Τις ημέρες αυτές, ημέρες δύσκολες, ημέρες γεμάτες αμφιβολία και φόβο, ημέρες απομόνωσης, η μοναδική μας ελπίδα είναι το «δημιουργείν». Ας αναζητήσουμε μέσα μας τα υλικά ώστε να σχεδιάσουμε την κάθε μας ημέρα με τα χρώματα της ελπίδας και των ονείρων. Θα μου πείτε, μα πώς είναι δυνατόν να σκεφτούμε δημιουργικά όταν όλα καταρρέουν γύρω μας, όταν άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, όταν τα παιδιά έχουν χάσει τον ρυθμό και τη ρουτίνα τους, όταν ο φόβος και η καταπιεστική καραντίνα στην οποία έχουμε υποβληθεί κατασπαράζουν το σώμα και την ψυχή μας.
Μια ασθενής μου πρόσφατα διαγνώστηκε με καρκίνο στους πνεύμονες. Ήταν λίγους μήνες πριν τα νέα για τον νέο ιό στην μακρινή Κίνα. Όταν μου το ανακοίνωσε, αισθάνθηκα έναν βαθύ αίσθημα αγωνίας για το πώς αυτή η γυναίκα, 50 ετών, θα κατάφερνε να αντεπεξέλθει, μια και έμενε μόνη στο σπίτι της, είχε βγει από ένα δύσκολο διαζύγιο και τα παιδιά της ζούσαν στο εξωτερικό με τον πατέρα τους. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες, αν και η ασθενής μού έδωσε την άδεια να αναφερθώ στην ιστορία της· θέλω να μείνω λίγο όμως στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η ίδια αυτή την μεγάλη της δυσκολία.
Σε εμένα ήρθε αφού είχε αφήσει ή -για να το πω πιο σωστά- την είχε αφήσει η οικογένεια της, τα παιδιά στην εφηβεία επέλεξαν στο δικαστήριο να μείνουν με τον πατέρα, εκείνη εργαζόταν σε μια μεγάλη ναυτιλιακή και εκείνος είχε μια εταιρεία με έδρα το σπίτι. Ο τρόπος με τον οποίο μου αφηγούνταν τις συνθήκες της ζωής της, αλλά και τις διαδικασίες διαζυγίου, έμοιαζε να μην έχει καμία διακύμανση στο συναισθηματικό χώρο. Σαν να μην αισθανόταν τίποτα. Σαν να είχε αποσυνδέσει το συναίσθημα από το σώμα της.
Την ημέρα που μου μίλησε για το εύρημα στους πνεύμονες ήταν η πρώτη φορά που αισθάνθηκα πως το σώμα είχε συνδεθεί με την ψυχή. Ή, για να το πω πιο σωστά, οι λειτουργίες της ψυχής και εκείνες του σώματος είχαν εναρμονιστεί. Το είχε συνοψίσει σε μια φράση «δεν ανέπνεα τόσο καιρό κι ο πνεύμονας μου νόσησε για να γίνω καλά και να αρχίσω να αναπνέω».
Πράγματι, μπήκε άμεσα στο χειρουργείο, αφού πρώτα επικοινώνησε με τα παιδιά της, έκλαψε και τους μίλησε όπως δεν το είχε κάνει ποτέ. Εκείνα ήρθαν μαζί με τον πρώην σύζυγο της στην Ελλάδα για να της συμπαρασταθούν. Σήμερα η οικογένεια ζει μαζί, πίσω στην βάση της, και έχουν μπει όλοι σε οικογενειακή θεραπευτική διαδικασία, ενώ το ζευγάρι προσπαθεί να βρει ξανά τις ισορροπίες του σε νέες βάσεις.
Ο άνθρωπος σε όλη του την υπόσταση μοιάζει με έναν μικρό πλανήτη, το σώμα και η ψυχή χωρίζονται σε τόπους χαραγμένους από μνήμες, σμιλεμένους από ιστορίες, σχηματισμένους από την κίνηση στο αέναο του χρόνου.
Υπάρχουν φορές που στην ανθρώπινη σκευή εισχωρούν κάποια συγκεκριμένα παράσιτα (γιατί έτσι και αλλιώς στο λειτουργικό σύστημα του σώματος άλλα και της ψυχής εισχωρούν διάφοροι «μικροοργανισμοί», μιλώντας και μεταφορικά) τα οποία δρουν μολύνοντας σταδιακά όλο το σύστημα, κάποιες φορές ανεπανόρθωτα.
Κάπως σαν την πανδημία, μια πανδημία ψυχική που μας ακινητοποιεί και μας παγώνει.
Η ασθενής στην οποία αναφέρθηκα μου είπε πριν από δύο μέρες (συνεχίζει την θεραπεία μέσω διαδικτύου) «Είμαι ασφαλής, είμαι μέσα στο σπίτι μαζί με την οικογένειά μου, φυσικά δεν βγαίνει έξω κανείς γιατί κινδυνεύω να πεθάνω αν κολλήσω αυτόν το δαίμονα. Ο καρκίνος, που πάντα φοβόμουν μην πάθω (όπως έπαθαν όλοι όσοι αγαπούσα και μου τους πήρε μακριά ) ήταν ένα ανέλπιστο δώρο για μένα, γιατί με έφερε ξανά κοντά σε όσους αγαπώ και τώρα μπορώ να τους το πω. Ο δαίμονας αυτός από την άλλη (ο ιός) λειτούργησε και αυτός σαν δώρο, είμαστε όλοι μαζί εδώ, παίζουμε, χορεύουμε, βλέπουμε τον ήλιο (όταν εμφανίζεται), ξεκίνησα και τη ζωγραφική, θυμάστε που σας είχα πει πως είχα σταματήσει να ζωγραφίζω στα 15, όταν πέθανε ο πατέρας μου; Η κόρη μου είναι σήμερα 15 και ζωγραφίζει, δεν της είχα δώσει ποτέ σημασία. Θέλει να γίνει ζωγράφος. Μια μέρα τη χάζευα και μου πρότεινε να ζωγραφίσουμε μαζί. Όταν έπιασα το πινέλο στο χέρι μου έκλαψα για ώρες, έκλαψα για όλους όσους είχα χάσει, αλλά δεν τους είχα κλάψει. Τώρα γελώ, κλαίω και ζωγραφίζω. Το φάρμακο για την πανδημία είναι να μην σταματήσεις να δημιουργείς. Να το πείτε στον κόσμο, κυρία Παπαφάγου. Και η δημιουργικότητα δεν μπορεί να μείνει ζωντανή αν δεν επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να αισθανόμαστε ακόμα και τη στεναχώρια. Ας κλάψουμε, ας γελάσουμε, ας μαλώσουμε, ας αγαπηθούμε. Ας μιλήσουμε, ας ζητήσουμε βοήθεια… Ας παραμείνουμε ζωντανοί» .
