“Και μια μέρα, μέρα ζεστη και σκονισμένη, την είδα ξανά. Την Εστρέα μου. Στεκόταν στη γραμμή, αδύνατη, χωρίς μαλλιά, μαζί με άλλα παιδιά, φορώντας κίτρινο άστρο στην καρδιά…” Μιλάει και μαχαιρώνει την καρδιά, η Ζάζα, μια κούκλα ενός κοριτσιού χαρούμενου αρχικά, ως κάθε παιδί, κι έπειτα ενός κοριτσιού με φοβισμένα μάτια, ενός κοριτσιού με παγωμένα χέρια. Η Ζάζα, που βρισκόταν μέσα σε μια αγκαλιά, και ξάφνου βρέθηκε αλλού. Η Ζάζα, που έγινε ηρωίδα ενός εικονογραφημένου βιβλίου για παιδιά, για να αφηγηθεί σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία των μικρών Εβραιόπουλων, που χάθηκαν ή που σημαδεύτηκε για πάντα η ψυχή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εκεί όπου ο ήλιος ήταν κρύος και μακρινός. Γιατί τα παιχνίδια τα ξέρουν όλα· γιατί τα παιχνίδια φυλάγανε τα μυστικά. “Χρόνια και χρόνια έβλεπα τρένα να έρχονται γεμάτα και να φεύγουν άδεια –τσαφ τσουφ, τσαφ τσουφ–, έβλεπα βαγόνια σφραγισμένα, έβλεπα σύννεφα καπνού πυκνά, ν’ ανεβαίνουνε στον ουρανό ψηλά, έβλεπα ανθρώπους να χάνονται, έβλεπα τους φίλους μου να χάνονται, να γίνονται καπνός…”

Πριν από χρόνια, η συγγραφέας Αργυρώ Πιπίνη συνάντησε μια γυναίκα πολύ όμορφη στο σπίτι ενός φίλου της. Ήταν φίλη της γιαγιάς του. Την κάλεσαν να καθίσει κοντά τους: έπιναν τσάι, έτρωγαν γλυκά, αστειεύονταν στα γαλλικά. Και τότε είδε για πρώτη φορά τον αριθμό στο μπράτσο της υπέροχης εκείνης γυναίκας ― φορούσε ένα φόρεμα με τρουά καρ μανίκια. Το νούμερο στο χέρι ― το όνομά της. Και μετά διάβασε. Και μίλησε με φίλους. Και πήγε στην πόλη-αίνιγμα και είδε τους λίθους μνήμης. Και την έκθεση No Child’s Play, ένα παράθυρο στον κόσμο των παιδιών του Ολοκαυτώματος. Κι έπειτα, έγραψε τη Ζάζα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, σε πανέμορφη, τρυφερή και συνάμα μελαγχολική εικονογράφηση του Πέτρου Μπουλούμπαση. Ένα διαφορετικό, ποιητικό και μεστό, βιβλίο για το Ολοκαύτωμα, για τα παιχνίδια των παιδιών, για την κλωστή που τα συνέδεε με την παλιά τους ζωή, που χάθηκε για μια για πάντα, μ’ ένα φύσημα του ανέμου του κακού. Πολλά από αυτά, ενάμιση εκατομμύριο παιδιά, δεν πρόλαβαν καν να μεγαλώσουν. Μα τα παιχνίδια τους συνέχισαν να υπάρχουν.Η Ζάζα, η αφηγήτρια, η κούκλα της Εστρέα, ο Όττο, το μονόφθαλμο αρκουδάκι της Έττυ, η Κολέτ, η κούκλα-μωρό της Χάννα, το Βουμβούμ, το τρενάκι του Χορστ, διηγούνται στους αναγνώστες από 8 ετών τη σπαρακτική ιστορία τους και την ιστορία των δικών τους, που τους είδαν να χάνονται, που τους είδαν να γίνονται αστέρια, σε ένα βιβλίο για την ελπίδα και τη μνήμη, σε ένα βιβλίο για το “Ποτέ ξανά”, που ελπίζουμε να ξορκίσει για πάντα το σκοτάδι και τη σιωπή. “Βιολέτες και τριαντάφυλλα, γαρδένιες, γιασεμιά, ζουμπούλια, μενεξέδες, πασχαλιές”. Αυτό μουρμούριζε η Εστρέα όταν την έπαιρναν, αυτό μουρμούριζε και στο ταξίδι, αυτό και στο στρατόπεδο θανάτου, όπου την οδήγησαν. Κι ίσως να μη χάθηκε η Εστρέα. Ίσως να ήταν από τα παιδιά εκείνα που κάπως τα κατάφεραν και σώθηκαν κι ίσως να ήταν πράγματι εκείνη η ασπρομάλλα γυναίκα που δάκρυσε όταν είδε, παρέα με τα παιδιά και τα εγγόνια της, τη Ζάζα στην προθήκη μιας έκθεσης αφιερωμένης στα παιδιά του Ολοκαυτώματος. Όχι ίσως. Αυτή ήταν. Η Εστρέα και η Ζάζα ξαναβρέθηκαν σε έναν λίγο καλύτερο κόσμο. Που έχει, όμως, ακόμα πολλά βήματα να κάνει για να γίνει καλός. Αυτό το βιβλίο θα μας βοηθήσει να μην ξεχάσουμε ποτέ. Θα μας βοηθήσει να μιλήσουμε στα παιδιά μας για όσα δεν λέγονται.  Ώστε να μάθουν. Ώστε η φρίκη να μην επαναληφθεί.