H ηθοποιός και συγγραφέας Δήμητρα Παπαδήμα μόλις εξέδωσε ένα, δυστυχώς επίκαιρο, βιβλίο, με τίτλο Βίος Βίας (Ελληνικά Γράμματα). Η πρωταγωνίστρια είναι μια καθημερινή γυναίκα, μια χωρισμένη μητέρα, με δυο παιδιά, που τραβάει τον δικό της Γολγοθά, μέχρι που φτάνει στα όριά της και παίρνει την κατάσταση στα χέρια της με τρόπο άγριο. Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί, αν και σκληρό, και τελικά οδηγεί στην κάθαρση. Το Τaλκ μίλησε με τη συγγραφέα τόσο για το κείμενό της όσο και για τον καλλιτεχνικό χώρο και τις παθογένειές του, που τον τελευταίο καιρό αποκαλύπτονται η μια μετά την άλλη.

Καλημέρα, κ. Παπαδήμα και καλοτάξιδος ο “Βίος Βίας”. Δεν θέλω αποκαλύψουμε λεπτομέρειες που θα προδώσουν την υπόθεση. Αν σας ζητήσω, λοιπόν, να κάνετε μια σύντομη παρουσίασή του, τι θα λέγατε;

Σας ευχαριστώ θερμά για τις ευχές σας! Το βιβλίο μου θα το παρουσίαζα με τη φράση “Μια Ανθρώπινη Φωνή που η δύναμη της σπάει το κατεστημένο!”

Η κυκλοφορία του βιβλίου συνέπεσε με αυτό που ονομάστηκε «ελληνικό #metoo» και με την αποκάλυψη πολλών περιστατικών βίας σε πολλούς τομείς της κοινωνίας μας. Υποθέτω, όμως, πως το βιβλίο είχε γραφτεί πριν από όλα αυτά. Τι σας ώθησε στη συγγραφή του;

Άρχισα να γράφω αυτό το μυθιστόρημα το 2017, επηρεασμένη από μια ακόμα μορφή βίας που είχα υποστεί στο χώρο του θεάτρου και για μια ακόμα φορά το… βούλωσα για να υπάρξω και την επόμενη μέρα. Γιατί αυτή είναι η δουλειά μου! Ύστερα σκέφτηκα τη Βία που δεχόμαστε γενικά! Από το στραβό σύστημα! Όλα στα μάτια μου ήταν και είναι στραβά! Οπότε είπα να γράψω για μια “ορθή πορεία” πραγμάτων! Έτσι, για να βυθιστώ στην “ανάγκη μου” για δικαιοσύνη και να τη δώσω και σε άλλους. Σε όσους με διαβάσουν! Γυναίκες και άντρες. Και ένας άντρας θα μπορούσε να διαβάσει το βιβλίο, χωρίς καν να χρειαστεί να τον προτρέψω χρησιμοποιώντας ανούσια λόγια! Κι ο ίδιος βιάζεται καθημερινά! Θύμα είναι και ο ίδιος! Κι αυτό πρέπει να το καταλάβει! Αν δεν το έχει καταλάβει και περιφέρεται ως Μέγας, θα την πατήσει!

Η γυναίκα που πρωταγωνιστεί είναι θύμα βίας, μα δεν ανήκει στη σόου μπιζ, όπως εσείς. Ρωτώ, λοιπόν, αν το κείμενό σας έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία των οποίων έγινε προβολή σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, αν χρησιμοποιήσατε αφηγήσεις τρίτων προσώπων, ώστε να δημιουργήσετε την ιστορία σας ή αν είναι ένα κείμενο εντελώς επινενοημένο, γραμμένο απλώς από ένστικτο.

Ολόκληρο σχεδόν το βιβλίο έχει αυτοβιογραφικές στιγμές! Στιγμές που με σημάδεψαν! Προτίμησα η ηρωίδα να είναι μια “ηρωίδα της ζωής”, πίσω από τα φώτα! Γιατί αυτές δεν μιλάνε, απλώς σωπαίνουν και υπομένουν! Κι όταν μιλήσουν μεσολαβεί δικηγόρος! Τι να τον κάνει τον δικηγόρο, κύριε Κράτος, μια βιασμένη γυναίκα; Να τον πληρώνει κιόλας; Ενώ πληρώνει εσένα, Κράτος, με όλους τους τρόπους!

Συχνά, τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες: Μια πιθανότητα είναι να αυτοδικήσουν, μια άλλη να κακοποιήσουν με τη σειρά τους άλλους ανθρώπους, προσπαθώντας να αλλάξουν ρόλο. Πιστεύετε πως, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες αποκαλύψεις και τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο φαύλος αυτός κύκλος μπορεί κάποια στιγμή να διακοπεί;

Ο φαύλος κύκλος, όπως τον ονομάσατε, δεν νομίζω πως θα διακοπεί ποτέ! Ο άνθρωπος γεννιέται ανώριμος και πεθαίνει ανώριμος! Όσα πανεπιστήμια κι αν τελειώσει! Ευτυχώς, ξέρω κι εξαιρέσεις!

Μέχρι πού μπορεί να φτάσει μια μάνα για να προστατέψει το παιδί της; Η μητρική βία, η μάνα-ύαινα είναι αιτιολογημένη στα μάτια σας; Και αντίστροφα, τι γίνεται όταν η μητέρα πέφτει θύμα βίας και τα παιδιά παίρνουν τον ρόλο του προστάτη της; 

Η μάνα-ύαινα είναι απόλυτα δικαιολογημένη στα μάτια μου! Καμιά δικαιοσύνη δεν αποδίδεται καλύτερα από τη δικαιοσύνη που απαιτεί η Μάνα! Στην περίπτωση, τώρα, που τα παιδιά γίνουν προστάτες μάνας που βιώνει βία, τα πράγματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα. Θα γίνουν φοβισμένα παιδιά ή εκδικητικά παιδιά! Και πάλι από την αρχή, ο φαύλος κύκλος, όπως καταλαβαίνετε! Πιστεύω πως η αντιμετώπιση καταστάσεων βίας πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία! Ένα σπουδαίο μάθημα που τους αφορά όλους. Όσο αυτό δεν συμβαίνει, μάλλον κάποιοι μας θέλουν βιασμένους!

Είστε ηθοποιός, όπως και ο σύντροφός σας, και γνωρίζετε σίγουρα τις παθογένειες του χώρου. Εσείς η ίδια, μάλιστα, πρόσφατα δηλώσατε πως έχετε υπάρξει θύμα. Τι σας συνέβη;

Πολλές, συχνές, προσωπικές στιγμές από τον χώρο του θεάτρου… Τι ρωτάτε, όμως, για μένα; Εδώ “άνθρωποι” μεγαλόσχημοι, που κρατούν το θέατρο στα βρώμικα χέρια τους δεκαετίες τώρα, βγαίνουν ακόμα και τώρα σε συνεντεύξεις μεγαλόσχημων δημοσιογράφων και διατυμπανίζουν πως η βία ήταν και είναι θεσμική συμπεριφορά στο θέατρο! Αυτοί με βιάζουν δίπλα! Με την υποκρισία και τη διαφθορά τους που συνεχίζεται με διαφορετικό τρόπο λόγω των γεγονότων! Γλείφουν την ουρά τους να την καθαρίσουν! Αλλά δεν καθαρίζεται η σάπια ουρά! Τέτοιοι τύποι με βιάζουν τώρα! Και θέλω το κράτος να με στηρίξει!

Είναι τα πράγματα στον χώρο τόσο άσχημα όσο ακούγεται/φημολογείται πως είναι; Πιστεύετε ότι σιγά σιγά η ομερτά σπάει;

Σας απάντησα για τη σαπίλα του καλλιτεχνικού χώρου. Αν δεν είσαι τσιράκι τους δεν υπάρχεις, δεν σε βλέπουν ούτε παραγωγοί, ούτε δημοσιογράφοι για να σε στηρίξουν! Και ουσίες παντού. Εντωμεταξύ, κανένας εισαγγελέας δεν επεμβαίνει όπως πρέπει! Θέλω, όμως, να πιστεύω πως η νέα γενιά θα κάνει το θέατρο να ανθήσει! Ή μάλλον είμαι βέβαιη! Και η κόρη μου, άλλωστε, ακολουθεί τον ίδιο δρόμο! Την αφήνω να κάνει αυτό που θέλει! Η ζωή είναι μία! Όσο υπάρχω, όμως, κοντά της… ΘΑ ΥΠΑΡΧΩ!  Σαν ύαινα, όπως είπατε παραπάνω!

Τέλος, και πέραν από το βιβλίο, πώς βλέπετε τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στον καλλιτεχνικό χώρο εξαιτίας της πανδημίας; Ποια η γνώμη σας για τις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις και το live streaming; Εσείς σε τι φάση βρίσκεστε και τι ελπίζετε για την επόμενη σεζόν;

Η πανδημία είναι μια περίεργη και πρωτόγνωρη κατάσταση, που μάλιστα εμπεριέχει και βία! Η πανδημία μας έχει κουράσει πολύ! Όλους! Η ασύλληπτη ενημέρωση που αλλάζει από λεπτό σε λεπτό είναι φοβερά εκνευριστική και μας επιβαρύνει! Ο φόβος είναι κολλητός φίλος! Απίστευτο! Στην εποχή της σούπερ τεχνολογίας, της επιστήμης… Φτάσαμε στο φεγγάρι εξήντα χρόνια πριν και τελικά βουλιάξαμε τη Γη! Οι μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις είναι αναγκαίο κακό! Δεν είναι θέατρο! Μια επιβαλλόμενη βίαιη προσαρμογή στην ξερή πραγματικότητα! Το καλοκαίρι θέλω να ελπίζω πως θα ανατείλει ξανά ο ήλιος, έστω και προσωρινά, και θα ανεβάσω, σε περιοδεία, την αγαπημένη μου παράσταση “Μαρίκα Κοτοπούλη – Το αγρίμι”, σε κείμενο δικό μου και σκηνοθεσία του Γιάννη Μποσταντζόγλου! Έχω κι άλλα σχέδια γιατί γράφω ασταμάτητα! Θα δούμε!

Ξύπνησα ξημερώματα «δαρμένη» από τα ίδια παράξενα όνειρα! Κουκουλώθηκα με το πάπλωμα! Να κρυφτώ! Να ξεφύγω! Από τα όνειρα; Ή από την πραγματικότητα; Έσφιξα τα δόντια! Έπρεπε να τελειώνω με το χρόνιο παραμύθιασμα! Με λίγα λόγια, απαίτησα από τον εαυτό μου να δώσει τίτλο στη μέχρι τώρα ζωή μου! Στον Βίο μου… «τι βίο έχω ζήσει μέχρι τώρα;» «ΒΙΑΣ», ούρλιαξε εκείνη η φωνή μέσα μου που συνεχώς τη διατάζω να βγάλει τον σκασμό! ΒΙΟΣ ΒΙΑΣ! Ναι! Έτσι είναι! Ένα τσεκούρι, ένα μαχαίρι ή μια μονοκοντυλιά, κι ο ΒΙΟΣ γίνεται ΒΙΑΣ! Ξεκίνησα το γράψιμο… Εδώ μέσα είμαι σε αυτές τις γραμμές, σε αυτές τις σελίδες… Ένας σύνθετος άνθρωπος που σπάει εύκολα αλλά και τα σπάει εύκολα! Εδώ μέσα είμαι, μια απλή γυναίκα με κοινή, απλή λογική που δεν τη διαπραγματεύομαι! Μια γυναίκα έτοιμη για όλα! Είναι δύσκολο να το δεχτείς, το παραδέχομαι και με δέχομαι!

Το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα Βίος Βίας κυκλοφορεί από τα Ελληνικά Γράμματα.