Αχ! Φαντάσματα! Από παιδί τα λατρεύω, ποτέ δεν με φόβιζαν, πάντα με γοήτευαν, έχω διαβάσει εκατοντάδες παραμύθια και διηγήματα και μυθιστορήματα κι έχω δει αντίστοιχα εκατοντάδες σειρές και ταινίες με πρωταγωνιστές ψυχές ή πνεύματα ανθρώπων και ζώων που δεν βρίσκονται πια στη ζωή, αλλά στοιχειώνουν -είτε με την καλή είτε με την κακή έννοια- τους ζωντανούς. Τα φαντάσματα, όμως, στα σύγχρονα παιδικά παραμύθια δεν είναι συχνά πρωταγωνιστές, ιδιαίτερα στην εγχώρια παραγωγή, κι αν εμφανίζονται στις σελίδες μιας ιστορίας, είναι ως επί το πλείστον φιλικά και/ή αστεία. Κοινώς, στην Ελλάδα πάσχουμε από καλά ghost stories (διαβάστε εδώ τι λέει ο πολύς Neil Gaiman για τα παιδικά ghost stories, την αξία και τη γοητεία τους)!
Η Σοφιάννα Θεοφάνους, στο νέο βιβλίο της με τίτλο “Αχ! Φαντάσματα”, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη Μικρή Σελήνη, συστήνει στα παιδιά μια ομάδα δέκα ιδιαίτερων φαντασμάτων, που έχουν στοιχειώσει ένα παλιό, απόκοσμο αρχοντικό. Μέντιουμ, διάμεσος, δηλαδή για να τα γνωρίσουμε είναι ο μικρός Τίμος, ένα επτάχρονο, μικροκαμωμένο, κοκκινομάλλικο αγόρι που μετακόμισε με τον μπαμπά του πρόσφατα εκεί και που έχει το χάρισμα να ακούει και να βλέπει όλα όσα εμείς οι υπόλοιποι δεν μπορούμε να ακούσουμε και να δούμε.
Τα αθέατα για όλους πλην του Τίμου φαντάσματα του αρχοντικού δεν είναι ούτε αστεία, ούτε ευτυχισμένα, τουναντίον είναι μοναχικά και παράξενα και ιδιότροπα, αλλά ο Τίμος είναι η παρηγοριά τους, η παρέα τους, ο άνθρωπός τους. Αυτός στον οποίον θα πουν την ιστορία τους για να τη μεταφέρει έπειτα και σε εμάς. Ο θάνατος του καθενός από αυτά περιγράφεται τόσο έμμεσα, ήπια και τρυφερά, που δεν θα τρομάξει κανέναν μικρό αναγνώστη· αντίθετα θα γίνει κατανοητός από τις ηλικίες στις οποίες πλέον μπορεί να γίνει κατανοητός, αλλιώς μπορεί τεχνηέντως να περάσει στο… ντούκου. Άλλωστε όλα αυτά, έχουν συμβεί χρόνια πολλά πριν…
Θα γνωρίσετε την Μπέλλα τη φαγού, που έσκασε από το πολύ φαΐ, τον νυσταλέο Λέοντα, που είχε ένα ατύχημα μην έχοντας καλοξυπνήσει, τον Σάντι τον φοβιτσιάρη, που έχασε τη ζωή του επειδή τρόμαξε, τη Λουλού τη σουσού, που πνίγηκε από τα λούσα της, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τη Ρουθ, την Αγγλίδα λαίδη, με το κιτρινισμένο νυφικό, που κάηκε πριν προλάβει να γνωρίσει τον έρωτα της ζωής της, τον Γουίλαρντ τον Φοβέρα, έναν πειρατή που αν και πνίγηκε στον Ειρηνικό κατέληξε στο μπάνιο του αρχοντικού, την κακομαθημένη Μαργκώ, που πέθανε από τον θυμό, το παράπονο και τον εγωισμό της, τον Λίνο τον γελαδερό, ακροβάτη του τραμπολίνο, που είχε ένα ατύχημα εκτελώντας το νούμερό του στο τσίρκο, τη Σάρα τη βαρετή βαρόνη που τη βαρέθηκε και την άφησε ως κι ο εαυτός της, τον Ιβάν τον Παγωμάρα, που κάποτε έχασε μια μάχη στην κρύα Σιβηρία… Σε όλους αυτούς κάνει παρέα καθημερινά ο μικρός Τίμος και το κουνέλι του και τους ανακουφίζει από τον πόνο τους.
Όμως, ο μπαμπάς του Τίμου δεν αντέχει άλλο τη ζωή στο αρχοντικό. Δεν έχει καταλάβει τι πάει στραβά, αλλά σίγουρα κάτι τρέχει εκεί μέσα. Έτσι, ο Τίμος και ο μπαμπάς μετακομίζουν αφήνοντας τα φαντάσματα ξανά στη μοναξιά τους, χωρίς την παρέα του ξεχωριστού αυτού παιδιού. Πριν φύγει ο Τίμος, οι φίλοι του τον γεμίζουν με δώρα κι εκείνος χαρίζει τον σύντροφό του, το κουνέλι του, στη Μαργκώ, καθώς ήταν το μόνο πλάσμα που κάπως κατάφερνε και τη γαλήνευε…
Αχ! Φαντάσματα, ο Τίμος θα σας λείψει, γιατί ήταν ο μόνος που σας άκουγε, που άκουσε τις ιστορίες σας, που έμαθε γιατί στοιχειώσατε το αρχοντικό, καταραμένα σε αιώνια ζωή, ή τέλος πάντων σε σχεδόν ζωή. Ο Τίμος είναι ένα παιδί ιδιαίτερο και μοναχικό, που έχει όμως ενσυναίσθηση, που θα έπρεπε να “διδάξουμε” σε κάθε παιδί να έχει. Ο Τίμος ακούει και κατανοεί και συμπάσχει και είναι φίλος πραγματικός. Και το κάθε φάντασμα βρίσκει σε αυτόν μια παρηγοριά…
Το…φανταστικό κείμενο της Σοφιάννας Θεοφάνους, σε έμμετρο λόγο, σαν λιμπρέτο (άλλωστε έχει ξαναγράψει εξαιρετικά λιμπρέτα η Σοφιάννα) έχει πολλά να μάθει στον μικρό αναγνώστη. Για τις δυσκολίες της ζωής, για τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει ένας κακός χαρακτήρας, για την έννοια της ατυχίας, που -ναι- υπάρχει, και βέβαια για τον θάνατο, με έναν ιδιαίτερο, πανέξυπνο και σχεδόν ανώδυνο τρόπο.
Το βιβλίο, αν και θεωρητικά είναι “σοβαρό”, για να μην πω θλιβερό, κι αν και δεν έχει happy end (στα οποία έχουμε πήξει), μια και ο Τίμος αναγκάζεται να αφήσει τελικά τα φαντάσματα μόνα τους, έχει λεπτό και πανέξυπνο χιούμορ, είναι ευκολοδιάβαστο και πολύ δυνατό. Δεν υπάρχει περίπτωση να τρομάξει ή να δυσαρεστήσει κανέναν μικρό αναγνώστη. Τουναντίον, τα παιδιά (από 5 ετών) θα το λατρέψουν, γιατί εξαίρει τη φιλία και τη σημασία τού να έχεις στο πλευρό σου κάποιον με κατανόηση και διάθεση να σε ακούσει, ενώ ταυτόχρονα εξηγεί πως όλα τα συναισθήματα έχουν θέση στην καθημερινότητά μας. Και φυσικά είναι ένας ύμνος στη μνήμη και στη σημασία της για τον επίγειο κόσμο!
Μακάρι όλα τα παιδιά, που σίγουρα ζουν τα δικά τους καθημερινά δράματα, άλλα μικρότερα και άλλα μεγαλύτερα, αλλά ευκολότερα και άλλα δυσκολότερα, άλλα επιφανειακά κι άλλα πολύ βαθιά, να είχαν έναν Τίμο στο πλευρό τους. Και μακάρι όλα τα παιδιά να είχαν την ικανότητα και τη δύναμη να γίνουν Τίμοι, φίλοι, σύντροφοι, βοηθοί, ακροατές, συμπαραστάτες όλων εκείνων των φίλων τους που υποφέρουν, είτε φωναχτά είτε σιωπηρά.
Το παραμύθι μπορεί να διαβαστεί είτε επιφανειακά, σαν μια παράξενη, πολύχρωμη ιστορία με παράξενα, πολύχρωμα φαντάσματα, είτε να εμβαθύνετε μαζί με το παιδί σας στην κάθε ιστορία και στα νοήματά της, αλλά και στο σύνολό του ως αφήγησης, ανάλογα πάντοτε με την ηλικία, τον χαρακτήρα και τα βιώματά του.
Αξίζει, επίσης, να σταθούμε στην πανέμορφη εικονογράφηση της Zafouko Yamamoto (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Ζαφειρούλας Σιμοπούλου), που είναι γεμάτη ζεστά χρώματα, φοβερές λεπτομέρειες, στις οποίες μπορείτε να εστιάσετε και να ασχοληθείτε για ώρα πολλή, με ιδιαίτερη απεικόνιση, σαφώς θετική, του οτιδήποτε θα μπορούσε θεωρητικά να τρομάξει ένα παιδί. Μια εικονογράφηση υψηλής αισθητικής (μου θύμισε λίγο Edward Gorey και λίγο Tim Burton) που δίνει εικόνα στα φαντάσματα και συμπληρώνει άριστα το κείμενο, σκοτεινή και φωτεινή ταυτόχρονα!
Έχουμε, λοιπόν, ένα ποιητικό κείμενο και μια…φανταστική εικονογράφηση που θα μπορούσε να μεταφερθεί στη σκηνή. Αχ! Φαντάσματα, βοηθήστε να γραφτεί και μουσική κι όλο αυτό να γίνει μια πρωτότυπη για τα ελληνικά δεδομένα όπερα για παιδιά! Αχ! Φαντάσματα, βοηθήστε, επίσης, να μεταφραστεί το βιβλίο και να κάνει και διεθνή καριέρα! Γιατί η εγχώρια επιτυχία του είναι αδιαμφισβήτητη.
Τίτλος: Αχ φαντάσματα
Συγγραφέας: Σοφιάννα Θεοφάνους
Εικονογράφηση: Zafouko Yamamoto
Art Director: Στέλλα Δημητρακοπούλου
Επιμέλεια έκδοσης: Μαριάννα Ψύχαλου
