Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος την Κυριακή και μαζί με μια ομάδα μικρών μαθητών, επισκεφτήκαμε την περιβαλλοντολόγο και συγγραφέα Ελένη Ανδρεάδη, που για άλλη μια φορά ήταν πρόθυμη να απαντήσει στις ερωτήσεις τους, προκειμένου να τους ενημερώσει και να τους ευαισθητοποιήσει σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Και φυσικά να τους εξηγήσει γιατί σβήσαμε το γράμμα Β…
- Κυρία Ελένη, ποια είστε στ’ αλήθεια; Είστε περιβαλλοντολόγος; Τι σημαίνει αυτό; Κάποιοι λένε ότι είστε και πράκτορας του πλανήτη; Κι αυτό τι είναι; Ακούγεται επικίνδυνο…
Έχω κάνει πολλές διαφορετικές δουλειές, αλλά αυτό που είχαν όλες κοινό ήταν η σχέση τους με την προστασία του πλανήτη μας. Έχω δουλέψει ως περιβαλλοντικός δημοσιογράφος, συγγραφέας περιβαλλοντικών μυθιστορημάτων και διευθύντρια αειφορίας σε εταιρεία… Πράκτορας του πλανήτη, βέβαια, προσπαθούσα να είμαι πρώτα από όλα. Και καθώς δηλαδή έκανα όλα τα άλλα! Ελπίζω να μη σας μπερδεύω… Πράκτορας του Πλανήτη είναι ο καθένας από εμάς που προσπαθεί με τον τρόπο του κάθε μέρα να κάνει τον κόσμο λίγο πιο όμορφο… Να σώσει τα ζώα, τη φύση, να βελτιώσει τα πράγματα λίγο ή πολύ για τους συνανθρώπους του. Πιστεύω ότι είναι η πιο σημαντική ιδιότητα που μπορούμε να έχουμε και μπορείς να την κάνεις με απλούς τρόπους, κάθε μέρα, όποιος και όπου κι αν είσαι.
- Μέσα από τα βιβλία σας, απευθύνεστε σε εμάς, τα παιδιά. Πώς το αποφασίσατε αυτό και τι θέλετε να μας πείτε;
Με ανησυχεί η κατάσταση του κόσμου μας και πως έχουμε χάσει την ισορροπία με τη φύση, αλλά και μέσα μας. Για πολύ καιρό μιλούσα στους μεγάλους για τα τεράστια προβλήματα που έχουμε, αλλά δεν έβλεπα να έχουν μεγάλο ενθουσιασμό να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους. Τα παιδιά βρίσκουν το πάθος και την όρεξη να εργαστούν για ένα καλύτερο κόσμο αβίαστα. Έτσι αποφάσισα να προσπαθήσω να δώσω στα παιδιά τα εργαλεία – τη γνώση αλλά και την ευκαιρία – να κάνουν ακριβώς αυτό. Μετά, βλέπω ότι τα παιδιά βάζουν και τους γονείς τους στο κόλπο.
- Οι προηγούμενες γενιές, οι γονείς μας και οι παππούδες μας, γιατί δεν προστάτευσαν τον πλανήτη;
Δυστυχώς, αργήσαμε να καταλάβουμε ότι ο κόσμος μας δεν είναι ατελείωτος. Πόσα δέντρα να έχει, πόσο καθαρό νερό; Φάνταζε κάποτε ατελείωτος. Και σε ένα εσφαλμένο κυνήγι ευτυχίας, οι περασμένες γενιές θέλησαν να φτιάξουν όλο και περισσότερα πράγματα, να έχουν όλο και περισσότερα χωρίς να καταλαβαίνουν ότι αυτά δεν τους έφερναν την ευτυχία και έφερναν ακόμα μεγαλύτερη ανισότητα στη Γη. Και κάπου εκεί είμαστε σήμερα. Μόνο που σήμερα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πως οι άνθρωποι είμαστε πια πολλοί και το κακό που κάνουμε συνολικά στον πλανήτη μας, και ο ένας στον άλλο, μεγάλο. Είμαστε σε ένα σταυροδρόμι.
- Πιστεύετε ότι κινδυνεύουμε πολύ; Ότι η κλιματική αλλαγή θα διαλύσει εντελώς τη ζωή μας όταν μεγαλώσουμε;
Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ και θα γίνεται χειρότερη μέχρι να αλλάξουν τα πράγματα. Δυστυχώς, ενώ το ξέρουμε τόσο καιρό, δεν κάναμε αυτά που έπρεπε και για αυτό θα έπρεπε να μας το αναφέρετε εσείς τα παιδιά συνέχεια. Ο αγώνας είναι να μείνουμε στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας σε κάτω από 1.5 βαθμούς Κελσίου. Γιατί μετά τα πράγματα γίνονται απρόβλεπτα. Θα σας έλεγα να ωθήσετε τους γονείς σας να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους και να απαιτήσουν από την Πολιτεία και τις εταιρείες που επιλέγουν το μέγιστο – και εσείς να κάνετε το ίδιο – γιατί αυτό θα διασφαλίσει την ασφάλεια και υγεία σας στο μέλλον.
- Με το χέρι στην καρδιά, πιστεύετε ότι μπορεί κάπως να σωθεί/να αντιστραφεί η κατάσταση;
Ναι, το πιστεύω απόλυτα. Είναι δύσκολο και για αυτό πρέπει να βάλουμε όλο μας το είναι σε αυτόν τον αγώνα. Όποια και να είναι η θέση ή η ειδικότητα μας πρέπει να ριχτούμε στη μάχη. Να ενημερωθούμε, να καταλάβουμε ότι ένας πιο αειφόρος κόσμος είναι ένας πιο ασφαλής, δίκαιος και όμορφος κόσμος, να ξεκολλήσουμε από τις οθόνες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μας τυφλώνουν και μας κάνουν να ξεχνούμε ότι ταξιδεύουμε σε ένα πλοίο που κινδυνεύει να βυθιστεί, και να γίνουμε ενεργοί πολίτες. Θα βρούμε πολλούς συνοδοιπόρους. Με το χέρι στην καρδιά, πιστεύω πως έτσι θα είμαστε και πιο ευτυχισμένοι.
- Πάντως, ούτε και το σχολείο κάνει πολλά για την περιβαλλοντική εκπαίδευση; Έτσι, λίγο διεκπεραιωτικά μας λένε λίγα πράγματα. Αν η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή, δεν θα έπρεπε να υπάρχει ένα μάθημα, κανονικό μάθημα, μια δυο φορές την εβδομάδα, αλλά και πρακτική εξάσκηση;
Θα έπρεπε να κάνουμε μαθήματα έξω, να έχουμε τακτικές εκδρομές στη φύση – γιατί πώς να αγαπήσεις και να θέλεις να προστατέψεις κάτι που δεν γνωρίζεις; – να μαθαίνουμε για αυτά τα πράγματα μέσα από κάθε μάθημα (δεν χρειάζεται μονάχα ξεχωριστό μάθημα αλλά αναφορά σε αυτά μέσα από όλα τα μαθήματα), να βάλουμε τον εθελοντισμό στη ζωή μας μέσα από το σχολείο (φαντάσου το σχολείο να ήταν περισσότερο σαν προσκοπισμό) και να κάνουμε μαθήματα του τι σημαίνει να είμαι ενεργός πολίτης πρακτικά. Πολλά θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερα, ναι.
- Πώς μπορούμε να πείσουμε τον κόσμο να μη θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή δεν τον αφορά και να αναλάβει δράση ή να αλλάξει συνήθειες;
Δεν υπάρχει ένας απλός ή εύκολος τρόπος να κινητοποιήσεις κάποιον σχετικά με ένα πολύπλοκο θέμα πάνω στο οποίο οφείλει να ενημερωθεί και να δράσει ο καθένας. Αλλά τα παιδιά έχετε ένα ηθικό πλεονέκτημα και απλό επιχείρημα – ότι δεν μπορούμε εμείς, οι μεγαλύτεροι, να σας καταδικάσουμε να ζήσετε σε έναν ανασφαλή και άδικο κόσμο γιατί απλά δεν θέλουμε να αλλάξουμε. Ειδικά όταν υπάρχουν οι λύσεις.
- Μιλήστε μας για τα βιβλία σας. Τι λένε και σε ποιες ηλικίες απευθύνονται; Ιδιαίτερα αυτό το τελευταίο, με πρωταγωνιστές ένα αγόρι και ένα κορίτσι που έσβησε το γράμμα Β. Μα γιατί το έσβησε;;;
Έχω γράψει μια σειρά βιβλίων που ονομάζεται Πράκτορες του Πλανήτη, για παιδιά 8 και πάνω. Εκεί ο αναγνώστης, με τη βοήθεια των ηρώων του βιβλίου, φέρνει σε πέρας πέντε άκρως απόρρητες περιβαλλοντικές αποστολές! Έχω γράψει ένα μυθιστόρημα για μεγαλύτερα παιδιά (10+) που λέγεται Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης, που είναι μια περιπέτεια με αφορμή την κλιματική αλλαγή για το πως μια ομάδα από έφηβους αποφασίζει να τη σταματήσει κάνοντας ένα τρελό ταξίδι στον κόσμο. Τέλος, έχω γράψει και δύο προσχολικά βιβλία (για παιδιά 4+), το πρώτο λέγεται Ένα Σύννεφο για τα γενέθλια μου, που μιλάει για το πως μπορούμε να βρούμε μεγαλύτερη ευτυχία στα πράγματα που δεν είναι υλικά, και το τελευταίο το Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β. Εκεί, ένα παιδί διαπιστώνει ότι η αδερφή του έχει σβήσει ένα γράμμα από το μαυροπίνακα και αποφασίζει να καταλάβει το γιατί. Ακολουθεί ένα ταξίδι περιπέτειας στον κόσμο, μέσα από το οποίο διαπιστώνει ότι συμπεριφερόμαστε σαν να έχουμε έναν εφεδρικό πλανήτη, τον Β, που δεν υπάρχει, και ότι μπορούμε όλοι να γίνουμε «ήρωες» για να σώσουμε αυτό το μοναδικό μας σπίτι, τον πλανήτη Α.
- Πείτε μας λίγα απλά βήματα/πράγματα που μπορούμε να κάνουμε καθημερινά για να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας. Γιατί πια το καταλάβαμε καλά, πως δεν υπάρχει πλανήτης Β!
Να καταναλώνουμε λιγότερα πράγματα, που δεν μας φέρνουν εξάλλου την ευτυχία. Να σκεφτόμαστε για κάθε τι που αγοράζουμε που θα καταλήξει ώστε να κάνουμε πιο σωστές επιλογές. Να τρώμε λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα γιατί συμβάλλουν σημαντικά στην κλιματική αλλαγή. Να αποφεύγουμε τα πλαστικά μιας χρήσης. Να ενημερωθούμε, να απαιτήσουμε από Πολιτεία και εταιρείες. Να γίνουμε ενεργοί πολίτες με δυνατή φωνή. Να πιστέψουμε πως μπορούμε να είμαστε οι πρωταγωνιστές που θα αλλάξουν τον κόσμο. Να γίνουμε αυτοί οι πρωταγωνιστές. Αν όχι εμείς, τότε ποιος;
«Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β»: Το νέο παιδικό βιβλίο της Ελένης Ανδρεάδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου. Η Ελένη Ανδρεάδη, η συγγραφέας μεταξύ άλλων της βραβευμένης, bestseller περιβαλλοντικής σειράς «Πράκτορες του Πλανήτη», ειδική σε θέματα αειφορίας και στο να ενθουσιάζει τα παιδιά πάνω σε αυτά, επιστρέφει με νέο βιβλίο. Αυτή τη φορά απευθύνεται σε λίγο μικρότερα παιδιά (4 ετών και πάνω), όμως ο σκοπός της παραμένει πάντα ο ίδιος: Να ευαισθητοποιήσει με την πρωτότυπη μυθοπλασία της σχετικά με τα τόσο σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, να προτείνει λύσεις και να εμπνεύσει τους μικρούς αναγνώστες να γίνουν «υπερήρωες», αναλαμβάνοντας δράση!
Αυτό θα συμβεί και στην περίπτωση του αγοριού στο παραμύθι «Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου. Με τη βοήθεια της αδερφής του, και έπειτα από ένα μεγάλο μυστήριο στο οποίο θα κληθεί να δώσει απαντήσεις, σύντομα θα καταλάβει πως οι κάτοικοι της Γης συμπεριφερόμαστε σαν να έχουμε άλλο καταφύγιο πέρα από τον πλανήτη μας – έναν Πλανήτη Β –, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχουμε τη δυνατότητα να πάμε αλλού. Η Γη είναι το μοναδικό μας σπίτι και το παιδί τώρα πρέπει να κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να τη σώσει! Κάτι που σύντομα θα διαπιστώσει πως είναι δουλειά για σωστούς υπερήρωες…
Λίγα λόγια…
… για την ιστορία
Όταν η αδερφή του σβήνει το γράμμα Β από τον μαυροπίνακα, το αγόρι ξεκινάει ένα ταξίδι με σκοπό να καταλάβει γιατί το δεύτερο γράμμα της αλφαβήτας δεν της αρέσει καθόλου. Η προσπάθειά του να λύσει το μυστήριο, αλλά και να την ακολουθήσει δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Διότι αυτή έχει αποφασίσει να σώσει τον πλανήτη, και θα ταξιδέψει μακριά για να το επιτύχει… Ένα οικολογικό παραμύθι, μια τρυφερή ιστορία από τη γνωστή περιβαλλοντολόγο και βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο συγγραφέα, με την ευφάνταστη εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου, που έχει λάβει έξι φορές το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου.
… για την συγγραφέα
Η Ελένη Ανδρεάδη γεννήθηκε στο Λονδίνο. Έχει ταξιδέψει και δουλέψει σε πολλές χώρες πάνω στην αειφορία και στρατηγική, όπως στην Αγγλία, στη Γερμανία και στην Αμερική, και από τους ύφαλους της Ονδούρας μέχρι τους πρόποδες των Ιμαλαΐων. Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου ειδικεύτηκε στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ, πήρε ένα μάθημα στη δημιουργική γραφή και έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα. Όταν γύρισε στην Ελλάδα το 2009, ίδρυσε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Πράκτορες του Πλανήτη, η οποία προσκαλεί τα παιδιά να σώσουν τον πλανήτη μέσα από μυστικές αποστολές. Τα βιωματικά περιβαλλοντικά προγράμματα της οργάνωσης υλοποιούνται σε δημοτικά σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα και έχουν βραβευτεί για την καινοτομία τους από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Το πρώτο βιβλίο της, Γίνε Πράκτορας του Πλανήτη, απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου στην κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων 2015, ενώ το δεύτερο της σειράς βρέθηκε στις βραχείες λίστες. Το εφηβικό μυθιστόρημα της για την κλιματική αλλαγή, Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης τιμήθηκε στη Χρυσή Λίστα 2019 του βραβευμένου εκπαιδευτικού portal Elniplex. Τα βιβλία της μεταφράζονται και κυκλοφορούν σε χώρες όπως η Αμερική, η Κίνα, η Κορέα, η Τουρκία και η Αίγυπτος. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα πέντε βιβλία της σειράς Πράκτορες του Πλανήτη, το εικονογραφημένο Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου, καθώς και Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης. Είναι μέλος του Ελληνικού Συμβουλίου Προσωπικοτήτων για το Διεθνές Δίκτυο Λύσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών (UN SDSN).
