Ένα ισχυρό εργαλείο, το οποίο, αν χρησιμοποιηθεί με σύνεση, μπορεί να αποτελέσει «όπλο» στα χέρια των γονιών που αναζητούν τρόπους να περάσουν μηνύματα στα παιδιά τους, αποτελούν οι ταινίες. Τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία έως και την εφηβεία, μαθαίνουν διαρκώς και ακατάπαυστα από αυτά που βλέπουν και ακούν. Η τάση να περνούν όλο και περισσότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη βλέποντας ταινίες είναι σημείο των καιρών, που δύσκολα οι γονείς μπορούν να αναχαιτίσουν. Στόχος, επομένως, είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αξιοποιήσουν αυτόν το χρόνο σωστά.

Όπως τονίζει σε μελέτη του το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας (ΗΠΑ), η ενδυνάμωση του χαρακτήρα είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη του παιδιού και οι παιδικές ταινίες μπορούν να προβληματίσουν και να παραδειγματίσουν, βοηθώντας τελικά τα παιδιά να κατανοήσουν καταστάσεις, ιδέες και αξίες. Η δύναμη της αφήγησης μέσα από την εικόνα διεγείρει, απαιτεί απαντήσεις και μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά. Η ταύτιση με έναν χαρακτήρα αυξάνει την ενσυναίσθηση και επιτρέπει στον θεατή να ζήσει τις εμπειρίες αυτού του χαρακτήρα, χωρίς όμως να χρειαστεί να υποστεί τις συνέπειες στην πραγματική του ζωή.

Πέρα από όλα αυτά, τα συναισθήματα είναι μέρος της μάθησης και της ψυχικής ωρίμανσης των παιδιών και η ικανότητα των ταινιών να προκαλούν συναισθήματα είναι αναμφισβήτητη. Από την άλλη, οι ταινίες τα βοηθούν να αναγνωρίσουν μοντέλα ρόλων και μέντορες, δηλαδή να κατανοήσουν ποιά μπορεί να είναι τα πρόσωπα στα οποία θα καταφύγουν με ασφάλεια. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι πως υπάρχουν ελάχιστες πηγές στις οποίες μπορούν να καταφύγουν οι γονείς, ώστε να έχουν την επιστημονική υποστήριξη που θα τους διευκολύνει να θέσουν τα κριτήρια κατά την επιλογή ταινίας για το παιδί και τον έφηβο.

Πώς να επιλέξετε

O οργανισμός Raising Children Network, με έδρα την Αυστραλία, προτείνει τα βασικά κριτήρια με τα οποία πρέπει να επιλέγουμε μια παιδική ταινία, τονίζοντας ότι απαγορεύονται ρητώς σκηνές βίας, σκηνές που κάνουν τα παιδιά να αισθάνονται άβολα, σεξουαλικές αναφορές και σκηνές με ναρκωτικές ουσίες και αλκοόλ. Τα ίδια ακριβώς κριτήρια, βεβαίως, έχουν στη λίστα τους και όλοι οι γονείς, όταν πρέπει να αποφασίσουν αν θα επιτρέψουν στο παιδί να δει μία ταινία ή όχι. Φτάνουν όμως αυτά για να κάνουν μια ταινία παιδική να χαρακτηριστεί καλή ή κατάλληλη;

Πέρα από τα παραπάνω, εξηγεί ο οργανισμός Common Sense, που εξειδικεύεται στην ανεξάρτητη αξιολόγηση ταινιών, σειρών και άλλων μέσων για χρήση από παιδιά, οδηγός μας πρέπει να είναι αρχικά η απάντησή μας σε μια απλή ερώτηση: ποιές είναι οι βασικές αξίες που θέλουμε να διδάξουμε στο παιδί μας; Κάθε ταινία που προάγει αυτές τις αξίες είναι κατάλληλη για το παιδί και μας δίνει έναυσμα για σχετικές συζητήσεις.

Το ιδανικότερο θα ήταν να μπορούσαμε εμείς οι γονείς να δούμε όλες τις ταινίες πριν από τα παιδιά μας, ώστε να έχουμε προσωπική άποψη και, παράλληλα, να έχουμε την ευχέρεια να συμβουλευτούμε έναν ειδικό για κάθε μία από αυτές. Από τη στιγμή, όμως, που αυτός ο τέλειος συνδυασμός δεν είναι εφικτός, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προστρέξουμε σε φορείς, οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί ακριβώς για να προστατεύουν τα παιδιά και να συμβουλεύουν τους γονείς πάνω σε αυτόν τον τομέα.

Για να διευκολύνουμε το δύσκολο έργο σας, αναζητήσαμε τους καλύτερους και ασφαλέστερους οδηγούς και σας τους παραθέτουμε, ώστε να έχετε στη διάθεσή σας ένα χρηστικό εργαλείο, που θα σας βοηθήσει να προχωρήσετε στις καλύτερες επιλογές ταινιών.

Οι καλύτερες 50 ταινίες για παιδιά πριν τα 12

Ο οργανισμός Common Sense Media καταγράφει τις κινηματογραφικές δημιουργίες -από παραμύθια έως ταινίες δράσης- που είναι κατάλληλες για όλη την οικογένεια και που όχι μόνο θα ενθουσιάσουν τα μικρά παιδιά, αλλά και θα τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν συναισθηματικά. Η λίστα περιλαμβάνει κινούμενα σχέδια και κλασικές αγαπημένες παιδικές ταινίες, από το «Ψάχνοντας το Νέμο» έως το «Frozen (Ψυχρά και ανάποδα)» και από το «Toy story» έως το «Μαίρη Πόπινς». Κάνοντας κλικ πάνω στην ταινία έχετε όλες τις χρήσιμες πληροφορίες, όπως η υπόθεση, η καταλληλότητα, οι αρετές που προβάλλονται, η εκπαιδευτική της αξία, αλλά και το αν έχει τρομακτικές σκηνές και πόσο τρομακτικές είναι. Θα μάθετε, επίσης, ποια είναι τα δυνατά σημεία της ταινίας, τι μπορείτε να συζητήσετε με τα παιδιά σας αφού τη δείτε, αλλά και θα διαβάσετε σχόλια άλλων γονέων. Η λίστα περιλαμβάνει και χριστουγεννιάτικες ιστορίες.

Οι καλύτερες ταινίες για εφήβους

Επιλογή ταινιών σύγχρονων, αλλά και παλαιότερων, που απευθύνονται σε εφήβους, ακόμη και οικογενειακές ταινίες που μπορούν να τους ενθουσιάσουν και να τους διδάξουν. Τη λίστα έχει δημιουργήσει ο οργανισμός Common Sense και περιλαμβάνει από την κλασική δημιουργία «Ε.Τ. ο εξωγήινος» έως το θρυλικό «A Hard Day’s Night» των Beatles. Πατώντας πάνω στον τίτλο της ταινίας θα μάθετε με μία ματιά όλα όσα πρέπει να ξέρετε, από το αν χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα μέχρι το αν εκπέμπει θετικά μηνύματα και, μάλιστα, με διαβάθμιση. Θα δείτε, επίσης, τα θέματα που μπορείτε να θίξετε μετά από το τέλος της προβολής και σχόλια άλλων γονέων.

Εναλλακτικές προτάσεις

• Η μελέτη του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανία για τη θετική επίδραση των ταινιών στα παιδιά δίνει στους γονείς μια ενδεικτική λίστα ταινιών, με πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά που προβάλλονται και για τον τρόπο που επιδρούν στα παιδιά. Θα βρείτε τον σχετικό πίνακα στη σελίδα 18 της μελέτης.
• O οργανισμός Kids First δημιούργησε τη λίστα των 50 πιο πρόσφατων παιδικών ταινιών. Σας παρέχει πληροφορίες για την καταλληλότητα, την υπόθεση, τα μηνύματα που μεταφέρει, καθώς και σχόλια από παιδιά που είδαν την ταινία για να διατυπώσουν την άποψή τους.
• Το Kids First έχει καταρτίσει έναν ειδικό κατάλογο ταινιών με τίτλο «Παραμύθια, Λογοτεχνία και Μύθοι», με ταινίες που απευθύνονται σε παιδιά κάθε ηλικίας και είναι δημοφιλείς. Θα βρείτε πληροφορίες για κάθε μία, καθώς και σχόλια των ίδιων των παιδιών.
• Oι New York Times έχουν καταρτίσει λίστα με τις 100 προτεινόμενες παιδικές ταινίες όλων των εποχών.
• Oι ταινίες που εμπνέουν τα παιδιά να αλλάξουν τον κόσμο μπήκαν στον ειδικό κατάλογοτης Common Sense. Περιλαμβάνονται έργα και ντοκιμαντέρ με μηνύματα για τη διάσωση του περιβάλλοντος ή τις διατροφικές συνήθειες.

Τι να συζητήσετε 

Τουλάχιστον μέχρι την εφηβεία, αλλά και μετά, οι γονείς πρέπει να βλέπουν μαζί με τα παιδιά τους κάθε ταινία. Τα παιδιά θα έχουν απορίες και είναι ευκαιρία να συζητήσετε μαζί τους, τόσο για να δώσετε απαντήσεις στα ερωτήματά τους, όσο και για να αναπτύξετε θέματα που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξή τους. Ρωτήστε το παιδί για τις εντυπώσεις που αποκόμισε, εάν διαφωνεί ή συμφωνεί με τις πράξεις των πρωταγωνιστών, ποιος ήταν ο αγαπημένος του χαρακτήρας και γιατί. Επιδιώξτε να μιλήσετε για τα μηνύματα που περνάει η ταινία (η διαφορετικότητα, η φιλία, η αξία της οικογένειας κλπ.), καθώς και για τις αρετές που προβάλλει (η γενναιότητα, η σοφία, η υπομονή κλπ.). Μην ξεχνάτε πως είναι απαραίτητο να διαχωρίσετε την αλήθεια από την πραγματικότητα, ειδικά σε παιδιά κάτω των 7 ετών που, λόγω ηλικίας, έχουν ακόμη δυσκολία στο να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ του φανταστικού και του αληθινού.

Πηγές:

• https://www.kidsatsafety.gr 
• https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://www.google.gr/&httpsredir=1&article=1070&context=mapp_capstone
• https://raisingchildren.net.au/toddlers/play-learning/screen-time-media/choosing-movies#best-movies-for-kids-and-teens-how-our-reviews-help-you-choose-nav-title