Ο Γιάννης που εκτοξεύτηκε στα αστέρια

Ξεκίνησα να διαβάζω το βιβλίο “Γιάννης. Εκτόξευση στα αστέρια” (Εκδόσεις Διόπτρα) και από την πρώτη παράγραφο, των τριών αράδων, η καρδιά μου σφίχτηκε. Θα μπορούσε να είναι κάλλιστα η αρχή ενός μυθιστορήματος, μα η γνώση πως πρόκειται για μια αληθινή ιστορία, για τη βιογραφία ενός σπουδαίου -αν και ακόμα είναι μόλις 27 ετών- ανθρώπου, με τάραξε. “Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο και η οικογένειά του δεν είχαν καιρό για χάσιμο. Έπρεπε να αδειάσουν το διαμέρισμα πριν βραδιάσει. Το νοίκι είχε μείνει απλήρωτο. Ξανά. Τους έκαναν έξωση. Ξανά”.

Στις επόμενες πολλές σελίδες, έμελλε να συναντήσω δεκάδες αποσπάσματα-γροθιά στο στομάχι, πολλά εκ των οποίων με έκαναν αβίαστα να κλάψω. Όχι μόνο για την οικογένεια Αντετοκούνμπο και για τα όσα πέρασε. Είναι, άλλωστε, μια παρηγοριά ότι πλέον οι άνθρωποι ζουν πολύ καλά (αν και έχασαν πρόωρα τον pater familias, Τσαρλς -πόσο κρίμα που δεν πρόλαβε να δει τον γιο του στα αστέρια, πόσο κρίμα που δεν μπόρεσε να ζήσει επιτέλους ξέγνοιαστος). Πόνεσα και έκλαψα και για τόσες άλλες οικογένειες που δεν στάθηκαν τυχερές. Πόνεσα και έκλαψα για το πόσο σκατόψυχοι -επιτρέψτε μου την έκφραση- είναι πολύ συνάνθρωποί μας. Αναρωτήθηκα αν έχουν βρει λαγούμι να κρυφτούν ένα σωρό “Ελληναράδες” που άμεσα ή έμμεσα κατονομάζονται στο βιβλίο και που φέρθηκαν επιεικώς απαράδεκτα σε μια οικογένεια μεταναστών που είχε να θρέψει πέντε αγόρια, τέσσερα στην Ελλάδα (“τέσσερα μαύρα αγόρια σε μια κατάλευκη χώρα”) και ένα που είχε μείνει πίσω στη Νιγηρία. Πώς να νιώθουν, άραγε, σήμερα όσοι τους φώναζαν πιθήκους, όσοι τους πετούσαν μπουκάλια, όσοι τους έβριζαν, όσοι τους απέρριπταν, όσοι τους πέταγαν έξω από σπίτια; Τι έγινε στην Κρήτη; Τι έγινε στα Τρίκαλα; Πολύ φοβάμαι ότι η πλειονότητα αυτών θα έχει να καυχιέται πως κάποτε γνώριζε καλά τον κορυφαίο Έλληνα αθλητή. Και πως μια σημαντική μειοψηφία θα συνεχίζει τον μισανθρωπικό της οχετό, όπου την παίρνει.

Όσες ώρες διάβαζα, προσπαθούσα ταυτόχρονα να σκεφτώ τη δομή αυτού του άρθρου-παρουσίασης του βιβλίου. Τελικά, αποφάσισα πως δεν θα έχει πολύ συγκροτημένη δομή, πως θα είναι μια σειρά από σκέψεις που μου γεννήθηκαν και από αποσπάσματα που με συγκλόνισαν. Σε ποιους, όμως, απευθύνεται το βιβλίο αυτό; Σχεδόν από όλους, είναι η απάντηση. Μπορεί να διαβαστεί από τους γονείς (τμηματικά) σαν παραμύθι στα παιδιά τους, αυτό είναι άλλωστε ένα παραμύθι αληθινό, μπορεί να διαβαστεί αυτούσιο από κάθε άνθρωπο άνω των 9-10 ετών ως μυθιστορηματική βιογραφία, μπορεί να διαβαστεί από λάτρεις του αθλητισμού και δη του μπάσκετ, μπορεί να διαβαστεί ως τεκμήριο από μελετητές της σύγχρονης Ελλάδας και της κοινωνικής της πραγματικότητας. Αυτοί που δεν μπορούν να το διαβάσουν με τίποτα είναι παντός τύπου φασίστες. Αυτοί που δίνουν το παρών σε κάθε σελίδα του, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, αυτοί που δεν μπορούν να αγκαλιάσουν τα πλάσματα που διαφέρουν από ένα στραβοχυμένο καλούπι που έχουν στο “μυαλό” τους. Αυτοί που πληγώνουν με το μίσος τους. Α, και θα ζορίσει και λίγο όσους βγαίνουν τώρα και πανηγυρίζουν και αποθεώνουν τον Γιάννη και την οικογένειά του, αλλά όσο τους είχαν γείτονες, συμμαθητές, συνταξιδιώτες, συμπατριώτες, γύριζαν αλλού τα μούτρα τους όταν τους συναντούσαν και τους έβαζαν “τρικλοποδιές” όταν μπορούσαν.

Η βραβευμένη ρεπόρτερ και αρθρογράφος Mirin Fader έγραψε το “Γιάννης. Εκτόξευση στα αστέρια” παίρνοντας δεκάδες συνεντεύξεις τόσο από την οικογένεια Αντετοκούνμπο όσο και από ανθρώπους του περιβάλλοντός τους, αλλά και από πολιτικούς, άλλους Αφροέλληνες ή αθλητές. Έτσι ακολούθησε τα ίχνη της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας, της ενηλικίωσης και εν τέλει της δικαίωσης ενός χαρισματικού αθλητή, που ανδρώθηκε σημαδεμένος από ακραία φτώχεια, ρατσισμό και ξενοφοβία. Κατάφερε δε να ενώσει με άριστο τρόπο το υλικό της και να δημιουργήσει ένα γλαφυρό κείμενο, γεμάτο λεπτομέρειες μα καθόλου κουραστικό, που ξεφεύγει κατά πολύ από μια απλή αθλητική βιογραφία. Ιδού, λοιπόν, οι… σημειώσεις που κράτησα για να σας μεταφέρω, χωρίς, όμως, να σας αποκαλύψω πολλά… Αξίζει να βουτήξετε στις σελίδες και να βιώσετε μαζί με τα παιδιά σας τη συντέλεια ενός σύγχρονου θαύματος.

Δεν είναι τυχαίο που ξεκινώ μιλώντας για θαύμα. Η χριστιανική πίστη είχε και έχει κεντρικό ρόλο στην οικογένεια Αντετοκούνμπο και φυσικά τους ενδυνάμωσε, ώστε να αντέξουν και να συνεχίζουν να παλεύουν και να ελπίζουν.
Δεν είχαν πάντοτε τι να φάνε. Κυριολεκτικά. Δεν είχαν κάποτε πού να μείνουν. Κυριολεκτικά. Όσα έζησαν τους έχουν βοηθήσει να παραμείνουν άνθρωποι και να μην αλλάξουν “όσο υπάρχουν στον κόσμο φτωχοί”.
Η εργατικότητα του Γιάννη και όλων των υπολοίπων πηγάζει από τα βιώματά τους. Ήταν μόνο έξι ετών όταν πρωτοβγήκε στο δρόμο να πουλήσει μπιχλιμπίδια με τον Θανάση και τη μαμά τους, τη Βερόνικα. Η μαμά τους πούλησε κάποτε τη βέρα της για να μπορέσει να αγοράσει φαγητό.
Ο Τσαρλς ώθησε τα αγόρια του προς τον αθλητισμό για να μην μπλέξουν με ναρκωτικά. Δοκίμασαν ποδόσφαιρο, πινγκ-πονγκ, στίβο μέχρι που εμφανίστηκε μπροστά τους ως από μηχανής θεός ο Σπύρος Βελληνιάτης. Ένας άνθρωπος, που όπως εξομολογείται, άκουσε τη φωνή του Θεού. Τι του είπε ο Θεός; Θα το μάθετε διαβάζοντας…
Αρχικά, ο Γιάννης απεχθανόταν το μπάσκετ, αλλά αγαπούσε πολύ τον Θανάση και… ακολούθησε τα βήματά του. Συχνά, τα αδέλφια έχαναν τις προπονήσεις στους στον Φιλαθλητικό, γιατί έπρεπε να δουλέψουν. Συχνά εξαφανίζονταν για καιρό. Δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν την ομάδα σε αγώνες στην επαρχία όταν μετακινούνταν με αεροπλάνο, γιατί δεν είχαν ούτε ταυτότητα ούτε διαβατήριο.
Τα τέσσερα πιτσιρίκια ήταν αποστεωμένα και πεινούσαν. Οι συμπαίκτες τους προσπαθούσαν να τους εξασφαλίζουν φαγητό. Ζούσαν, φυσικά, στο ίδιο δωμάτιο και άλλαζαν μεταξύ τους ρούχα και παπούτσια. Υπήρξαν φορές που μοιράζονταν ένα σουβλάκι και οι τέσσερις.
Ο Γιάννης και δυο παιδικοί φίλοι του, μετανάστες επίσης, πήγαιναν στα Public για να παίξουν Xbox δωρεάν και μάζευαν ρεφενέ ψιλά να μπουν σε ίντερνετ καφέ να χαζέψουν φάσεις από το NBA. Έτσι έμαθε ο Γιάννης τον Τζούλιους Έρβινγκ, τον Άλεν Άιβερσον και φυσικά τον ΛεΜπρόν, τον μακαρίτη τον Κόμπι και τον Κέβιν Ντουράντ. Και έτσι αποφάσισε, χωρίς να έχει δείξει ακόμα ότι έχει μεγάλες αθλητικές ικανότητες, ότι θα παίξει στο NBA.
Υπήρχαν άνθρωποι που φρόντισαν την οικογένεια, γιατί εκτιμούσαν τη βαθιά καλοσύνη και αξιοπρέπειά τους. Ο δικηγόρος Πέτρος Πρόκος, η ηθοποιός Μαριέττα Σγουρδαίου, που έφερε τα δυο μεγάλα αγόρια για πρώτη φορά σε επαφή με σπουδαία πολιτιστικά έργα, ο -επίσης Αφροέλληνας- μπασκετμπολίστας Σοφοκλής Σχορτσανίτης, ο ιδιοκτήτης μιας καφετέριας στα Σεπόλια, Γιάννης Τζίκας, στον οποίον οι γείτονές του “την έλεγαν” που μιλούσε με τους μαύρους. Μιλάμε τώρα για το 2010-2012, με τη Χρυσή Αυγή να σαρώνει ή μάλλον να θερίζει στα Σεπόλια… Ο Γιάννης φοβόταν τους Χρυσαυγίτες. Φοβόταν, επίσης, ότι μια μέρα θα ξυπνούσε και δεν θα έβρισκε τους γονείς του, ότι η αστυνομία θα τους είχε πάρει σηκωτούς.
Ο Κορνέλ Ντάβιντ, τότε σκάουτερ των Σανς, ήταν ο πρώτος από το NBA που κατάλαβε το 2012 τις προοπτικές του Γιάννη. “Αυτό το παιδί μπορεί να γίνει Μάτζικ Τζόνσον”, έγραψε στις σημειώσεις του. Ο δε Θανάσης, που είχε καταφέρει να υπογράψει με το Μαρούσι στην Α1, φρόντισε χάρη στην ισχυρή του προσωπικότητα να συστήσει τον μικρό αδελφό του σε Έλληνες μάνατζερ. Αν και δεν είχε χαρτιά, γινόταν μια προσπάθεια να τον πάρει η Σαραγόσα. Πριν προλάβει, όμως, να γίνει αυτό, κάπως συνέβη και ένα βίντεό του έφτασε στα χέρια των Μπακς. Κι έτσι, εμφανίστηκαν μεγαλοπαράγοντες και ατζέντηδες του NBA στου Ζωγράφου, στο παλιογήπεδο του ταπεινού Φιλαθλητικού. Για να δουν έναν τύπο “από το πουθενά”. Έναν πιτσιρικά που δεν είχε καν το δικαίωμα να ταξιδέψει εκτός (ή εντός με αεροπλάνο) Ελλάδος. Ο δεκαεπτάχρονος Γιάννης δεν είχε ιδέα για το παρασκήνιο γύρω από το όνομά του, για όλα όσα διαδραματίζονταν στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Εντωμεταξύ, οι προπονητές του στην Ελλάδα άρχισαν να δίνουν μάχη για να αποκτήσει το παιδί χαρτιά…
Αυτός που μεσολάβησε στον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά ώστε να βγουν άμεσα τα χαρτιά του Γιάννη ήταν, για πολιτικούς σαφώς λόγους, ο Γιάννης Ιωαννίδης, τότε υπουργός αθλητισμού, ενώ ενεπλάκησαν και ο Γιώργος Βασιλακόπουλος και ο μακαρίτης ο Κώστας Πολίτης. Το παρασκήνιο και τα όσα έλεγαν ορισμένοι από τους σημερινούς αποθεωτές του, θα τα διαβάσετε στο βιβλίο και θα απογοητευτείτε με τα χάλια μας. Η ουσία είναι ότι ο Γιάννης και ο Θανάσης πήραν διαβατήριο (αρχικά μόνο αυτοί, μη χαίρεστε…) και ταξίδεψαν στις ΗΠΑ. Έκτοτε, η μεταμόρφωσή του, σωματική και πνευματική, υπήρξε θεαματική. Ο Γιάννης με το παράξενο επώνυμο επιλέχτηκε στο ντραφτ από τους Μπακς and the rest is history…

Όσα έγραψα μέχρις εδώ είναι αλιευμένα από το μισό περίπου βιβλίο. Το άλλο μισό επικεντρώνεται στη ζωή του μετέφηβου Γιάννη και της οικογένειάς του στις ΗΠΑ, εκεί όπου ο “αράπης από τα Σεπόλια” μεταμορφώθηκε σε Greek Freak, εκεί όπου γνώρισε τη σύντροφο και μητέρα των παιδιών του, εκεί όπου μπόρεσε πια να φροντίζει ασταμάτητα για όλους, εκεί όπου δούλεψε απίστευτα σκληρά, εκεί όπου βίωσε την τεράστια απώλεια του πατέρα του, εκεί όπου έγινε ήρωας εδώ, αναδεικνυόμενος τρις MVP regular season και παίζοντας σε κάμποσα All Star Games, εκεί όπου υπέγραψε πέρυσι ένα εξωφρενικό συμβόλαιο και εκεί όπου έγινε, οχτώ χρόνια μετά το παρθενικό του ταξίδι, πρωταθλητής NBA.

Θα μπορούσα να γράφω ώρες ακόμα, αλλά φτάνει. Νομίζω πως καταλάβατε ότι αυτό το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί από όλους μας. Γιατί κυρίως πρέπει να το διαβάσουν τα παιδιά μας, τα συχνά κακομαθημένα, απαιτητικά, τεμπέλικα παιδιά που μεγαλώνουμε, προφανώς χωρίς να καταλαβαίνουμε πόσο κακό τους κάνουμε, οι σύγχρονοι γονείς. Το κομμάτι της Αμερικής, απόδειξη ότι το περίφημο american dream εξακολουθεί ενίοτε να γίνεται πραγματικότητα, είναι εξίσου συγκινητικό με της Ελλάδας, γιατί δείχνει στον αναγνώστη πόσο προσγειωμένος είναι ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, και τα αδέλφια του, οι AntentokounBros, πόσο μοναξιά αισθάνθηκε στην αρχή, πόση σημασία δίνει στην οικογένειά του -την οποία ανέλαβε πλέον να φροντίζει μέχρι να βρουν όλοι τον δρόμο τους- και στις αξίες με τις οποίες ανατράφηκε, πόσο απλός παραμένει, πόση αξία συνεχίζει να δίνει στα χρήματα που τόσο στερήθηκε μέχρι τα δεκαοχτώ του χρόνια, αν και πλέον έχει να θρέψει παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα και τρισέγγονα. Η ψυχοσύνθεση του Γιάννη τον καθιστά αυστηρό κριτή του εαυτού του και τον βοηθάει να βρίσκει κίνητρο στα λάθη του. Για να νικήσει στους μεγάλους τελικούς του 2021, αν και τεράστιο outsider, έκανε αυτό που γνωρίζει καλύτερα από όλους: αγκάλιασε τις ελλείψεις και τα μειονεκτήματά του και δούλεψε απόλυτα προσηλωμένος στον στόχο του.

Μπράβο στον δημοσιογράφο Νίκο Παπαδογιάννη για τον πρόλογό του για τους περίφημους πρόσφατους τελικούς (για χάρη των οποίων ανέτρεψα εντελώς το πρόγραμμα ύπνου μου, να ‘ναι καλά ο Γιώργος που βλέπαμε παρέα, η ευέλικτη τηλε-εργασία και το γεγονός ότι πλέον δεν έχω πολύ μικρά παιδιά) και για την εξαιρετική μετάφραση, όσο και για τη βοήθεια και την καθοδήγησή του στην Αμερικανίδα συνάδελφο, που έκανε εξαιρετική και κυρίως αντικειμενική έρευνα, αναφορικά με τη ζωή της οικογένειας Αντετοκούνμπο στην Ελλάδα. Η Φέιντερ παρουσιάζει έναν ήρωα πιο ευάλωτο απ’ όσο νομίζουν οι ανυποψίαστοι φίλαθλοι, έναν άνθρωπο που αναδείχθηκε θριαμβευτής απέναντι σε κάθε αντιξοότητα και πρόκληση που παρουσιάστηκε στον δρόμο του: ως γιος, ως πατέρας, ως αδελφός, ως συμπαίκτης, ως κοινωνικό φαινόμενο.

Τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, αυτό το λαμπερό πρόσωπο του NBA, το ίνδαλμα εκατομμυρίων παιδιών, δεν τον χωράει το μυαλό μας και θα πω πως δεν μας αξίζει ή μάλλον πως μας ξεπερνά κατά πολύ. Γιάννη, αν κάτι βρίσκεται πάνω από τα αστέρια, θα εκτοξευτείς κι εκεί το δίχως άλλο! Ευχαριστούμε. Ευχαριστούμε και σένα, Θανάση, γιατί αν δεν ήσουν εσύ ο Γιάννης δεν θα είχε φτάσει εδώ που έχει φτάσει. Κώστα (που είσαι, άλλωστε, ο πρώτος Έλληνας πρωταθλητής του NBA) και Άλεξ, έχετε όλο το μέλλον μπροστά σας και είμαστε εδώ να σας χειροκροτήσουμε. Φράνσις ή αλλιώς Ofili, εσύ που δεν γνώρισες το μίσος των Ελλήνων μα μεγάλωσες χωρίς την οικογένειά σου, μας έχεις κάνει να ακούμε ραπ. Βερόνικα, να χαίρεστε τα αγόρια σας και να θυμάστε πάντοτε τον άντρα σας. Μας διδάσκετε καθημερινά ήθος και χρειαζόμαστε ακόμα πολλά μαθήματα. Για το τέλος, μια μεγάλη συγγνώμη και σε εσάς και σε όλους όσοι ζουν στην Ελλάδα αόρατοι ή κυνηγημένοι. Ελπίζω να γίνουμε όλοι άμεσα καλύτεροι άνθρωποι.