Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα θαύμα της φύσης. Το νεογέννητο μωρό ξεκινά τη νοητική του ζωή με περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Kάντε το εικόνα: Φανταστείτε ότι τόσα είναι τα αστέρια στο Γαλαξία μας. Οι νευρώνες αυτοί σχηματίζουν συνδέσεις μεταξύ τους, κάτι σαν «μονοπάτια» από ένα σημείο του εγκεφάλου σε ένα άλλο και δημιουργούνται σε κάθε εμπειρία που ζούμε. Τα «μονοπάτια» αυτά, με τη συχνότητα και την επανάληψη, μπορούν να γίνουν «λεωφόροι», μπορούν, όμως, και να ξεχαστούν ή να εξαλειφθούν, αν δεν χρησιμοποιούνται. Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργούνται στον παιδικό εγκέφαλο συνάψεις με διαφορετικούς τρόπους, διότι ο νους βρίσκει πολλούς δρόμους για να προσεγγίσει ευκολότερα κάτι που έχει ξεκινήσει να μαθαίνει.
Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης, διατυπωμένη από τον Αμερικάνο αναπτυξιακό ψυχολόγο Howard Gardner τη δεκαετία του ’80, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση. Πρόκειται για έναν φιλικό, δημοκρατικό και αποτελεσματικό τρόπο να βοηθήσεις τον παιδικό εγκέφαλο να εξελίξει τις απίστευτες δυνατότητές του, καθώς έχει ολιστική προσέγγιση και βρίσκεται πολύ κοντά στο πώς μαθαίνει η ανθρώπινη φύση. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η νοημοσύνη δεν είναι μία μοναδική και ενιαία οντότητα, αλλά αποτελείται από ξεχωριστούς τύπους, σαν διαφορετικούς τρόπους σκέψης, οι οποίοι αλληλεπιδρούν δυναμικά και δημιουργικά μεταξύ τους, φτιάχνοντας ένα κράμα τόσο μοναδικό για κάθε άνθρωπο, όσο και ένα δακτυλικό αποτύπωμα. Σκεφτόμαστε με ήχους, με χρώματα, με λέξεις, με κίνηση, με αριθμούς, με ενσυναίσθηση. Σκεφτόμαστε συνθετικά. Σκεφτόμαστε δημιουργικά, σκεφτόμαστε διαφορετικά.
Στο άρθρο αυτό προτείνουμε μια απλή και εύκολη ιδέα για να απασχοληθούν τα παιδιά αυτή την ιδιαίτερη περίοδο της παραμονής τους στο σπίτι, ώστε να ενισχύσουν τους διαφορετικούς τρόπους σκέψης τους και να ανακαλύψουν κρυμμένες δεξιότητες και ταλέντα ή, πιο απλά, να μάθουν με ένα τρόπο διαφορετικό, παίζοντας και κατασκευάζοντας, ένα κουτί πολλαπλής νοημοσύνης.
Προετοιμασία
- Βρείτε ένα μεγάλο κουτί παπουτσιών ή ένα μεγάλο κουτί, γενικά.
- Αν θέλετε, μπορείτε να το βάψετε ή να το διακοσμήσετε. Είναι προαιρετικό, αλλά το καλό design πάντα προδιαθέτει θετικά.
- Βάλτε μέσα μια βάση, ένα δημιουργικό υλικό, που μπορεί να μεταμορφωθεί: μπορεί να είναι χρώματα ζωγραφικής, μπορεί να είναι υλικά χειροτεχνίας (χαρτιά, ψαλίδι, κόλλα), μπορεί να είναι τουβλάκια, μπορεί να είναι πλαστελίνη, κ.ο.κ.
- Βάλτε και από ένα αντικείμενο για κάθε τύπο Πολλαπλής Νοημοσύνης:
- Γλωσσική: ένα αγαπημένο βιβλίο
- Λογικομαθηματική: ένα ζάρι
- Νατουραλιστική: μινιατούρες ζωάκια ή φυσικά υλικά (κλαδάκια, πετρούλες, φύλλα κλπ.)
- Χωροταξική: εικόνες από διάσημα μνημεία του κόσμου
- Κιναισθητική: ένα κορδόνι
- Μουσική: λίγα φασόλια
- Διαπροσωπική: μια βιντεοκάμερα
- Ενδοπροσωπική: κούκλες ή Playmobil
- Το Κουτί κουτί πολλαπλής νοημοσύνης, δημιουργικότητας και φαντασίας είναι έτοιμο!
Πώς παίζουμε με αυτό
- Απλά το ανοίγουμε και επιλέγουμε ένα αντικείμενο Πολλαπλής Νοημοσύνης και δημιουργούμε με αυτό αφορμή και το υλικό βάσης:
- Διαβάζουμε το βιβλίο και αναπαριστούμε την ιστορία,
- Ρίχνουμε το ζάρι και δημιουργούμε μήκος σε κατασκευή τόσο όσο λένε οι αριθμοί του ζαριού (π.χ. τρία τουβλάκια ή τρία εκατοστά ζωγραφιάς ή τρία μπαλάκια πλαστελίνης). Πολλά παιχνίδια μαθηματικών μπορούν να γίνουν με ένα ζάρι!
- Φτιάχνουμε φωλιές ζώων.
- Προσπαθούμε να αναπαραστήσουμε ένα διάσημο μνημείο.
- Φτιάχνουμε ένα μουσικό όργανο (κρουστό, που να έχει μέσα φασόλια).
- Φτιάχνουμε ένα παιχνίδι με κορδόνι, π.χ. παιχνίδια με σκοινάκι.
- Βιντεοσκοπούμε μια ταινία μικρού μήκους.
- Παίζουμε παιχνίδια ρόλων.
Κουτί Πολλαπλής Νοημοσύνης με θέμα τα Χριστούγεννα:
Υλικό βάσης: Υλικά χειροτεχνίας (ξυλάκια, πον πον, κόλλα, πούλιες, χρυσόσκονη, συρματάκια πίπας, μικρά κουδουνάκια, χαντρούλες)
Γλωσσική: Βιβλίο για παιδιά 3-4 ετών «Τικ και Τέλα. Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο», βιβλίο για παιδιά 5-6 ετών «Ένα Δώρο για τον Καθένα» και βιβλίο για παιδιά 7-8 ετών «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς
Λογικομαθηματική: Σε συρματάκια πίπας περνάμε χαντρούλες, δημιουργώντας μοτίβα (π.χ. δύο άσπρα ένα κόκκινο δύο άσπρα ένα κόκκινο), φτιάχνοντας χριστουγεννιάτικα μπαστουνάκια
Κιναισθητική: Φτιάχνουμε στολίδια δεντράκια δημιουργώντας τρίγωνα με τα ξυλάκια χειροτεχνίας και κολλώντας πάνω πούλιες ή πον πον ή τυλίγοντας συρματάκια πίπας.
Χωροταξική: Φτιάχνουμε χριστουγεννιάτικες καρτούλες ζωγραφίζοντας χριστουγεννιάτικο δέντρο ή χιονάνθρωπο και στολίζοντάς τα με πούλιες.
Νατουραλιστική: Φτιάχνουμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο των 5 αισθήσεων. Σε επιφάνεια χαρτονιού σχεδιάζουμε ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το στολίζουμε με χρωματιστά πον πον (αφή), κολλάμε συρματάκια πίπας στα οποία έχουμε περάσει μικρά κουδουνάκια (ακοή), κολλάμε φλοίδες πορτοκαλιού και γαρίφαλα αποξηραμένα (όσφρηση), κάνουμε τρυπούλες και περνάμε και μια μικρή σειρά από led φωτάκια (όραση) και, τέλος, κολλάμε καστανή ζάχαρη και ξύλα κανέλας (γεύση).
Μουσική: Φτιάχνουμε αυτοσχέδια μουσικά όργανα περνώντας κουδουνάκια από συρματάκια πίπας ή βάζοντας χάντρες ή όσπρια μέσα σε άδειο μεταλλικό κουτί (π.χ. καφέ). Μαθαίνουμε τα κάλαντα των Χριστουγέννων.
Διαπροσωπική: Φτιάχνουμε με ποτηράκια μιας χρήσης από αφρώδες πλαστικό χιονανθρώπους, βάζοντας πάνω πον πον για ματάκια και μύτη. Κόβουμε τον πάτο και τυλίγουμε με μπαλόνι. Έπειτα, βάζουμε μέσα λευκά πον πον, τραβάμε λίγο το μπαλόνι και εκτοξεύουμε το πον πον, κάνοντας χιονοπόλεμο!
Ενδοπροσωπική: Γράφουμε γράμμα στον Άη Βασίλη
Κουτί Πολλαπλής Νοημοσύνης με θέμα τον χειμώνα:
Υλικό βάσης: Πλαστελίνη διάφορα χρώματα ή/και λευκός πηλός και χρυσόσκονη
Γλωσσική: Επιλογές βιβλίων: «Τικ και Τέλα. To Χιόνι» ή «Φρέντερικ» ή «Χειμώνας στο βουνό» για να φτιάξουν τα παιδιά εικόνες από το βιβλίο με την πλαστελίνη.
Λογικομαθηματική: Εικόνες εκτυπωμένες με τρισδιάστατα γεωμετρικά σχήματα για να τα φτιάξουν με οδοντογλυφίδες και πλαστελίνη ή λευκό πηλό.
Χωροταξική: Φτιάχνουμε έναν χιονάνθρωπο χρησιμοποιώντας λευκό πηλό αναμειγμένο με χρυσόσκονη και οδοντογλυφίδες, για να ενώσουν τα παιδιά το κεφάλι με το σώμα και για τα χέρια.
Νατουραλιστική: Με πλαστελίνη ή λευκό πηλό φτιάχνουμε χειμωνιάτικο τοπίο και με πλαστελίνη φτιάχνουμε ζωάκια που πέφτουν σε χειμερία νάρκη στις φωλιές τους.
Μουσική: Ακούμε στο YouTube τον “Χειμώνα” του Vivaldi και φτιάχνουμε με λευκό πηλό αναμειγμένο με χρυσόσκονη χιονονιφάδες.
Διαπροσωπική: Φτιάχνουμε με πλαστελίνη ζωάκια του πάγου (π.χ. πιγκουΐνους ή πολικές αρκούδες) και τα βάζουμε πάνω σε παγάκια για να κάνουν πατινάζ σε κομμάτι αλουμινόχαρτου που βάζουμε σε έναν δίσκο.
Ενδοπροσωπική: Σε χαρτόνι λευκό πατικώνουμε χιονονιφάδες που έχουμε φτιάξει με πλαστελίνη. Βάφουμε παντού το χαρτί με νερομπογιές στα χρώματα του χειμώνα (γκρι, μωβ και γαλάζιο). Αφαιρούμε μετά τις χιονονιφάδες από πλαστελίνη και θα δούμε ότι έχουν αφήσει το λευκό τους αποτύπωμα στο χειμωνιάτικο τοπίο που ζωγραφίσαμε.
Τα οφέλη που έχει ένα κουτί πολλαπλής νοημοσύνης είναι πάρα πολλά, τόσα πολλά όσα έχει το παιχνίδι και, μάλιστα, το ελεύθερο παιχνίδι. Ένα σημαντικό όφελος, όμως, για τη σκέψη του παιδιού, αλλά και του ενήλικου, είναι ότι μπαίνει στη διαδικασία να δημιουργήσει μια καινοτόμα ιδέα με απλά υλικά, που δε θα έμπαινε σε άλλη περίπτωση. Αυτό δίνει πολλά κίνητρα για μάθηση και μπορεί να γίνει μια από τις πολύτιμες παιδικές αναμνήσεις.
Η Ελένη Γαρυφαλάκη, σύμβουλος αγωγής και εκπαίδευσης, έγραψε πρόσφατα το βιβλίο «Smart Babies» για τη συναισθηματική, κοινωνική και πολλαπλή νοημοσύνη των παιδιών 0-6 ετών, όπου θα βρείτε και πολλές ιδέες και δραστηριότητες για την ενίσχυση της νοημοσύνης, της δημιουργικότητας και της φαντασίας των μικρών παιδιών. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Φουρφούρι.
Μπορείτε να βρείτε επιπλέον ιδέες στη σελίδα του βιβλίου στο Facebook: https://www.facebook.com/SmartBabiesGr
Θα βρείτε την Ελένη online:
https://www.facebook.com/EleniGarifalaki/ και
https://www.facebook.com/kalosagogos – kalosagogos@gmail.com
