Από την παράσταση «Ο μικρός κάστορας και η ηχώ».

Την ομάδα Λόγου Παίγνιον τη γνώρισα πέρσι μέσα από τη δουλειά της. Ή νόμιζα ότι την είχα γνωρίσει. Ένα κυριακάτικο πρωινό όμως, λίγο μετά την παράσταση «Ο Κώδικας του κοντού δράκου», βρέθηκα στο Ίδρυμα Θεοχαράκη να μιλάω με τον επικεφαλής της Παναγιώτη Τσιρίδη, για τα θεατρικά τους έργα, τα εκπαιδευτικά τους προγράμματα, τα βιβλία, τη μουσική και το πώς όλα αυτά συνδέονται με κοινό παρονομαστή το παιδί. Και κάπως έτσι την έμαθα πραγματικά.

Τα έργα σας είναι γεμάτα μουσική. Αλήθεια η μουσική βρίσκεται παντού;

Στις μέρες μας η μουσική βρίσκεται παντού, στο ασανσέρ, στην αναμονή του γιατρού γιατί είναι αγχολυτική, στο σούπερ μάρκετ, γιατί αλλάζει τη διάθεση, μέχρι τις συναυλίες και τα νέα τραγούδια που πολλαπλασιάζονται συνεχώς. Όσον αφορά τα παιδιά, η μουσική κατακλύζει τη ζωή τους, από την τηλεόραση, τα video games, τις ταινίες που πλέον βλέπουν από μικρές ηλικίες… Το θέμα είναι να υπάρχει με τρόπο δημιουργικό, με τρόπο που να έχουν μια δημιουργική σχέση με αυτή.

Ο «Κώδικας του Κοντού Δράκου» είναι μία παράσταση-εισαγωγή στη μουσική. Ήταν αυτός ο στόχος σας;

Η συγκεκριμένη παράσταση της ομάδας Λόγου Παίγνιον μπορεί να διαβαστεί σε μια πρώτη ανάγνωση ως μια εισαγωγή στη γραφή και την ανάγνωση της μουσικής. Παράλληλα όμως είναι ένα θεατρικό έργο που μιλάει για τη σημασία της αλληλεγγύης και της φιλίας στις κοινωνίες των ανθρώπων. Σε ένα τρίτο επίπεδο, το έργο αναφέρεται στη σημασία της συνάντησης ενός εγκλωβισμένου ανθρώπου με κάποιον «σημαντικό άλλο» που μπορεί να τον απαλλάξει από παλιές κατάρες και δεσμά. Τώρα, το τι θα πάρει κάθε φορά ο κάθε θεατής ή το τι καινούργιο θα ανακαλύψει, μου είναι άγνωστο. Στη δουλειά μου, γενικότερα, η μουσική δεν είναι ο σκοπός, αλλά το εργαλείο. Σκοπός μου είναι η διαδικασία του “παίζειν”, το να μπορώ να δημιουργώ συνθήκες, ώστε να αναπτύσσω το παιχνίδι ως διαδικασία μαζί με τα παιδιά.

Και πώς βοηθάει σε αυτό η μουσική;

Η μουσική αποτελεί μια μη λεκτική επικοινωνία. Μπορεί να αναπτύξει έναν δρόμο επικοινωνίας και έκφρασης ακόμη και μεταξύ παιδιών που δεν έχουν κατακτήσει όλα τα στάδια του λόγου. Και φυσικά μεταξύ των ενηλίκων.

Πάνω σε αυτή τη δυναμική βασίζεται το νέο σας εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη σημασία της μουσικής παρέμβασης σε παιδιά με αυτισμό;

Από τη βιβλιογραφία βλέπουμε ότι η μουσική παίζει έναν σημαντικό ρόλο τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Ίσως αυτό να έχει να κάνει με τον ήχο εν γένει, με κάτι πολύ πρωτόλειο στη ζωή του ανθρώπου. Στο πρόγραμμα λοιπόν αυτό (δράση που υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Σημεία στήριξης», που συγχρηματοδοτείται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, τη Φιλανθρωπική Οργάνωση Hellenic Hope και το Ίδρυμα Μποδοσάκη), που συμμετέχουν κάθε φορά ένας μουσικοπαιδαγωγός και ένας ψυχολόγος, προσπαθούμε να δημιουργούμε συνθήκες όπου να μπορεί να αναπτυχθεί το παιχνίδι με τη μουσική και άρα η συμβολική διάσταση του λόγου και της τέχνης. Μια διάσταση η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ανθρώπων.

Ο Παναγιώτης Τσιρίδης.

Μιλήσατε προηγουμένως για μια δημιουργική σχέση του παιδιού με τη μουσική. Μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει μέσω της εκμάθησης ενός μουσικού οργάνου για παράδειγμα;

Ναι, βέβαια. Παράλληλα όμως είναι καλό τα παιδιά να έρχονται σε επαφή και με την ίδια την τέχνη. Η παρακολούθηση, για παράδειγμα μια θεατρικής παράστασης ή μιας μουσικής συναυλίας μπορεί να έχει μεγαλύτερη σημασία από τα μαθήματα τέχνης. Η διδασκαλία ενός μουσικού οργάνου, ειδικά όταν το παιδί δεν έχει εκφράσει καθαρό αίτημα για αυτό, μπορεί να περιμένει. Φέρτε τα παιδιά σε επαφή με την τέχνη. Μπορεί να αποδειχτεί πιο εκπαιδευτικό από την ίδια την εκπαίδευση για την τέχνη.

Εκτός από θεατρικά έργα, στήνετε και διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα που στόχο έχουν ακριβώς αυτό, την εξοικείωση των παιδιών με την τέχνη.

Πράγματι, η ομάδα Λόγου Παίγνιον, που αποτελείται από τη Δώρα Θανοπούλου, την Έλενα Λάμπρου και εμένα, σχεδιάζει και εκπαιδευτικά προγράμματα ευρύτερης θεματολογίας για παιδιά και εφήβους, σε συνεργασία με διάφορα ιδρύματα, όπως το Ίδρυμα Θεοχαράκη, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ. Το “Ψάξε, ψάξε και θα το βρεις” για παράδειγμα, είναι ένα πρόγραμμα που εστιάζει στη δημοσιογραφική πράξη. “Ο λογοτεχνικός και εικαστικός κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη” στοχεύει στο να συμπαρασύρει τα παιδιά σε ένα παιχνίδι που θα τα φέρει σε επαφή με τον κόσμο της λογοτεχνίας, της εικαστικής δημιουργίας αλλά και της μουσικής. Από φέτος, έχω τη χαρά να συνεργάζομαι ως συντονιστής των δασκάλων στο El Sistema Greece, που αφορά τη μουσική παιδεία και εδώ στην Ελλάδα και απευθύνεται σε πρώτη φάση σε παιδιά-πρόσφυγες, διδάσκοντάς τους χορωδιακό τραγούδι και βιολί.

El Sistema Greece: Η μουσική στους πρόσφυγες.

Εκτός όμως από τη συγγραφή βιβλίων, θεατρικών έργων, τη σκηνοθεσία και τον σχεδιασμό διαφόρων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η βασική δουλειά σας είναι μουσικοπαιδαγωγός σε δημοτικά σχολεία. Τι σας κρατάει σε αυτήν;

Η δουλειά μου είναι πολύ ελεύθερη, σου επιτρέπει να είσαι ο εαυτός σου και να δημιουργείς. Δουλεύοντας με τα παιδιά μπορώ να κρατάω συνεχώς ανοιχτά τα ερωτήματα για τον άλλον, αλλά και τα ζητήματα για τον εαυτό μου και όλα αυτά με ξαναβάζουν στη δημιουργία.

Ωραίο ακούγεται, αλλά τα παιδιά δεν είναι κουραστικά; Δεν χρειάζεται υπομονή;

Ναι, φυσικά είναι κουραστικά τα παιδιά. Θα έλεγα όμως ότι εκτός από υπομονή, χρειάζεται η ανάλογη καλλιέργεια, ώστε τελικά… να μην χρειάζεται η υπομονή, να μην χρειάζεται δηλαδή να ελέγχεις τον θυμό σου. Θα πρότεινα να διαβάσει κανείς πολύ, να μελετήσει λογοτεχνία, ποίηση, τέχνες, έτσι ώστε να μπορεί να κρατά ανοιχτή την προσωπική του ανάπτυξη και να συναντά με δημιουργικό τρόπο τα παιδιά.

Ποιο είναι το σπουδαιότερο μάθημα που σας έχει διδάξει η δουλειά σας;

Ότι η δημιουργικότητα και ειδικά η ικανότητα για δημιουργία μαζί με τους άλλους μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο, ώστε να προχωρήσουν τα πράγματα στην κοινωνία. Η ανάπτυξη αρχών και αξιών δεν επιτυγχάνεται μόνο με τη νουθεσία. Το κλειδί είναι να συνυπάρχουν οι άνθρωποι δημιουργικά μεταξύ τους.

Οι παραστάσεις της ομάδας Λόγου Παίγνιον θα συνεχιστούν μέχρι τα τέλη Απριλίου ως εξής:

• «Ο μικρός κάστορας και η ηχώ» στο θέατρο Μικρό Γκλόρια, Κυριακή 9 Απριλίου, στις 12:00
• «Ο κώδικας του κοντού δράκου» στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, Κυριακή 9 & 30 Απριλίου, στις 12:00
  
• Το μουσικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μουσικές των λουλουδιών» στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο Μουσικής, Κυριακή 9 Απριλίου στις 15:00
• Για τα υπόλοιπα εκπαιδευτικά προγράμματα της ομάδας μπορείτε να ενημερώνεστε στη σελίδα της www.logoupaignion.gr
• Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορεί το καινούργιο βιβλίο του Παναγιώτη Τσιρίδη «Ένα τυχερό αγόρι»