Attachment Parenting: Αλήθειες και μύθοι

H Μαρία Παπαφιλίππου, ψυχολόγος με ειδίκευση στην οικογενειακή-συστημική ψυχοθεραπεία και την προγεννητική και περιγεννητική ψυχοθεραπεία, ηγείται ενός οργανωμένου δικτύου επαγγελματικών του χώρου της ψυχικής υγείας, της Attachment Parenting Hellas που ασχολούνται με τη γονεϊκότητα και τους συναισθηματικούς δεσμούς που αναπτύσσονται ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.

Το Τaλκ μίλησε μαζί της για να μάθουμε όλες τις αλήθειες αλλά και τους μύθους του Attachment Parenting.

Τι είναι το Attachment Parenting (AP) και ποιους αφορά;

Το ΑΡ είναι μία προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών που στηρίζεται στην ανάπτυξη ενός ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς προκειμένου να εξελιχθεί σε έναν υγιή και αυτόνομο ενήλικα. Αφορά κυρίως τους γονείς και όσους σκέφτονται να γίνουν γονείς, αλλά και όλους όσους ασχολούνται με τη φροντίδα των παιδιών.

Τι εννοούμε όταν μιλάμε για ασφαλή συναισθηματικό δεσμό;

Ανάλογα με την ποιότητα φροντίδας που λαμβάνει κάθε παιδί αναπτύσσει και έναν ασφαλή ή ανασφαλή τύπο συναισθηματικού δεσμού. Όταν οι γονείς ανταποκρίνονται έγκαιρα και κατάλληλα στις βιοψυχοκοινωνικές ανάγκες του κάθε παιδιού, τότε το παιδί εσωτερικεύει μία αίσθηση ασφάλειας που του προσφέρει η σχέση αυτή. Όταν λοιπόν μιλάμε για ασφαλή συναισθηματικό δεσμό εννοούμε ότι το παιδί νιώθει ασφαλές στη σχέση του με τους φροντιστές του και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την υγιή ανάπτυξή του σε όλα τα επίπεδα. Παιδιά με ασφαλή συναισθηματικό δεσμό έχουν αυτοπεποίθηση, νιώθουν σημαντικά, ικανά, επιδεικνύουν συναισθηματική ανθεκτικότητα (resilience), μαθαίνουν να αυτορρυθμίζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους, συνδέονται με εμπιστοσύνη και ενσυναίσθηση.

Ποιες πρακτικές βοηθούν τους γονείς στην ανάπτυξη ενός ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού με τα παιδιά τους;

Όλες οι βασικές αρχές του ΑΡ ουσιαστικά αφορούν πρακτικές που προωθούν την ανάπτυξη ασφαλών συναισθηματικών δεσμών. Η προετοιμασία για την εγκυμοσύνη/γέννα/γονεϊκότητα και η διερεύνηση των δικών μας συναισθηματικών δεσμών είναι σημαντική, το να τα θρέφουμε με σεβασμό και αγάπη, όπως γίνεται δηλαδή στον κατ’απαίτηση μητρικό θηλασμό, το να ανταποκρινόμαστε με ευαισθησία στις ανάγκες τους, το να χρησιμοποιούμε τη σωματική επαφή με φροντίδα, όπως είναι για παράδειγμα η επαφή δέρμα με δέρμα (kangaroo care) ή οι μάρσιποι αγκαλιάς, το να διασφαλίζουμε ασφαλή ύπνο τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά, κάτι το οποίο προσφέρει η συνκοίμιση, το να τους παρέχουμε τη φροντίδα μας με συνέπεια και αγάπη, το να χρησιμοποιούμε θετική διαπαιδαγώγηση και το να προσπαθούμε να διατηρήσουμε την ισορροπία μας, όλα αυτά είναι βοηθητικά στην ανάπτυξη υγιών συναισθηματικών δεσμών. Φυσικά, κάθε μία από αυτές τις αρχές μπορεί να σημαίνει πολλά πρακτικά πράγματα αν τις αναλύσουμε διεξοδικά.

Αν κάποιοι γονείς δεν ακολουθούν όλες τις πρακτικές, αυτό σημαίνει ότι δεν κάνουν ΑΡ;

Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το παιδάκι να αισθάνεται ασφαλές στη σχέση του με τους γονείς του. Το πώς το επιτυγχάνει αυτό ο κάθε γονέας είναι δική του ευθύνη. Ο καθένας επιλέγει τις πρακτικές που ταιριάζουν καλύτερα στον ίδιο και στην οικογένειά του. Αν για παράδειγμα κάποια μητέρα δε θέλει ή δεν μπορεί να θηλάσει, αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι καλή μητέρα ή ότι δεν μπορεί το παιδί να αναπτύξει έναν υγιή και ασφαλή συναισθηματικό δεσμό μαζί της ή ότι η ίδια δεν είναι της φιλοσοφίας του ΑΡ. Εμείς προτείνουμε κάποιες πρακτικές που βοηθούν την ανάπτυξη του συναισθηματικού δεσμού και ο καθένας επιλέγει αυτές που του ταιριάζουν ή και ακολουθεί άλλες που του ταιριάζουν καλύτερα.

Ποια είναι τα οφέλη για τους γονείς και τα παιδιά μέσα από το AP;

Αυτός ο τρόπος ανατροφής ενεργοποιεί τη μέγιστη δυνατή ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και των γονέων σε όλα τα επίπεδα. Το ΑΡ βοηθά να δημιουργηθεί ένας ισχυρός συναισθηματικός δεσμός με το παιδί και παράλληλα μας ενδυναμώνει ως γονείς, αφού αυτός ο δεσμός είναι η βάση για την εξέλιξη του παιδιού, την σταδιακή και υγιή αυτονόμησή του. Οι γονείς μαθαίνουμε να εμπιστευόμαστε το ένστικτο και τις ικανότητές μας, να διαχειριζόμαστε θετικά και ενσυναισθητικά τις δυσκολίες, να επικοινωνούμε με σεβασμό, να αποδεχόμαστε το παιδί στην ολότητά του και να το ενθαρρύνουμε στις επιλογές του. Έτσι, το παιδί νιώθει ασφαλές να ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του, διατηρεί μία ισχυρή αίσθηση του «ανήκειν», νιώθει σημαντικό, ικανό, ελεύθερο, αναπτύσσει τη συναισθηματική του νοημοσύνη, νιώθει συνδεδεμένο, μαθαίνει να αυτορρυθμίζει τα συναισθήματά του, κάνει υγιείς σχέσεις κοντινότητας, και εξελίσσεται σε έναν υγιή και αυτόνομο ενήλικα, που μπορεί να συνδεθεί με εμπιστοσύνη και ενσυναίσθηση.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι το ΑΡ κάνει τα παιδιά «κακομαθημένα» και μόνιμα εξαρτημένα από τους γονείς. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Όχι, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το ΑΡ ενθαρρύνει την κοντινότητα στη σχέση γονέων-παιδιών με στόχο τα παιδιά να γίνουν υγιείς και αυτόνομοι ενήλικες. Για να απομακρυνθεί ένα παιδί από τη μητέρα του, για να εξερευνήσει το περιβάλλον του, χρειάζεται να αισθάνεται ασφαλές. Και η μητέρα ή ο πατέρας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του λειτουργούν σαν μία ασφαλής βάση για το παιδί. Όταν ικανοποιούνται οι ανάγκες του, τότε σταδιακά και όταν είναι το καθένα έτοιμο αρχίζει η αυτονόμησή του, μέχρι να ανοίξει τα δικά του φτερά και να πετάξει. Η πεποίθηση ότι το ΑΡ κάνει τα παιδιά «κακομαθημένα» ή μόνιμα εξαρτημένα είναι τελείως λανθασμένη.

Τι είναι η Attachment Parenting Hellas και ποιοι είναι οι σκοποί και οι δράσεις της;

Η Attachment Parenting Hellas (ΑΡΗ) λειτουργεί σαν ένα οργανωμένο δίκτυο επαγγελματιών που υποστηρίζουν τη φιλοσοφία του ΑΡ και μπορούν να προσφέρουν τις εκπαιδευτικές, συμβουλευτικές και ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες τους σε όσους τις έχουν ανάγκη. Σκοπός της ΑΡΗ είναι να ενημερώσουμε τους γονείς και ειδικούς για αυτή την προσέγγιση, να τους εκπαιδεύσουμε πάνω στο ΑΡ και τη Θετική Διαπαιδαγώγηση μέσω σεμιναρίων που κάνουμε, να δικτυώσουμε τους γονείς με τους ειδικούς, ώστε να υποστηρίξουμε τους γονείς στο ρόλο τους και να φροντίσουμε τα παιδιά με το καλύτερο δυνατό τρόπο.