Πριν από 50 χρόνια, η Νότια Κορέα και η Φινλανδία βίωναν την κατάρρευση των εκπαιδευτικών συστημάτων τους, ως αποτέλεσμα οικονομικών και κοινωνικών δυσχερειών. Η Νότιος Κορέα είχε εξαντληθεί από έναν εμφύλιο, ενώ η Φινλανδία έτεινε να μοιάζει με… παραπαίδι της Ευρώπης. Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά και όλοι ψάχνουν τη μυστική συνταγή με την οποία οι Κορεάτες και οι Φινλανδοί έχουν καταστήσει τα εκπαιδευτικά συστήματα τους από τα πιο πετυχημένα παγκοσμίως. Τελικά, τι κάνουν σωστά οι μακρινοί μας φίλοι;

Το κορεάτικο μοντέλο: Αφοσίωση και σκληρή δουλειά

Για πάρα πολλά χρόνια, σε πολλά μέρη της Ασιας, οι απαιτητικές εξετάσεις ήταν ο μόνος τρόπος να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε εργασία και εκπαίδευση, ώστε να ανέλθει στην κοινωνικοοικονομική κλίμακα. Σήμερα, η εκπαιδευτική πρόοδος και επιτυχία συνεχίζει να διακατέχεται από από τη φιλοσοφία των εξετάσεων. Ανάμεσα στις περισσότερες ασιατικές χώρες, η Νότια Κορέα ξεχωρίζει για τις περισσότερο ακραίες-αλλά επιτυχημένες-εκπαιδευτικές πρακτικές της. Οι Κορεάτες έχουν πετύχει το ακατόρθωτο: η χώρα έχει μειώσει τον αναλφαβητισμό στο 100%, ενώ οι μαθητές τις αριστεύουν σε όλα τα διεθνή συγκριτικά τεστ, συμπεριλαμβανομένων και όσων αφορούν ανάλυση και κριτική σκέψη.

Φυσικά, η επιτυχία αυτή έχει και το τίμημά της: Οι μαθητές είναι συνεχώς κάτω από τεράστια πίεση, στο πλαίσιο μιας κουλτούρας που δεν πιστεύει στο ταλέντο αλλά μόνο στην αφοσίωση και τη σκληρή δουλειά. Τα παιδιά μελετούν καθ’ όλη τη διάρκεια της (ημερολογιακής και όχι σχολικής) χρονιάς, και στο σχολείο και στο σπίτι με εκπαιδευτές. Γιατί…μελετώντας, γίνεσαι εξυπνότερος. Οι Κορεάτες πιστεύουν ότι μια μικρή περίοδος δυστυχίας θα οδηγήσει στη μακροχρόνια ευτυχία. Τα ηνία της εξαντλητικής αυτής κούρσας δεν κρατούν μόνο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι μαθητές, καθώς με κάποιον τρόπο ασκούν πίεση ο ένας στον άλλον. Οι τάξεις στην Νότιο Κορέα, όπως και στις περισσότερες ασιατικές χώρες, είναι πολύ μεγάλες. Στόχος είναι αυτές να μοιράζουν με μικρές κοινότητες, όπου θα αναπτύσσονται ανταγωνιστικές δυναμικές. Σε αντίθεση, τα αγγλοσαξωνικά εκπαιδευτικά συστήματα είναι περισσότερο ατομοκεντρικά με τους δασκάλους να προσπαθούν να αλληλεπιδρούν με το κάθε παιδί ξεχωριστά.

Η Amanda Ripley, συγγραφέας του The Smartest Kids in the World: And How They Got That Way, γράφει πως, αν είχε να διαλέξει ανάμεσα σε έναν μέσο αγγλοσαξωνικό τρόπο εκπαίδευσης και στο κορεάτικο μοντέλο, πιθανότατα θα διάλεγε το δεύτερο. Γιατί στη σκληρή πραγματικότητα, τα παιδιά μας θα πρέπει να μάθουν να δουλεύουν σκληρά και να διαχειρίζονται την αποτυχία, ξαναπροσπαθώντας.

Το Φινλανδικό μοντέλο: εξωσχολικές επιλογές και καλλιέργεια κινήτρων

Στη Φινλανδία, από την άλλη, η εκπαίδευση είναι συνώνυμη της κριτικής σκέψης και της ελαστικότητας. Για τους Φινλανδούς, το σχολείο είναι το κέντρο της κοινότητας, εκεί όπου οι αυριανοί πολίτες συνθέτουν την ταυτότητά τους. Αυτό που έχει αξία είναι η ανάδειξη ενδιαφερόντων που με τη σειρά τους θα ενισχύσουν το κίνητρο για μάθηση. Για τους Φινλανδούς, η εκπαίδευση λαμβάνει χώρα έξω από την τάξη και για το λόγο αυτό οι ώρες στα θρανία είναι λίγες και γεμάτες εξωσχολικές δραστηριότητες. Το 1/3 από τα μαθήματα του γυμνασίου είναι επιλογής. Μιλάμε για μια κουλτούρα χαμηλού στρες, οι οποία όμως οδηγεί σε υψηλές επιδόσεις. Ο Pasi Sahlberg, συγγραφέας του Finnish Lessons: What the World Can Learn From Educational Change in Finland, πιστεύει ότι οι καλές επιδόσεις των Φινλανδών είναι αποτέλεσμα της μειωμένης ισχύος τους σε σχέση με τις υπόλοιπες υπερδυνάμεις. «Τα παιδιά μας ξέρουν ότι η περίεργη γλώσσα μας δεν μιλιέται πουθενά, με αποτέλεσμα να μαθαίνουν από νωρίς πολλές ξένες γλώσσες».

Οι Φινλανδοί όμως έχουν και ένα κοινό  με τους Νοτιοκορεάτες: τρέφουν μεγάλο σεβασμό για τους εκπαιδευτικούς. Στη Φινλανδία, το ποσοστό εισαγωγής στις παιδαγωγικές σχολές είναι 1/10. Τα παιδαγωγικά τμήματα είναι υψηλών απαιτήσεων. Οι δάσκαλοι διδάσκουν μόνο 600 ώρες τον χρόνο. Τις υπόλοιπες εκπαιδεύονται και πραγματοποιούν συναντήσεις με εκπαιδευτικούς και γονείς.

Κλείνοντας την παρουσίαση αυτή, σημειώνουμε ότι ο Tony Wagner, συγγραφέας του Global Achievment Gap, πολύ σωστά γράφει πως οι γονείς είμαστε δέσμιοι των δικών μας αναπαραστάσεων σχετικά με την εκπαίδευση. Με άλλα λόγια, θέλουμε σχολεία και εκπαιδευτικά συστήματα που καθρεφτίζουν τη δική μας εκπαιδευτική εμπειρία, γεγονός που εμποδίζει την ανάπτυξη ενός πιο δημιουργικού συστήματος που θα ανταποκρίνεται σωστά στο εδώ και στο τώρα, στις ανάγκες των μαθητών του 21^ου αιώνα…