Φέτος, η Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο μπήκε Στο ρυθμό των κόμικς, προσφέροντας δυο πρωτότυπα προγράμματα, ένα για παιδιά δημοτικού σχολείου και ένα για εφήβους, σε συνεργασία με την Comicdom Press & την Athens Comics Library . Στη Μουσική Χρονομηχανή, μια αφηγήτρια, η Βασιλεία Βαξεβάνη, και μια δημιουργός κόμικς, η Δήμητρα Αδαμοπούλου, παρουσιάζουν ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο που συνδυάζει μοναδικά τη μουσική με τον λόγο και την εικόνα. Στο Κόμικς σε Playlist, oι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τα μυστικά της τέχνης των κόμικς και παράλληλα να εξερευνήσουν τη σύνδεση της μουσικής με την εικόνα. Η Βασιλεία εξιστορεί στιγμιότυπα της παγκόσμιας μουσικής ιστορίας, ενώ ταυτόχρονα η Δήμητρα παρουσιάζει διαφορετικές τεχνικές. Το Τaλκ μίλησε με τις δυο εμψυχώτριες, που είχαν πολλά και ενδιαφέροντα να μας πουν!

-Βασιλεία Βαξεβάνη και Δήμητρα Αδαμοπούλου! Καταρχάς, συστηθείτε στο κοινό του Τaλκ. Ποιες είστε και τι κάνετε!

Βασιλεία Βαξεβάνη: είμαι αφηγήτρια παραμυθιών. Τα τελευταία 10 χρόνια αφηγούμαι παραμύθια με την ομάδα Παραμυθοκόρες. Η άλλη μου μεγάλη αγάπη είναι τα comics. Είμαι μέρος της ομάδας Comicdom Press που διοργανώνει το Comicdom Con Athens και που έχει ιδρύσει την Athens Comics Library. Mε την επιμέλεια της Λήδας Τσενέ, και με την ανεκτίμητη συνδρομή της δημιουργού comics Δήμητρας Αδαμοπούλου, υλοποιούμε εκπαιδευτικά προγράμματα με κέντρο τα comics για σχολεία, χώρους πολιτισμούς και βιβλιοθήκες.

Δήμητρα Αδαμοπούλου: Κάνω κόμικς και ζωγραφίζω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Έχω σπουδάσει κόμικς και εικονογράφηση στην Σχολή Ορνεράκη, και Ζωγραφική στην Καλών Τεχνών Αθήνας. Ασχολούμαι με την δημιουργία κόμικς, την εικονογράφηση και την διδασκαλία κόμικς και ζωγραφικής. Εδώ και 1 χρόνο συνεργάζομαι με την Athens Comics Library και την Βασιλεία Βαξεβάνη κάνοντας εργαστήρια κόμικς σε παιδιά.

-Αφού, λοιπόν, μάθαμε ποιες είστε, πείτε μας με λίγα λόγια τι κάνετε τις Κυριακές στη Μουσική Βιβλιοθήκη και ποια είναι τα δυο προγράμματα που υλοποιείτε. 

Τις Κυριακές στη Μουσική Βιβλιοθήκη “Λίλιαν Βουδούρη” του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής περνάμε υπέροχα! Μέσα από αυτή τη συνεργασία μας δόθηκε η ευκαιρία να συνδυάσουμε την τέχνη των comics με αυτή της μουσικής για πρώτη φορά. Στα προγράμματα της Μουσικής Χρονομηχανής, που απευθύνεται σε παιδιά σχολικής ηλικίας, ταξιδεύουμε στο χρόνο και τον τόπο, μαθαίνουμε για μουσικές του κόσμου αλλά και για σπουδαίους συνθέτες και τη ζωή τους. Στα Κόμικς σε Playlist, το πρόγραμμά που αφορά εφήβους, εξερευνούμε διαφορετικά είδη μουσικής και την ιστορίας τους. Κάθε πρόγραμμα είναι διαφορετικό, ένα ξεχωριστό ταξίδι και κάθε φορά τα παιδιά μυούνται και σε ένα διαφορετικό μυστικό των comics το οποίο και εφαρμόζουν σε μια δική τους ιστορία την οποία και παρουσιάζουν στην ομάδα.

-Ποιος είχε την ιδέα για τη δημιουργία αυτών των προγραμμάτων; Πώς παντρεύετε αφήγηση, κόμικς και μουσική, πώς είναι δηλαδή δομημένο ένα εργαστήριο, και ποιος είναι ο εκπαιδευτικός σας στόχος;

Η πρόταση ήρθε από τη Μουσική Βιβλιοθήκη και η πρόκληση ήταν μεγάλη. Η μουσική είναι μια από τις πιο άμεσες τέχνες, αυτή που μιλάει απευθείας στην ψυχή μας. Και τα comics είναι μια τέχνη που είναι άμεση για τα παιδιά, τους είναι οικεία. Έτσι παντρέψαμε αυτά τα δύο μέσα από τον κοινό παρονομαστή της αφήγησης. Είτε επιλέγουμε μύθους για τη μουσική είτε κάνουμε comics όπερες είτε τη ζωή γνωστών συνθετών, όλα γίνονται ιστορία στο χαρτί και εμπνέει τα παιδιά να πλάσουν τις δικές τους ιστορίες.

Όλες οι τέχνες συνδέονται με έναν τρόπο και τα εικαστικά με την μουσική εμπνέουν συνεχώς το ένα το άλλο. Παραδείγματος χάριν έχουμε κάνει εργαστήριο με J-POP, είδος γιαπωνέζικης ποπ, και το συνδέσαμε με τα γιαπωνέζικα κόμικς καθώς έχουν κοινά εκφραστικά στοιχεία όπως η νεανική κουλτούρα, το ντύσιμο κτλ. Τους δείχνουμε παραδείγματα και από τα δύο, και εξηγούμε την σύνδεση αφήνοντας περιθώριο και για τις δικές τους ερμηνείες.

Στόχος μας δεν είναι τα παιδιά να «μάθουν» κάτι με τη συμβατική έννοια του όρου. Αρκετά τραβάνε στο σχολείο! Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να ξυπνήσει η φαντασία τους, η περιέργειά τους, η δημιουργικότητά τους μέσα από την τέχνη που αγαπάμε. Και να περάσουν καλά. Είμαι χαρούμενη που αυτοί μας οι στόχοι επιτυγχάνονται.

– Πώς μπορούν να επηρεάσουν τα κόμικς τα παιδιά; Ποιες δυνατότητες έκφρασης τους προσφέρουν; 

Τα κόμικς αρέσουν σε όλα τα παιδιά και δεν είναι τυχαίο. Όταν ακόμα είμαστε πολύ μικρά για να διαβάσουμε βιβλία, μαθαίνουμε τον κόσμο με εικόνες. Στη συνέχεια μπαίνουν κάποιες λέξεις αλλά εξακολουθεί να βοηθάει η εικόνα. Αργότερα όταν μεγαλώνουμε τα κόμικς είναι για μας κάτι σαν το σινεμά. Ένας τρόπος να πεις μια ιστορία με λόγια και εικόνες. Σε αντίθεση με το σινεμά όμως, μπορούμε να τα διαβάσουμε στο δικό μας χρόνο, με τον δικό μας ρυθμό, χρησιμοποιώντας περισσότερο την φαντασία μας.  Παρόλο που κάνουμε πολλά χρόνια εργαστήρια comics ακόμα εκπλησσόμαστε με το πόσο ελεύθερα εκφράζονται τα παιδιά μέσα από τα comics!

Η δύναμη των ιστοριών είναι αδιαμφισβήτητη για τη ζωή μας και τα comics είναι από τις πιο εύκολα προσβάσιμες. Με ένα μολύβι και χαρτί πλάθεις έναν ολόκληρο κόσμο, εξωτερικεύεις τις σκέψεις σου και αναδεικνύεις τη δημιουργικότητά σου. Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμα και παιδιά που δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με τα comics, αμέσως το «πιάνουν». Στο τέλος κάθε εργαστηρίου κάνουμε παρουσίαση ο καθένας το δικό του κόμικ και είναι υπέροχο να βλέπεις τα παιδιά να αισθάνονται περήφανα για τη δουλειά τους και να ανταλλάσσουν απόψεις  πάνω σε αυτό, θαυμάζοντας το ένα το κόμικ του άλλου. Πέρα από αυτό μαθαίνουν τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης, να κάνεις τις επιλογές ανάμεσα στις δυνατότητες που σου δίνει η τέχνη και τελικά να εκτίθεσαι. Μόνο να δείτε με πόσο καμάρι παρουσιάζουν τη δουλειά τους μετά!

– Είναι τα σημερινά παιδιά εξοικειωμένα με την αφήγηση;

H δουλειά μας δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να πουν μια ιστορία με απόλυτη ελευθερία. Υπάρχει μια δυσκολία, ένα μάγκωμα, στα παιδιά για να πουν μια ιστορία ελεύθερα με το φόβο του λάθους να τα κυριεύει. Η αντίδρασή τους όταν τους ανακοινώνουμε ότι δεν έχουν γόμες είναι χαρακτηριστική. Κερδίζουμε όμως την εμπιστοσύνη τους και μας εμπιστεύονται τις ιστορίες τους. Ευτυχώς, το έχουν τόσο μέσα τους, που μόλις τους δοθεί η ευκαιρία δεν την αφήνουν να πάει χαμένη.

– Ποιο είναι το προφίλ των παιδιών που έρχονται να παρακολουθήσουν τα προγράμματά σας;

Παιδιά που αγαπούν τη μουσική, παιδιά που αγαπούν τα comics, παιδιά που αγαπούν την τέχνη, παιδιά που είναι έτοιμα να παίξουν. Ούτως ή άλλως περνάνε ωραία, γιατί η δημιουργικότητα είναι κάτι έμφυτο σε όλους τους ανθρώπους και ειδικά στα παιδιά.

– Για να συμμετάσχει ένα παιδί, προϋποτίθεται να ζωγραφίζει καλά ή έστω αξιοπρεπώς; Γιατί εμένα, που δεν μπορώ να τραβήξω ούτε ίσια γραμμή, η προοπτική ενός εργαστηρίου κόμικς (κι ας έχει και αφήγηση και μουσική) με τρομάζει λιγάκι.

ΔΑ: Δεν χρειάζεται να ξέρεις να σχεδιάζεις τέλεια για να κάνεις κόμικς. Τα κόμικς είναι πάνω απ ‘όλα ιστορίες. Εμείς τους μαθαίνουμε τα βασικά εργαλεία, την αλφάβητο αν θέλετε, ώστε να επικοινωνούν με τα κόμικ, να λένε την ιστορία που φαντάζονται, και με τη ζωγραφική να εκφράζονται ο καθένας με το δικό του τρόπο.

BB: Πρέπει να δεις εμένα όταν η Δήμητρα με ανεβάζει στον πίνακα για να ζωγραφίσω έναν άνθρωπο, έναν μάγο, ένα σκυλί και ό, τι άλλο σκεφτεί. Ποιον; Εμένα που δεν κρατάω καν σωστά το μολύβι. Ωστόσο, τα παιδιά καταλαβαίνουν αμέσως τί έφτιαξα κι ας είναι κακότεχνο. Δεν χρειάζεται να ξέρεις να ζωγραφίζεις για να φτιάξεις ένα comic. Το μόνο που χρειάζεται είναι να πεις μια ιστορία.

Κλείνοντας, ας εστιάσουμε περισσότερο στους εφήβους. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε αυτούς είναι λίγα, γιατί η ηλικία τους είναι “δύσκολη”, η άρνησή τους μεγάλη και το σχολικό και εξωσχολικό τους πρόγραμμα είναι ούτως ή άλλως επιβαρυμένο. Καταρχάς, πώς πάνε τα προγράμματα αυτά; Έχετε ικανοποιητικό αριθμό συμμετοχών; Και πώς καταφέρνετε να επικοινωνήσετε με τα παιδιά αυτά; Ποιες ανάγκες βλέπετε να έχουν;

Το πρόγραμμα για εφήβους ήταν ένα ρίσκο που μαζί με τη Μουσική Βιβλιοθήκη αποφασίσαμε να πάρουμε. Και μας βγήκε! Οι έφηβοι είναι όντως δύσκολο κομμάτι στη δουλειά μας, γιατί το πρόγραμμά τους είναι αρκετά βαρύ και τα ενδιαφέροντα τους πολλά. Ωστόσο, έχει μαζευτεί ένας βασικός πυρήνας παιδιών που δεν χάνουν συνάντηση και που εξελίσσονται κάθε φορά όλο και περισσότερο. Οι έφηβοι μπορούν να καταλάβουν περισσότερα πράγματα για το σχέδιο και την σκηνοθεσία ενός κόμικ και παθιάζονται πολύ με το να φέρουν εις πέρας αυτό που έχουν στο μυαλό τους. Το θέμα είναι να έρθουν, να τα φέρει κάποιος. Μόλις έρθουν κυλάει νεράκι, γιατί μιλάμε στη γλώσσα τους και τους βοηθάμε να εκφραστούν. Και τι άλλο θέλει ένας έφηβος, παρά να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο και να επικοινωνήσει τα συναισθήματα του; Η φιλοσοφία μας είναι αυτή της μη τυπικής μάθησης που είναι εντελώς διαφορετική από αυτή του σχολείου. Είναι εκπληκτικό πόσα πολλά πράγματα μαθαίνουν χωρίς να «μαθαίνουν». Και αυτό συνειδητά ή όχι, το καταλαβαίνουν, το εκτιμούν και το αποζητούν. Με τους εφήβους – όπως και με όλα τα παιδιά – το μόνο που χρειάζεται είναι να είσαι ο εαυτός, να προβάλλεις την αλήθεια σου και αυτά θα το αποδεχτούν. Φαίνεται ότι ο ενθουσιασμός για τα comics που έχουμε είναι μεταδοτικός!

Δείτε περισσότερα για τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Μουσικής Βιβλιοθήκης εδώ.