί σπουδαστές σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.).
- Στρατεύσιμοι στα κέντρα κατάταξης και ειδικά όσοι κατατάσσονται κατά τους χειμερινούς μήνες (Οκτώβριο –Μάρτιο).
- Επαγγελματίες όπως κτηνίατροι πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά
Τελικά, για το αν θα εμβολιάσουμε ή όχι το παιδί μας για τη γρίπη δεν πρέπει να γίνεται πολύ μεγάλη κουβέντα. Εξαρτάται από την ανασφάλεια νιώθουν οι γονείς και από την κρίση του παιδιάτρου τους. Νομίζω όμως ότι το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να γνωρίζουν. Η γρίπη ενίοτε έχει σοβαρές επιπλοκές. Το εμβόλιο δεν προστατεύει πλήρως. Το εμβόλιο έχει ελάχιστες και ήπιες παρενέργειες. Το εμβόλιο και οι συνήθειες σωστής υγιεινής είναι ό,τι πιο αποτελεσματικό έχουμε έναντι της γρίπης.
Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος είναι παιδίατρος στο νοσοκομείο Σύρου, iordanispapado@hotmail.com
Facebook: μικρο σονοκομειο