To Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή άνοιξε πρόσφατα τις πόρτες του στο πιο απαιτητικό κοινό: το παιδικό. Με την ευκαιρία αυτή, μιλήσαμε με την κ. Μαρίνα Τσούλου, υπεύθυνη για τις δραστηριότητες του Ιδρύματος, που μας ξενάγησε σε έναν εξαιρετικό, μα σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό χώρο, που πλέον θα φιλοξενεί και εκπαιδευτικά προγράμματα!
Καλησπέρα, κ. Τσούλου! Καταρχάς συστηθείτε στο κοινό του Τaλκ.
Καλησπέρα κι από μένα. Εδώ και αρκετά – πλέον – χρόνια, είμαι υπεύθυνη για τις δραστηριότητες του Ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή. Έχω με άλλα λόγια την ευθύνη για τις εκδόσεις, τις διαλέξεις και τις επιστημονικές εκδηλώσεις καθώς και τις εκθέσεις που διοργανώνει το Ίδρυμα. Θα πρέπει όμως εδώ να σας πω ότι όλες αυτές οι διαφορετικές μεταξύ τους δραστηριότητες έχουν ένα κοινό παρανομαστή: υπηρετούν το σκοπό του Ιδρύματος, που είναι η μελέτη και προαγωγή της Αισθητικής. Και λέγοντας Αισθητική, αναφέρομαι στον κλάδο της φιλοσοφίας που επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τον ορισμό της τέχνης, το τι χαρακτηρίζεται ως έργο τέχνης, τι είναι Ωραίο κ.λπ.. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται εξειδικευμένα αλλά η Αισθητική και τα σχετικά με αυτήν ερωτήματα απαντώνται σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας.
Μιλήστε μας για το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή. Πού βρίσκεται και τι μπορεί να βρει κανείς εκεί.
Το Ίδρυμα Μιχελή ιδρύθηκε το 1979 από τη ναΐφ ζωγράφο Έφη Μχελή (1906-1984), δέκα χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου της, καθηγητή αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, Παναγιώτη Μιχελή (1903-1969). Ο Παναγιώτης Μιχελής ήταν ένας από τους διαπρεπέστερους σύγχρονους θεωρητικούς της αρχιτεκτονικής με εκτενέστατο συγγραφικό έργο. Τα βιβλία του έχουν επανεκδοθεί από το Ίδρυμα Μιχελή και χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα ως εγχειρίδια σε πολλά Πανεπιστημιακά τμήματα της χώρας. Έχουν επίσης μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Η Έφη Μιχελή εμφανίστηκε στον καλλιτεχνικό χώρο το 1952, εκπροσωπώντας τη ναΐφ ζωγραφική, τη ζωγραφική δηλαδή που δεν υπακούει στους κανόνες της προοπτικής και της σύνθεσης. Υπήρξε πρωτεργάτιδα της Διεθνούς Γυναικείας Μορφωτικής Ομοσπονδίας, της οποίας εξελέγη και Πρόεδρος καθώς και ιδρύτρια του Τμήματος Ελλάδος της Ομοσπονδίας.
Το Ίδρυμα στεγάζεται στην πολυκατοικία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας 79, στην Αθήνα, γνωστή κι ως πολυκατοικία με τη γοργόνα, η οποία σχεδιάστηκε από τον ίδιο τον Παναγιώτη Μιχελή. Στο ίδιο κτήριο, μπορεί κανείς να επισκεφτεί τη Βιβλιοθήκη Αισθητικής του Ιδρύματος, που είναι η μοναδική εξειδικευμένη Βιβλιοθήκη Αισθητικής στην Ευρώπη. Η βιβλιοθήκη δεν είναι δανειστική, αλλά είναι καθημερινά ανοιχτή στο κοινό για επιτόπια μελέτη, και διαθέτει και ηλεκτρονικό κατάλογο, προσβάσιμο μέσα από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος.
Επίσης στην ίδια πολυκατοικία λειτουργεί η Αίθουσα Εκθέσεων και Εκδηλώσεων, στην οποία εκτίθενται μόνιμα έργα ναΐφ ζωγραφικής της Έφης Μιχελή και πραγματοποιούνται διαλέξεις, περιοδικές εκθέσεις, καθώς και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα.
Πρόσφατα το ίδρυμα οργάνωσε ένα παιδικό πρόγραμμα, με αφορμή έναν πίνακα της Έφης Μιχελή. Πώς αποφασίσατε να κάνετε αυτό το άνοιγμα στο παιδικό κοινό;
Το Ίδρυμα έκλεισε 40 χρόνια συνεχούς παρουσίας και προσφοράς στον τομέα της Αισθητικής και ολόκληρη η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη σε εκδηλώσεις που αναδεικνύουν τους ποικίλους τομείς δραστηριοποίησής του. Έτσι, μετά την επιστημονική ημερίδα που διοργανώσαμε στις 6 Φεβρουαρίου με θέμα: «Αισθητική: Αρχιτεκτονική, Αρχαιολογία, Αρχιτεκτονική τοπίου», η οποία ανέδειξε την κληρονομιά του Παναγιώτη Μιχελή και των μαθητών – συνεχιστών του, θελήσαμε να κάνουμε γνωστό στο ευρύ κοινό και το έργο της Έφης Μιχελή. Άλλωστε αυτό επιθυμούσε και η ίδια:να προβάλλει την παραγνωρισμένη για πολλά χρόνια στην Ελλάδα ναΐφ ζωγραφική. Και θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η ναΐφ ζωγραφική εν γένει και δη τα έργα της Έφης Μιχελή, έχουν πολλά κοινά στοιχεία με την παιδική ζωγραφική και τόσο η θεματολογία όσο και τα χρώματά της μπορούν να αγγίξουν την παιδική ψυχή. Είχαμε και στο παρελθόν οργανώσει κάποια μεμονωμένα εργαστήρια για παιδιά σε συνεργασία με άλλους φορείς, όπως το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο και το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, αλλά τώρα αποφασίσαμε να το κάνουμε πιο οργανωμένα.
Πώς έγινε ο σχεδιασμός του, τι περιελάμβανε και τι ανταπόκριση είχε από παιδιά και γονείς;
Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανάδειξης Πολιτισμού Opus, που ανέλαβε τη μελέτη και τον σχεδιασμό του προγράμματος. Υπεύθυνη του όλου εγχειρήματος είναι η Άννα –Μαρία Βλάσση, που έχει μακρόχρονη εμπειρία στον σχεδιασμό και την υλοποίηση παρόμοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Το πρόγραμμα στόχο έχει τη γνωριμία και εξοικείωση των παιδιών με τη ναΐφ ζωγραφική μέσα από παιγνιώδεις διαδρομές παρατήρησης, σκέψης και αναζήτησης με αφορμή τα έργα της Έφης Μιχελή. Το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσης ένα παιχνίδι θησαυρού για το χαμένο πίνακα με τίτλο «Χαρταετός» με οδηγό μια καλούμπα. Τέλος οι πίνακες της Έφης Μιχελή στάθηκαν η αφορμή για να συνθέσουν τα παιδιά το δικό τους ναΐφ έργο στο αυτοσχέδιο ατελιέ που στήθηκε στην Αίθουσα Εκθέσεων και Εκδηλώσεων του Ιδρύματος.
Η ανταπόκριση των παιδιών όσο και των γονιών τους ήταν ενθουσιώδης για δύο κυρίους λόγους: πρώτον διότι τους δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουν το έργο της Έφης Μιχελή και δεύτερον να γνωρίσουν τους χώρους και τη δραστηριότητα του Ιδρύματος.
Σκοπεύετε να συνεχίσετε τις παιδικές δράσεις; Τι σχέδια έχετε κατά νου;
Η θερμή ανταπόκριση του πρώτου εκπαιδευτικού προγράμματος και τα θετικά σχόλια, μας ενθάρρυναν ώστε να συνεχίσουμε αυτήν την προσπάθεια. Είχαμε κατά νου να διοργανώσουμε ένα ακόμα πρόγραμμα μέσα στον Μάρτιο, αλλά δυστυχώς η εξάπλωση του κορονοϊού μας απέτρεψε. Έτσι προσανατολιζόμαστε στο να πραγματοποιήσουμε ένα ακόμα πρόγραμμα μετά το Πάσχα και στη συνέχεια από τον Σεπτέμβριο του 2020 και μετά. Άλλωστε ευελπιστούμε ότι με τη νέα σχολική χρονιά το πρόγραμμα θα παρακολουθήσουν και δημοτικά σχολεία πρωινές ώρες.
Θα ήθελα επίσης να σας πω ότι προετοιμάζουμε ένα παιδικό βιβλίο για την ‘Έφη Μιχελή σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μέλισσα, το οποίο πιστεύουμε ότι θα είναι έτοιμο τον Σεπτέμβριο.
Ποια η σχέση των σημερινών παιδιών με την τέχνη;
Πιστεύω ότι η σχέση των σημερινών παιδιών με την τέχνη είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια οι γονείς είναι αρκετά ευαισθητοποιημένοι και έχουν αξιολογήσει τα πλεονεκτήματα που έχει για την συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους η επαφή με την τέχνη γενικότερα. Ως εκ τούτου καταβάλλουν προσπάθειες ώστε τα παιδιά τους να έρχονται σε επαφή με την τέχνη. Επίσης είναι πολλά τα αξιόλογα προγράμματα που προσφέρονται από διάφορους φορείς (μουσεία, πολιτιστικοί οργανισμοί κ.ά.) για εξοικείωση των παιδιών με τις ποικίλες μορφές τέχνης.
Έχετε εικόνα για το πώς διδάσκονται τα εικαστικά στο σχολείο; Αν ναι, τι θα αλλάζατε;
Δυστυχώς δεν έχω ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς διδάσκονται τα εικαστικά στο σχολείο, οπότε δεν θεωρώ ότι είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να εκφέρω γνώμη πάνω σε αυτό το ζήτημα. Πάντως έχω αντιληφθεί ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές φιλότιμες προσπάθειες μεμονωμένων δασκάλων για εξοικείωση των παιδιών με τις εικαστικές τέχνες καθώς και τη γνωριμία των παιδιών με το έργο σύγχρονων εικαστικών καλλιτεχνών κι αυτό με κάνει ιδιαίτερα αισιόδοξη.
Τέλος, γιατί θα προτείνατε σε έναν γονιό να φέρει το παιδί του στο Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή;
Θα αφήσω την Έφη Μιχελή να μιλήσει αντί για μένα:
«[…]Όταν ζωγραφίζω πρόσωπα και σκηνές της ζωής, αισθάνομαι πιο κοντά στους ανθρώπους, και οι σχέσεις και οι κινήσεις τους είναι όλες απλές και χαρακτηριστικές. Τα περισσότερα έργα μου νομίζω ότι είναι γαλήνια και χαρούμενα. Ίσως διότι αισθάνομαι όταν ζωγραφίζω γαλήνη και χαρά […]»
Αν θέλετε να νιώσετε, έστω για λίγο, «γαλήνια και χαρούμενα», σας περιμένουμε!
Διεύθυνση: Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, Λ. Βασιλίσσης Σοφίας 79, 115 21, Αθήνα, στάση ΜΕΤΡΟ Μέγαρο Μουσικής | τ.: 210 72 18 626 | www.michelisfoundation.gr