Έχετε παιδάκι που ετοιμάζεται να φοιτήσει στον παιδικό σταθμό ή στο προνήπιο; Έχετε παιδάκι που φοιτά τη φετινή παράξενη χρονιά στον παιδικό σταθμό ή στο προνήπιο; Τότε σίγουρα έχετε και κάμποσο άγχος και κάμποσες απορίες. Η Κατερίνα Χριστόγερου, νηπιαγωγός και συγγραφέας εκπαιδευτικών βιβλίων για εκπαιδευτικούς και παιδιά προσχολικής ηλικίας, είναι εδώ για να σας βοηθήσει να προετοιμάσετε το έδαφος για τα πρώτα και σταθερά σχολικά βήματα, ώστε να έχει καλή αρχή στον παιδικό σταθμό.

Η πιο κατάλληλη ηλικία
Σύμφωνα με την κ. Χριστόγερου, η καταλληλότερη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδί τον παιδικό σταθμό είναι όταν δείξει μια έντονη επιθυμία για επαφή με συνομήλικα παιδιά. «Αυτό συμβαίνει στην ηλικία των 2,5 με 3 ετών. Στη φάση αυτή το παιδί συνειδητοποιεί καλύτερα τον κόσμο γύρω του, προβάλλει την ανάγκη για κοινωνικοποίηση και αλληλεπίδραση και δεν φοβάται να αποχωριστεί τη μητέρα ή τον πατέρα του. Μέχρι τότε προτιμά τη σχέση με ένα άτομο αναφοράς και ένα σταθερό περιβάλλον», εξηγεί και τονίζει πως είναι σημαντικό οι γονείς να θυμούνται ότι προτεραιότητα έχουν οι ανάγκες των παιδιών. «Να τις αφουγκράζονται, να τις κατανοούν και να μην αφήνουν τις δικές τους αγωνίες να τις επισκιάζουν. Η κοινωνικοποίηση ξεκινάει μεν στο οικογενειακό περιβάλλον, ουσιαστικά όμως αρχίζει και εξελίσσεται διαδραστικά στον παιδικό σταθμό, με την αλληλεπίδραση του παιδιού τους με τα άλλα παιδιά και τα μέλη της σχολικής κοινότητας», προειδοποιεί.

Ολόπλευρη ανάπτυξη
Όταν ξεκινήσει το παιδάκι το σχολείο, είτε στον παιδικό σταθμό είτε στο προνήπιο, οι γονείς ανησυχούν και για τη συναισθηματική και για την κοινωνική και για τη μαθησιακή του πρόοδο. Όμως, η κ. Χριστόγερου εξηγεί πως αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει πρωτίστως ‒και στο οποίο εστιάζουν οι εκπαιδευτικοί‒ είναι η ψυχική του υγεία. «Το παιδί, όταν βρίσκεται σε ένα περιβάλλον όπου νιώθει την αγάπη, τον σεβασμό και την ασφάλεια μπορεί να αναπτυχθεί ομαλά, να εκφραστεί ελεύθερα και να κατακτήσει τη μάθηση», υπογραμμίζει. «Κεντρικός σκοπός της προσχολικής εκπαίδευσης είναι η ολόπλευρη ανάπτυξή του, δηλαδή η ταυτόχρονη καλλιέργεια των γνωστικών του ικανοτήτων, του συναισθηματικού του κόσμου και της κοινωνικότητάς του. Η προσωπική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη αποτελούν προϋπόθεση για την ανταπόκριση του παιδιού στα διάφορα γνωστικά ερεθίσματα».

Η προετοιμασία και η προσαρμογή
Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς επιθυμούν να προετοιμάσουν το νήπιό τους ψυχολογικά, ώστε το άγχος του αποχωρισμού να είναι μικρότερο και η προσαρμογή ευκολότερη. Όμως δεν τα καταφέρνουν πάντα… «Οι γονείς είναι τα πιο σημαντικά πρόσωπα για το παιδί. Είναι οι στυλοβάτες της ζωής του. Η αποφασιστικότητά τους είναι αυτή που θα επηρεάσει θετικά την ομαλή μετάβαση και την ευκολότερη προσαρμογή του στο σχολικό περιβάλλον», τονίζει η κ. Χριστόγερου και θεωρεί απαραίτητη τη συνεργασία οικογένειας και σχολείου στη διάρκεια της περιόδου προσαρμογής. «Δεν μπορεί και δεν πρέπει να σηκώνουν όλο το βάρος οι γονείς. Η οικογένεια θα συμπορευτεί με το σχολείο, που διαθέτει τη γνώση και την εμπειρία, ώστε να διευκολυνθεί και να υποστηριχθεί ένα υγιές ξεκίνημα του παιδιού στο νέο σχολικό του περιβάλλον».
Η κ. Χριστόγερου αναφέρει ενδεικτικά κάποιες πρακτικές που θα βοηθήσουν όλους τους εμπλεκόμενους που αλληλοεπιδρούν το διάστημα αυτό για την ομαλή μετάβαση του παιδιού, εξηγώντας ότι με τη σωστή προετοιμασία αυξάνονται οι πιθανότητες για ένα καλό και ευχάριστο ξεκίνημα και μια ομαλή μετάβαση στο σχολικό περιβάλλον και στο ταξίδι στη γνώση.
‒ Ο υποστηρικτικός ρόλος της οικογένειας απέναντι στο παιδί, η ένδειξη εμπιστοσύνης στις ικανότητές του, η εμψύχωση και η επιβεβαίωση της ξεχωριστής θέσης που κατέχει στη ζωή της.
‒ Η γνωριμία του παιδιού με τη γειτονιά του και το περιβάλλον του παιδικού σταθμού. Η επίσκεψη και η ξενάγηση γονέων και παιδιού στους χώρους του σχολείου.
‒ Η συνεργασία ανάμεσα σε γονείς και παιδαγωγούς.
‒ Η σωστή ενημέρωση του σχολείου από τους γονείς για την προσωπικότητα του παιδιού, τα ενδιαφέροντα του και τις τυχόν αδυναμίες του, μέσα από διερευνητικές συζητήσεις, από την πρώτη κιόλας επαφή.
‒ Ο υποστηρικτικός ρόλος του σχολείου απέναντι στη συναισθηματική ανασφάλεια γονέων και παιδιών για την καινούρια εμπειρία. Η υπευθυνότητα και το παιδαγωγικό ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών για το παιδί.
Οι γονείς, επιπλέον, μπορούν:
‒ Πριν το παιδί φτάσει στον παιδικό σταθμό, να του εξηγούν απλά όλα αυτά που θα αντιμετωπίσει, ώστε να είναι προετοιμασμένο με αξιόπιστες πληροφορίες.
‒ Να διηγούνται ευχάριστες στιγμές και αναμνήσεις από προσωπικές σχολικές τους εμπειρίες, π.χ. να δείχνουν φωτογραφίες, αναμνηστικά, βίντεο από την δική τους ζωή στον παιδικό σταθμό, έτσι ώστε να δημιουργήσουν ένα συγκινησιακό κλίμα και ευχάριστες προσδοκίες.
‒ Να ενημερώνουν το παιδί για την καθημερινότητα του σχολείου και να το διαβεβαιώνουν ότι, στο σπίτι, ο σταθερός του κόσμος θα το περιμένει ακριβώς όπως τον άφησε.

Πανδημία και προσχολική εκπαίδευση
Οι τελευταίοι δεκατρείς μήνες δεν κύλησαν ομαλά. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει ελάχιστες ώρες διά ζώσης διδασκαλίας, ιδιαίτερα στις κόκκινες περιοχές, ενώ και η ίδια η διά ζώσης διδασκαλία γίνεται υπό αντίξοες, μη φυσιολογικές συνθήκες, λόγω των μέτρων προστασίας. Πώς αντεπεξέρχονται οι μικροί μαθητές στη μη κανονικότητα του κορονοϊού; Άραγε όλη αυτή η περιπέτεια θα επηρεάσει μελλοντικά τη σχολική πορεία των παιδιών 3-5 ετών; Η Κατερίνα Χριστόγερου σαφώς συμφωνεί ότι η έλλειψη στον τομέα της κοινωνικοποίησης των μικρών μαθητών και μαθητριών, λόγω της διακοπής της δια ζώσης λειτουργίας δεν μπορεί να αναπληρωθεί μόνο με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Όσο για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στον συναισθηματικό και ψυχικό κόσμο των παιδιών; Αυτές μένει να αναδειχθούν από τις έρευνες παιδαγωγών και ψυχολόγων που θα ακολουθήσουν. Όμως είναι αισιόδοξη. «Μέσα από την πολύχρονη εμπειρία μου με παιδιά έχω μάθει να εμπιστεύομαι τις προσαρμοστικές τους ικανότητες και τις ικανότητες αυτορρύθμισης που διαθέτουν. Κάθε μέρα για τα παιδιά είναι σημαντική, σε όποιο περιβάλλον και αν βρίσκονται και κάθε μέρα έχει τη δυναμική της και προσφέρει στα παιδιά μικρές ή μεγάλες συγκινήσεις και εμπειρίες. Το παιχνίδι, η δημιουργικότητα και η φαντασία τους αποτελούν τα πιο ισχυρά όπλα και τα εργαλεία για την όσο το δυνατόν καλύτερη διαχείριση αυτής της μη κανονικότητας που ζούμε».

Γονείς σε ρόλο παιδαγωγών
Αναγκαστικά, μεγάλο «βάρος» της προσχολικής εκπαίδευσης ανέλαβαν φέτος οι γονείς. Τι θα τους πρότεινε η Κατερίνα Χριστόγερου, ώστε να βοηθήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο το μικρό τους; «Η φετινή σχολική χρονιά αποτελεί μεγάλη πρόκληση για όλους μας, μαθητές-γονείς-εκπαιδευτικούς, καθώς βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις», απαντά, ενώ θεωρεί σημαντικότερους συμμάχους μας προκειμένου να λειτουργήσει η εκπαιδευτική διαδικασία προς όφελος των παιδιών τη συνεργασία, τον αλτρουισμό και την αλληλεγγύη μεταξύ των εμπλεκομένων. Τι κάνουμε;

• Προσπαθούμε ως γονείς να είμαστε συναισθηματικά παρόντες στη ζωή και στην καθημερινότητα των παιδιών μας. Ακούμε τις απορίες τους, κατανοούμε τις δυσκολίες, ανακαλύπτουμε τους φόβους, αλλά και τις προσδοκίες τους, χωρίς να γινόμαστε επικριτικοί. Προκαλούμε τον αναστοχασμό, ενθαρρύνουμε τη δημιουργική απασχόληση, τους εμπνέουμε το αίσθημα της ασφάλειας και τα βοηθάμε να αναζητούν λύσεις σε ό,τι τα απασχολεί, στηριζόμενα πάντα στις δικές τους δυνάμεις.
• Διατηρούμε συχνή επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς των παιδιών μας, προκειμένου να έχουμε κοινή γραμμή στήριξης και να παρέχουμε ουσιαστική βοήθεια σε όλα τα θέματα.
• Δεν ξεχνάμε ότι τα παιδιά εξακολουθούν να έχουν ανάγκες που συνδέονται με το μεγάλωμά τους, την καθημερινότητα τους, τα ζητήματα υγιεινής, διατροφής, αυτοφροντίδας. Ανάλογα με την ηλικιακή φάση στην οποία βρίσκονται, καλλιεργούμε και ενισχύουμε την αυτονομία τους. Τα κινητοποιούμε θετικά να συμμετέχουν στην καθημερινότητα της οικογένειας και να παίρνουν μικρές αποφάσεις, μειώνοντας σταδιακά τη δική μας παρεμβατικότητα.
• Ένας περίπατος, μια συζήτηση με αναφορά σε κάποιο παιδικό βιβλίο, κόμικ, ιστορία, μύθο, παιδικό τραγούδι ή ποίημα, έχουν πολλά να προσφέρουν στη συναισθηματική ενδυνάμωση του παιδιού και στην καλλιέργεια του προφορικού του λόγου.
• Ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, παιχνίδια μνήμης και παζλ, βοηθούν στην αποφόρτιση από τις ηλεκτρονικές συσκευές και στην ενδυνάμωση των δεξιοτήτων του παιδιού.
• Μια επίσκεψη στο παντοπωλείο, στο μανάβικο, στον φούρνο προσθέτει νέες μαθησιακές και κοινωνικές εμπειρίες.
• Μια βόλτα με το ποδήλατο, τηρώντας τους κανόνες κυκλοφοριακής αγωγής, πέραν από την απόλαυση που προσφέρει, ενισχύει την πειθαρχεία, την ετοιμότητα, την υπευθυνότητα, την παρατηρητικότητα, την οπτική και ακουστική αντίληψη, τη συγκέντρωση.
• Η επαφή με μια σταθερή παρέα συνομήλικων παιδιών, με τήρηση κανόνων, βοηθάει στην επικοινωνία και συμβάλλει στην αποδοχή και στην ομαδικότητα.

Γενικά η ποιοτική παρουσία των γονέων, η διακριτική καθοδήγηση και ενθάρρυνση, η θετική επιβράβευση, είτε λεκτικά είτε με τη γλώσσα του σώματος, και το χιούμορ είναι τα όπλα μας, καθώς επιδρούν καταλυτικά θετικά στη δύσκολη αυτή περίοδο της οικιακής κοινωνικής απομόνωσης. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στη μάθηση, μέσα από βιωματικές διαδραστικές καταστάσεις και ενισχύουν την κοινωνική και συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού.Κι ένα βιβλίο… 
Πριν από λίγες ημέρες, κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο το καινούργιο βιβλίο της Κατερίνας Χριστόγερου Καλή αρχή στον παιδικό σταθμό!, που απευθύνεται σε παιδιά 3-4 ετών και φροντίζει για τη δημιουργική τους απασχόληση είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι. Είναι βασισμένο στην γενικότερη φιλοσοφία της για τα βιβλία δραστηριοτήτων: Ευχάριστο, καλαίσθητο, με στοχευμένες δραστηριότητες που διατρέχουν όλες τις γνωστικές περιοχές και το ετήσιο αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου. Περιέχει σαφείς οδηγίες, με οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα, με παιχνίδια, με εικαστικές δημιουργίες, ενώ κριτήριο επιλογής των δραστηριοτήτων είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η απόκτηση γνώσεων και η καλλιέργεια της δημιουργικότητας των μικρών παιδιών με απλό και αβίαστο τρόπο. Μέσα από τις σελίδες του, τα ζουζούνια σας θα μάθουν εύκολα τα χρώματα, τα σχήματα, τα μεγέθη και τους αριθμούς (1-3), θα κατανοήσουν απλές χωροχρονικές έννοιες, θα ασκήσουν την οπτική τους αντίληψη, την παρατηρητικότητα, τη µνήµη και τη συγκέντρωση, θα αναπτύξουν δεξιότητες προφορικού λόγου, θα ακολουθήσουν εύκολες οδηγίες, θα έρθουν σε επαφή µε στοιχεία του κόσμου που τα περιβάλλει και θα εκφραστούν δημιουργικά μέσα από τη ζωγραφική. Το βιβλίο περιλαμβάνει πολύχρωμα αυτοκόλλητα, ενώ στις τελευταίες σελίδες του δίνονται ιδέες για κατασκευές και παιχνίδι!