Ο Ραφτάκος των λέξεων, του Αντώνη Παπαθεοδούλου, βρισκόταν παροπλισμένος στη βιβλιοθήκη της κόρης μου πολλά χρόνια, μέχρι που τον πήρα ξανά στα χέρια μου αναζητώντας έμπνευση για την επόμενη παράσταση του Μικρού Νότου. Το βιβλίο, από τη σειρά «Μικρές Καληνύχτες» (εκδόσεις Μεταίχμιο), είχε συνοδεύσει επί χρόνια την καληνύχτα μας ή την καλημέρα μας με τη μικρή μου Μελίνα. Η Μελίνα μεγάλωσε· το βιβλίο, όμως, παρέμενε στο ράφι, μαζί με πολλά ακόμα παιδικά βιβλία, από αυτά που θες να έχεις για πάντα στη βιβλιοθήκη σου, ακόμα και αν πια δεν αποκοιμίζουν το παιδί σου και δεν αποτελούν κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας σου.

Μετά το ταξίδι μου μέσα στο σκοτεινό τούνελ του καρκίνου, πολλά πράγματα είχαν αλλάξει τόσο εντός μου όσο και στη θεατρική μας ομάδα. Προτεραιότητες διαφορετικές και συνεργασίες που ολοκληρώθηκαν, μου έδωσαν πλήρη ελευθερία να επιλέξω τη θεματολογία που είχα ανάγκη εγώ η ίδια. Έως τότε, ο Μικρός Νότος είχε στο ρεπερτόριό του παραστάσεις με ελληνικά λαϊκά παραμύθια και μύθους του Αισώπου. Πλέον, αναζητούσα, λοιπόν, ένα σύγχρονο ελληνικό κείμενο, που να μιλάει κατευθείαν στην καρδιά. Κατέβασα όλη τη βιβλιοθήκη της κόρης μου και άρχισα να μελετώ. Ξαναδιαβάζοντας τον Ραφτάκο, ξεχύθηκαν μέσα μου πολλά συναισθήματα. Ένα σύγχρονο παραμύθι με πολλά στοιχεία από τα ελληνικά λαϊκά παραμύθια, ένας ραφτάκος που όμοιός του δεν υπάρχει, με κεντρικό άξονα την ανάγκη για επικοινωνία, αγάπη, προσφορά, αλληλεγγύη. Ήξερα αμέσως ότι αυτό ήταν!

Πώς ζωντανεύεις όμως ένα βιβλίο; Ποια είναι τα βήματα που ακολουθείς και πώς η διαδικασία αυτή παραμένει δημιουργική και ανοιχτή προς διερεύνηση; Ποια είναι τελικά τα υλικά εκείνα με τα οποία φτιάχνεις μία παράσταση για παιδιά;  Αφού βρήκα την ιδέα και την εξέτασα ξανά και ξανά ως προς το κέντρο της –δηλαδή για τι θέλω να μιλήσουμε τελικά στα παιδιά μέσα από την παράσταση– ήρθε η σειρά της ανάλυσης, της εύρεσης του πυρήνα της ιστορίας και των επιμέρους θεματικών με τις οποίες θα ασχολούμασταν. Αυτή είναι μία δουλειά που αγαπάμε πολύ να κάνουμε με τη συνεργάτιδα του Μικρού Νότου και φιλόλογο-θεατροπαιδαγωγό Φλώρα Σπύρου, κατά τη διάρκεια της οποίας συζητάμε τις διάφορες εκδοχές για τη θεματολογία των διαδραστικών μερών της παράστασης, προκειμένου να έχουμε κι εμείς διαφορετικές, αλλά βέβαιες διαδρομές/σταθμούς σκέψης και εργασίας.

Μας ήταν ξεκάθαρο ότι, μέσα από τον Ραφτάκο, θέλαμε να μιλήσουμε για την ανθρώπινη επικοινωνία, για τη σημασία των λέξεων ως φορέα συναισθημάτων, για την αγάπη και τη φροντίδα ως βασικά συστατικά των ανθρωπίνων σχέσεων αλλά και της ανθρώπινης εργασίας. Το βιβλίο του Αντώνη μάς έδωσε τον πυρήνα και την κατεύθυνση της ιστορίας, καθώς και μέρος της αισθητικής (βλέποντας τα εμπνευσμένα εικαστικά της Ίριδας Σαμαρτζή), αλλά έμενε να δούμε μέσα από ποιους χαρακτήρες και με ποιον τρόπο θα λεγόταν η ιστορία.

Ξεκίνησα να φτιάχνω έναν κορμό δράσης με αρχή μέση και τέλος, μία ιστορία που ναι μεν ακολουθούσε τη ροή του βιβλίου, αλλά αναπτυσσόταν με επιπλέον χαρακτήρες που θα διάνθιζαν την παράστασή μας. Οι εναλλαγές των 4 εποχών έφεραν μαζί τους και τους χαρακτήρες που δημιούργησα στην πρώτη ιστορία που σχεδίασα. Χαρακτήρες φανταστικοί που ακουμπούσαν, όμως, σε υπαρκτά πρόσωπα. Στο ραφείο, λοιπόν, έρχεται το φθινόπωρο η Μυλωνού μας η Ερατώ, παιδική φίλη του Ραφτάκου, και ζητάει ένα κουβερτάκι για το μωράκι που θα γεννηθεί σε λίγο. Ο Κυρ Αλέκος, ο βετεράνος πρωταθλητής μας, έρχεται στο ραφείο το καλοκαίρι για να ζητήσει ένα γιλεκάκι δροσερό για να προπονηθεί για τον Μαραθώνιο. Η Καστανού μας έρχεται τον Χειμώνα για να ζητήσει ένα ζεστό πουλόβερ για να ζεσταθεί το κοκαλάκι της.

Όλο αυτό το πρωτογενές υλικό δράσεων, σκηνών και χαρακτήρων παραδόθηκε στη συνεργάτιδα και φίλη μου ηθοποιό Τίνα Γιωτοπούλου, η οποία άρχισε να γράφει σιγά σιγά την ιστορία ως θεατρικό κείμενο. Με email που πηγαινοέρχονταν και ατελείωτες συζητήσεις/διορθώσεις και επαναδιατυπώσεις προχώρησε η Τίνα στη δημιουργία ενός πρώτου συμπαγούς θεατρικού κειμένου, που μας παραδόθηκε προκειμένου να δοκιμαστεί στις πρόβες.

Δουλεύοντας αυτοσχεδιαστικά με τους ηθοποιούς, χτίσαμε τους χαρακτήρες πάνω τους, κρατώντας μεγάλα μέρη αυτοσχεδιασμών στο τελικό κείμενο. Απομαγνητοφωνήσεις και νέα γραφή από την Τίνα γυρνούσε στην επόμενη πρόβα για να δοκιμαστεί ότι αντέχει ξανά και ξανά. Και όσο το κείμενο διαμορφωνόταν σταδιακά αλλά με σιγουριά, δημιουργήθηκε ο χώρος και για τα μουσικά μέρη, που ήρθαν άλλοτε ως μέρος της δράσης, άλλοτε ως μουσικά διαλείμματα και άλλοτε ως φορείς δράσης. Η συμβολή του Νίκου Πλατύραχου στη μελοποίηση των εξαιρετικών στίχων της Τίνας ήταν μεγάλη, καθώς κείμενο και μουσικά μέρη «έδεσαν» αρμονικά. Όταν το κείμενο ολοκληρώθηκε η Φλώρα εισήγαγε, στα σημεία που είχαμε εξ αρχής σχεδιάσει, τα διαδραστικά μέρη, τα οποία κάθε φορά διδάσκονται και δοκιμάζονται στις πρόβες.

Η κινησιολόγος Άννα Ανουσάκη, με την ακούραστη παρουσία της, και η ενδυματολόγος/σκηνογράφος Γεωργία Μπούρδα, με την πρωτοποριακή δουλειά της, έδωσαν μεγάλη δύναμη στην αφήγηση. Τα ηχητικά τοπία του Γιώργου Τζαβάρα και η ματιά του στις τελευταίες, πολύ σπουδαίες όμως, πινελιές της παράστασής μας απογείωσαν το κείμενο και έδωσαν φρεσκάδα και δύναμη. Γιατί αυτός είναι ένα από τους κύριους στόχους της ομάδας «Μικρός Νότος»: Να ειπωθεί μία ιστορία με φροντίδα και νοιάξιμο για τον μικρό και τον μεγάλο θεατή μας, που να τους κινητοποιεί, να τους συν-κινεί, να τους ευαισθητοποιεί και τελικά να τους ψυχαγωγεί και να τους παρηγορεί.

Η παράσταση αγαπήθηκε τόσο πολύ από τους μικρούς και μεγάλους φίλους μας, που επιστρέφει για 5η χρονιά στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, έχοντας στο ενεργητικό της περισσότερες από 500 παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα. Σας περιμένουμε!Δείτε: Ο ραφτάκος των λέξεων, από τις 5 Νοεμβρίου 2023 και κάθε Κυριακή στις 11 π.μ. & εορταστικές παραστάσεις στις 6 μ.μ., στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/event/mcf-o-raftakos-ton-lekseon/
Διάρκεια παράστασης: 65 λεπτά | Για παιδιά από 4+
Η παράσταση κυκλοφορεί και σε cd! Αναζητήστε το στο www.mikrosnotos.gr
Διαβάστε: Αντώνης Παπαθεοδούλου, Ο ραφτάκος των λέξεων, εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η Χρύσα Διαμαντοπούλου είναι πτυχιούχος ψυχολόγος, ηθοποιός και καλλιτεχνική διευθύντρια της δραστήριας θεατρικής ομάδας Μικρός Νότος.