Δώσε θάρρος στο παιδί. Τρόποι ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης παιδιών και εφήβων

Όσοι είμαστε γονείς αναρωτιόμαστε τι μπορούμε να κάνουμε ώστε τα παιδιά μας να νιώθουν πιο καλά, να χαίρονται τη ζωή, να αισθάνονται ότι τους αγαπούν περισσότερο. Με άλλα λόγια, καθημερινά αναζητάμε τι πρέπει να λάβουν από εμάς και από το περιβάλλον τους εν γένει τα παιδιά για να νιώσουν καλύτερα και μέσω αυτού να γίνουν πιο ευτυχισμένα. Όμως, σύμφωνα με το βιβλίο της Αυστριακής ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας Boglarka Hadinger «Δώστε θάρρος στο παιδί. Πώς να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση και την προσωπικότητα των παιδιών και των εφήβων», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, το ερώτημα αυτό είναι a priori λανθασμένο και παραπλανητικό. Πρωτίστως, επειδή δεν είναι δυνατόν να νιώθει κανείς διαρκώς καλά, είτε σωματικά είτε ψυχικά.

Γι’ αυτό, το παραπάνω ερώτημα θα έπρεπε να διαμορφωθεί σε τι μπορούμε να κάνουμε ώστε τα παιδιά μας να βιώνουν την ευτυχία αλλά και πώς να μάθουν να αντιμετωπίζουν τη δυστυχία, το δυσάρεστο συναίσθημα, την αποτυχία, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πώς μπορούν τα παιδιά να μάθουν να αντεπεξέρχονται καλύτερα στις αποθαρρυντικές καταστάσεις της ζωής; Αν απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα τότε θα μειωθεί στα παιδιά και στους νέους η επιθετικότητα, η κατάθλιψη και η ροπή προς τις εξαρτήσεις.

Δούναι και λαβείν

Επιπλέον, το ερώτημα «Τι πρέπει να λάβουν τα παιδιά μας για να νιώσουν καλύτερα και μέσω αυτού να γίνουν πιο ευτυχισμένα;» είναι λανθασμένο και διότι με αυτό υποτιμάμε τα παιδιά και και μοιάζουμε να μην τα εμπιστευόμαστε. Το να λαμβάνει κανείς αγάπη και ευκαιρίες στη ζωή είναι σημαντικό. Το να έχει κανείς σωστή υποστήριξη είναι κι αυτό σημαντικό. Ωστόσο, μια σχέση που βασίζεται αποκλειστικά στο να παίρνει κανείς μονόπλευρα δεν μπορεί να κάνει μακροπρόθεσμα ευτυχισμένο κανένα παιδί, ούτε κανέναν ενήλικα. Η διαρκής φροντίδα προκαλεί στα παιδιά, όπως και στους ενήλικες, το αίσθημα της ανίας και του κορεσμού και τα εμποδίζει να αναπτύξουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Γιατί; Διότι οι άνθρωποι έχουν πάντοτε και κάτι να δώσουν. Και ένας άνθρωπος γίνεται ώριμος και ολοκληρωμένος, ή ακόμα και συναρπαστικός μόνο όταν αρχίζει να προσφέρει.

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να θέτουμε και ερωτήματα όπως: τι απαιτούμε από τα παιδιά μας, από τους νέους μας; Ποια είναι η βάση των ιδιαίτερων ικανοτήτων τους, των δυνατοτήτων τους, των ταλέντων τους, πού μπορούν να δώσουν, τι μπορούν να προσφέρουν; Με ποιες ικανότητες, με ποια ταλέντα θα είναι σε θέση να κάνουν κάτι για τους άλλους; Τι μπορούν να κάνουν γι’ αυτόν τον κόσμο; Το να προσφέρεις και το να λαμβάνεις είναι αλληλοεξαρτώμενα. Αφήνοντας τα παιδιά μας μόνο να λαμβάνουν, όπως συχνά κάνουμε, τα εμποδίζουμε να αναπτυχθούν ως προσωπικότητες. Και φυσικά τους κάνουμε κακό.

Σωστή διαπαιδαγώγηση

Συχνά ερχόμαστε ως γονείς αντιμέτωποι με το δίλημμα τού να επιλέξουμε τον πιο ευχάριστο τρόπο διαπαιδαγώγησης ή αυτόν που έχει περισσότερο νόημα αλλά προκαλεί συγκρούσεις. Δυστυχώς, ο πιο ουσιαστικός τρόπος δεν είναι πάντα και ο πιο ευχάριστος. Πρέπει, λοιπόν, να βρούμε αρκετή δύναμη για να επιλέξουμε τον πιο ουσιαστικό τρόπο, ακόμα και όταν μέσω αυτού προκαλούνται συγκρούσεις ανάμεσα σ’ εμάς και στα παιδιά μας. Αυτό μεσοπρόθεσμα θα τα ωφελήσει, ώστε να αναδειχθεί ό,τι καλύτερο διαθέτουν. Οι συναρπαστικοί άνθρωποι δεν έγιναν συναρπαστικοί με το να τους δίνονται πάντοτε όλα στο χέρι, αλλά μέσω των δικών τους πράξεων, μέσω της δικής τους στάσης, μέσω του τρόπου που αντιμετώπισαν δύσκολες καταστάσεις. Οι συναρπαστικοί άνθρωποι δεν επιδιώκουν μόνο να παίρνουν, μπορούν και να δίνουν. Και έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν απογοητευτικές καταστάσεις με αξιοπρέπεια, και μάλιστα να ωριμάσουν από αυτές.

Παιδιά με θάρρος

Ποιος από μας δεν θα ήθελε παιδιά που αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις με θάρρος; Ποιος από μας δεν θα ήθελε παιδιά με υγιή αυτοεκτίμηση, νέους που εξελίσσονται σε προσωπικότητες, που αισθάνονται σημαντικοί αλλά και που θεωρούν και άλλους ανθρώπους σπουδαίους; Τα παιδιά που έχουν θάρρος αποτελούν αξία ανεκτίμητη όχι μόνο για κάθε οικογένεια, αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία. Προκύπτει, λοιπόν, ένα νέο ερώτημα: μπορούμε εμείς να ασκήσουμε θετική επιρροή στην αυτοεκτίμηση ενός παιδιού; Ναι, απαντάει η Boglarka Hadinger και παρουσιάζει πέντε πυλώνες που συντελούν στην υγιή αυτοεκτίμηση ενός παιδιού:

Θετικές σχέσεις (επικοινωνιακή ικανότητα των παιδιών, τρόποι επικοινωνίας, συμμετοχή σε ομάδες, προσωπική συζήτηση, μοναδικότητα του παιδιού, κατανόηση λαθών, εποικοδομητική αντιμετώπιση συνεπειών λανθασμένων συμπεριφορών, διασκέδαση).
Iκανότητα (επιτεύγματα, κατάλληλο περιβάλλον, συζήτηση για τις ικανότητες, αποδοτικότητα, τρόπος σκέψεις, επίλυση προβλημάτων, προβλήματα ως προκλήσεις, ανάθεση αρμοδιοτήτων, ενίσχυση των τρόπων αντιμετώπισης των δυσκολιών της ζωής)
Προσανατολισμός (στόχοι και αξίες, σχέδια, άνθρωποι πρότυπα, σύστημα αξιολόγηση παιδιών και εφήβων, στερήσεις, οργάνωση, διατύπωση κανόνων και νοήματος μιας ζωής που συγκροτείται γύρω από αξίες και νοήματα, θετικές αναφορές, ενίσχυση του «εμείς»)
Πρόθεση για διαρκή εξέλιξη (τι κάνουν τα παιδιά καλά και τι πρέπει να αλλάξουν, παιδικά ψέματα, ιστορίες σχετικές με την ψυχική δύναμη, συμμετοχή των παιδιών σε καταστάσεις όπου μπορούν να κάνουν κάποιο καλό για τους άλλους)
Αγάπη και όρεξη για ζωή (Ενίσχυση του συναισθήματος της έκπληξης και της περιέργειας, ανάπτυξη της δημιουργικότητας, σημασία της παιδικής ανεμελιάς, ανάπτυξη των αισθήσεων, δυνατότητα χαλάρωσης)

Αν φροντιστούν από τους γονείς οι παραπάνω τομείς, προσαρμοσμένοι πάντοτε στις προσωπικότητες των παιδιών και στις ανάγκες της κάθε οικογένειας, τότε τα παιδιά, αλλά και οι ίδιοι θα αποκτήσουν υγιή αυτοεκτίμηση και θα βαδίσουν με αυτοπεποίθηση στον ομολογουμένως δύσκολο δρόμο της ζωής. Συν τοις άλλοις, μια σειρά από θετικές εμπειρίες, όπως οι προαναφερθείσες, είναι πολύτιμες καθώς δημιουργούν στον άνθρωπο την αίσθηση ότι η ζωή του έχει νόημα. Προσπαθήστε να εφαρμόσετε στην καθημερινότητά σας τα παραπάνω. Θα τη δείτε να αλλάζει άμεσα και προς το καλύτερο!