Η Κατερίνα Ανωγιαννάκη είναι μια από τις πιο γνωστές -και όχι άδικα-παιδαγωγούς προσχολικής ηλικίας. Μέσα στην τρέλα της καραντίνας, έχει να προτείνει στους παιδαγωγούς μια ανακαλυπτική/ βιωματική προσέγγιση της τηλεκπαίδευσης, αυτού του “αναγκαίου κακού”, που κατά τη γνώμη της επιβλήθηκε για πολιτικούς λόγους. Όμως, μια και επιβλήθηκε, ας γίνει τουλάχιστον με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο. Ας δούμε τι μας λέει, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
- Καταρχάς, πέραν και πλην της τηλεκπαίδευσης, ποια είναι -από την εμπειρία σου και τις επιστημονικές σου γνώσεις- η σχέση των σημερινών προνηπίων, από 2 έως 5 ετών, με τις οθόνες;
Ένα βήμα πριν το διδακτορικό! Από τη στιγμή πια που γεννιούνται η οθόνη είναι λίγο ή πολύ μέσα στη ζωή τους. Μαμά, μπαμπάς με τα κινητά για δουλειά ή για ευχαρίστηση. Τηλεοράσεις στο σπίτι θέλοντας και μη, τάμπλετ και ό, τι διαθέτει ο κάθε ένας να επικοινωνεί με το έξω. Οπότε, πια δεν χρειάζεται να “μάθουν” κάτι για την οθόνη. Τα ξέρουν, θα λέγαμε, από τη στιγμή που γεννιούνται πια. Μαθαίνουν για αυτές μέσα από το πλαίσιο που ζουν. Βέβαια, αυτό δεν ισχύει σε όλες τις οικογένειες και πολύ καλά κάνει, κατά την άποψή μου. Το ότι η οθόνη υπάρχει κάπου μέσα και έξω από το σπίτι μας δεν σημαίνει αυτόματα ότι το παιδί σε αυτή την ηλικία τη χρειάζεται ή ότι “δικαιούται” να την έχει. Πιο πολύ θα έλεγα, ότι ήρθε σε γνωριμία μαζί της προς διευκόλυνση του ενήλικου. Σε άλλα σπίτια με άλλους κανόνες, ακούμε φράσεις όπως “Τηλεόραση έχει μόνο το Σάββατο” ή “Δες μόνο ένα επεισόδιο από το τάδε παιδικό….” ενώ σε αλλού αντίστοιχα ακούμε το “Δες όσο θές” ή “Αστο το παίδι δεν πειράζει”.Κακά τα ψέματα, όμως, του ενήλικου διευκόλυνση είναι και το παιδί απλώς αρπάζει την ευκαιρία και συμβιβάζεται είτε με το “μόνο κάθε Σάββατο” ή με το να κάνει φασαρίες αν δεν έχουμε βάλει σαφή όρια για παραπάνω. Εντάξει, κατά τη γνώμη μου αυτή η ηλικία ξέρει καλά πώς να ζητάει…Μετά το ξεχνάμε… Αν του δώσεις ένα, ειδικά κάτι τόσο δελεαστικό, θα ζητήσει κι άλλο! Το θέμα είναι αν θα καταφέρει την πρώτη φορά να το πάρει αυτό το “κι άλλο” οθόνη. Είναι λίγο…τρομοκράτες, ξέρεις!
- Πόσο αρνητικά μπορεί να επηρεάσει η χρήση οθόνης, δε βάζω καν το επίθετο πολύωρη μπροστά, το παιδί σε αυτή την ηλικία και γιατί οι γονείς επιμένουν να μην καταλαβαίνουν τις συνέπειες αυτές;
Το τι θα με επηρεάσει εξαρτάται και αρκετά από το πώς θα μου το δώσεις ως γονιός. Δηλαδή, εντελώς διαφορετικη είναι η φράση “Βλέπουμε μισή ώρα κάθε Σάββατο την αγαπημένη σου παιδική εκπομπή” και αυτό είναι όμως, δεν αλλάζει όσο “τρομοκράτης” και να γίνει το μικρό γλυκάκι και τελείως διαφορετικό να ακούει το παιδί “πάρε το κινητό μου τώρα γιατί έχω δουλειά και θέλω ηρεμία” ή “Πάρε το τηλεκοντρολ και βάλε να δεις όσο θες”. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ένας σαφής κανόνας μέσα στην οικογένεια που δημιουργεί έως και ανυπομονησία και χαρά στο παιδί. Του δίνει να καταλάβει ότι η επιθυμία του να δει μια παιδική εκπομπή ακούγεται μεν και υπολογίζεται, αλλά μπαίνει σε ένα πλάισιο και ελέγχεται, ενώ στη δεύτερη περίπτωση την ευθύνη την αναλαμβάνει το παίδι. Αποφασίζει εκείνο τον χρόνο που θα περάσει μπροστά στην οθόνη και τι θα δει και πραγματικά δεν νομίζω ότι αυτή η ευθύνη του αναλογεί, ούτε το βοηθάει κάπου στην μετέπειτα σχέση του με τις οθόνες. Ας αποφασίσει αν θα βάλει αυτό ή το άλλο ρούχο σε αυτή την ηλικία όχι αν θα συνδεθεί με όλο τον κόσμο στο ίντερνετ. Στο ένα η επιλογή είναι συγκεκριμένη και διαχειρίσιμη και την κάνει το ίδιο, στην περίπτωση της οθόνης όμως άλλοι επιλέγουν τι θα του δείξουν και δεν έχει την δυνατότητα να επιλέξει αν θα τα δει… Βλέπει ό,τι του φέρουν μπροστά στα μάτια του. Το ερώτημα είναι; Θέλουμε να αποφασίζει η google και το youtube για το παιδί μας σε αυτή την ηλικία; Εγώ, προσωπικά, επειδή την πάτησα με τον γιο μου σε μεγαλύτερη ηλικία μεν, αλλά από το μη σαφές όριο που υπήρχε από τη μεριά μου στο αν θα δει ένα ή δυο επεισόδια, όχι δεν θα ήθελα.
- Ξαφνικά, ζητιέται από τα μικρά της προσχολικής εκπαίδευσης να κάνουν μάθημα μέσα από μια οθόνη. Καταρχάς, εσύ ως παιδαγωγός το θεωρείς αναγκαίο ως διαδικασία μάθησης και συνέχειας μιας ρουτίνας ή θεωρείς ότι καλύτερα θα ήταν να έκοβαν και πως όλο αυτό γίνεται για πολιτικούς/οικονομικούς λόγους;
Θα απαντήσω ως παιδαγωγός αλλά και ως άνθρωπος που παρατηρεί όλο αυτό που συμβαίνει με την προσχολική εκπαίδευση και την τηλεκπαίδευση. Εγώ προσωπικά, αλλά και ο Γιώργος Παραδείσης, ιδρυτής του Εργαστηρίου Συστημικής Ψυχολογίας και Παιδαγωγικής Ροδάκινο και ψυχοθεραπευτής, είμαστε εντελώς μα εντελώς αντίθετοι στην παρακολούθηση και την εφαρμογή τηλεκπαίδευσης σε αυτές τις ηλικίες. Τι όφελος έχει για το παιδί, αλήθεια αναρωτιόμαστε. Αυτός που το αποφάσισε αυτό, παίζει πολιτικά παιχνίδια και δυστυχώς τα παιδιά την πληρώνουν πάντα σε αυτά και οι γονείς και κυρίως οι παιδαγωγοί. Η μάθηση, στην παρούσα φάση, στο παιδί αυτής της ηλικίας θα έρθει μέσα από αυτό που βιώνει, την ίδια την κατάσταση που ζει και όχι από το αν θα δει για ακόμα μια φορά τον/την παιδαγωγό σε μια οθόνη να παρέχει “γνώση”, γιατί μάλλον έτσι σκέφτονται οι αρμόδιοι του Υπουργείου. Τι είναι τελικά η “γνώση”; Κάτι που παρέχεται από ένα “δάσκαλο” και τα παιδιά ακολουθούν; Πόσα περιθώρια σου αφήνει η οθόνη για να πράξεις διαφορετικά; Η σύγχρονη παιδαγωγική και ψυχολογία αναζητά μεθόδους και τεχνικές προς εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Και ξαφνικά πάμε πίσω. Και αναπαράγουμε αυτό που παλεύουμε. Πώς ένα παιδί σε αυτή την ηλικία θα παρακολουθεί έναν ανθρωπο μέσα στην οθόνη να μιλάει, και σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς καν να φαίνεται από την κάμερα, γιατί η εγκύκλιος φρόντισε να μην επιτρέπει να ανοίγουν οι κάμερες! Ε, τι τους ζητάμε να κάνουν ακριβώς;
Ένας άνθρωπος, εκεί που ήταν με την ομάδα του και αναζητούσε, θα ήθελα να πιστεύω, τα ενδιαφέροντα των παιδιών καθημερινά, ξαφνικά παίρνει τον ρόλο του παρουσιαστή και μάλιστα αυτού που τον βάζουμε να νιώθει και άσχημα που δεν τον προσέχουν. Τον κάνουμε να ματαιώνεται, να κουράζεται, να πρέπει να αποδείξει αν αξίζει ως “παιδαγωγός” ή όχι, ανάλογα με το αν θα προσέξουν τα παιδιά τι; Την οθόνη. Πρέπει να μισείς πάρα πολύ το εργατικό σου δυναμικό για να το κάνεις αυτό. Και τα παιδιά επίσης. Τα οδηγείς σε απόλυτη ασυνέχεια των όσων λέμε με τα όσα κάνουμε εμείς οι ενήλικες. Η τηλεόραση δεν επιτρέπεται, αλλά κάτσε με το ζόρι να δεις την/τον παιδαγωγό σου. Πως γίνεται αυτό; Τι καταλαβαίνω εγώ που είμαι 2-4-6 ετών; Οτι εσείς οι ενήλικοι άλλα λέτε και άλλα κάνετε. Γιατί το παιδί δεν ξέρει τους οικονομικούς λόγους που γίνεται αυτό!
Επίσης, ποιος ρώτησε κάθε οικογένεια αν μπορεί να ανταποκριθεί τεχνικά; Ή αν έχει ακόμα και την διάθεση! Γύρω μας συμβαίνουν δεκάδες θάνατοι κάθε μέρα, άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και εμείς βάζουμε γονείς, παιδιά προσχολικής ηλικίας και παιδαγωγούς να περνάνε το χρόνο σου με άγχος μπροστά από μια οθόνη. Μάλλον για να μην έχουν χρόνο να σκεφτούν τι συμβαίνει ή τι τους περιμένει! Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο λόγο. Ανθρωποι δέκα ταχυτήτων όλη την ώρα. Ε, αυτό και μόνο, το ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ευκαιρίες σε αυτή την συνθήκη με θυμώνει. Και αν με ρωτάς, κανείς δεν οφελείται.
Αφήστε τα παιδιά να έχουν μια επικοινωνία με την/τον παιδαγωγό τους, μια επαφή που θα είναι πιο ανθρώπινη μέσω μιας συνάντησης μια φορά την εβδομάδα ας πούμε και αφήστε τις υποχρεωτικές εκπαιδεύσεις στην προσχολική ηλικία, με την αμέτρητη λαγνεία στον δασκαλοκεντρικό τρόπο προσέγγισης που οι παιδαγωγοί εξαναγκάζονται να μπουν και στο να συνεχιστεί η “ύλη”… Άριστους έχουμε πολλούς, ανθρώπινες σχέσεις με κόπο.
- Πώς αισθάνεται α]το παιδί, β]ο εκπαιδευτικός και γ]ο γονιός μπροστά στη νέα πραγματικότητα;
Κατά την άποψή μου, το ίδιο αισθάνονται όλοι. Και οι 3 ρόλοι. Από που να το πιάσεις; Ο παιδαγωγός αισθάνεται εγκλωβισμένος, τον έχουν υποχρεώσει να κάνει κάτι και κανένας δεν τον “φρόντισε”, κανένας, ούτε τα συνδικαλιστικά όργανα θα τολμήσω να πω, δεν προστάτεψαν αυτούς τους ανθρώπους από την έκθεση του εαυτού τους και του ρόλου τους. Οχι, δεν είμαστε εδώ για να κάνουμε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ τηλεκπαίδευση. Είμαστε εδώ για να ορίσουμε τη σχέση που εμείς θέλουμε με την ομάδα μας. Ασε μας να το κάνουμε. η κατάσταση είναι δύσκολη. Αισθάνεται και ντροπή, φυσικό είναι. Η παιδαγωγική του σε δημόσια θέα! Θέλει; Κανείς δεν τον ρώτησε. Ό,τι έχει χτίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή με την ομάδα του γίνεται αντικείμενο κριτικής. Δεν το χρειάζεται. Αρκετοί κριτική υπάρχει εκεί έξω. Δεν χρειάζεται άλλη. Επίσης, το κυριότερο: Δεν έχει εκπαιδευτεί για να παρέχει κάτι τέτοιο. Πως θα το κάνει;
Εμείς ως Ροδάκινο, πήραμε μια πρωτοβουλία για αυτό, και διοργανώσαμε δωρεάν σεμινάρια επιμόρφωσης παιδαγωγών προσχολικής ηλικίας επάνω στο πως θα μπορούσε ίσως η τηλεκπαίδευση να γίνει με μια ανακαλυπτική προσέγγιση. Ξέρεις πόσα άτομα έχουν δηλώσει συμμετοχή μέχρι αυτή τη στιγμή; 1000! Και το επαναλαμβάνουμε το σεμινάριο και δηλώνουν και άλλα 1000! Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ψάχνουν να δουν κάπως τι θα κάνουν. Ε, είναι λίγο θλιβερό, όχι από την δική τους τη μεριά προφανώς που ψάχνουν, αυτό είναι προς τιμή τους, αλλά θλιβερό γιατί κανείς δεν ασχολήθηκε και τους πέταξε κάπου να το βρουν μόνοι τους!
Το παιδί από την άλλη το ίδιο ακριβώς νιώθει. Ντροπή ίσως γιατί άλλο να μιλάω στην ομάδα μου χωρίς του γονείς μου, άλλο δηλαδή να χτίζω εγώ σχέσεις με τους άλλους και άλλο να μιλάω σε μια οθόνη. Υποχρεωμένο νιώθει επίσης. Να κάθεται 3-4 ώρες μπροστά από μια οθόνη, ενώ μόνο μέσα από την κίνηση και την ανακάλυψη μαθαίνει τον κόσμο. Γιατί το πιέζουμε τόσο; Τι όφελος έχει; Να αφήσει το παιχνίδι με τον γονιό του ή με τα αδέρφια του και να κάτσει μπροστά από μια οθόνη. Και τα παιδιά που δεν μπορούν; Τα παιδιά που έχουν κάποια πιο ιδιαίτερη συμπεριφορά; Όλοι στο ίδιο σακί. Εγώ αυτο το θεωρώ έως και εγκληματικό και θα ήθελα πάρα πολύ να μας παραθέσουν σχετική βιβλιογραφία και μελέτες που λένε ότι σε αυτή την ηλικία έτσι μαθαίνουν οπότε ας το κάνουμε!
Ο γονιός τώρα νιώθει ακόμα χειρότερα! Ξαφνικά το σπίτι του βγαίνει σε δημόσια θέα τόσο βίαια που δεν μπορεί να κάνει και τίποτα. Και νιώθει και ενοχές αν το παιδί του δεν “κάθεται” να ακούσει με ενδιαφέρον όσα λεέι ο/η παιδαγωγός του. Και ντροπή νιώθει και εγκλωβισμό και έξτρα δουλειά του βάζουμε, μιας και πρέπει να είναι μαζί με το παιδί σε αυτές τις ηλικίες. Ωραία, κάναμε γονείς, παιδαγωγούς και παιδιά ακόμα πιο εγκλωβισμένους από ότι ήταν και με την πρόφαση ότι “η μη επαφή με τον δάσκαλο δεν είναι καλή”, ότι δηλαδή δεν θα οφελήσει η απόσταση που υπάρχει λόγω της συνθήκης, αλλά έτσι τους απομακρύναμε ακόμα περισσότερο. Γονείς τσακώνονται με παιδιά, παιδαγωγοί νιώθουν κριτική από τον ενοχικό γονιό, παιδιά νιώθουν ότι δεν τα καταφέρνουν γιατί δεν θέλουν να κάτσουν μπροστά την οθόνη. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε χειρότερα… πραγματικά.
- Πώς μπορούμε, λοιπόν, να προσεγγίσουμε βιωματικά την τηλεκπαίδευση;
Καλώς ή κακώς η τηλεκπαίδευση γίνεται, λοιπόν. Και αν μπαίνεις με κριτική καλό είναι να προτείνεις κιόλας, οπότε μου αρέσει αυτή η ερώτηση. Θα μπορούσε η τηλεκπαίδευση να γίνει με πιο βιωματική προσέγγιση, ναι! Πώς; Βγάζοντας το παιδί από την οθόνη! Και το ξαναλέω: ΒΓΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ!
Με το παιχνίδι! Αυτό που εισάγεται στην οθόνη να είναι αφορμή το παιδί να τρέξει μέσα στον σπίτι του και να ανακαλύψει πράγματα. Αντί να του ζητάμε να κάθεται με τις ώρες να μας βλέπει ας εκμετελλευτούμε τη ζωη του, αυτό που κάνει τώρα μέσα στο χώρο που ζει. Να αναρωτηθούμε μαζί του για το τι καινούργιο έκανε ας πούμε ή να μοιραστούμε εμείς κάτι με την ομάδα μας. Τι είδαμε, για παράδειγμα, που δεν είχαμε παρατηρήσει μέχρι τώρα σε μια βόλτα μας. Να καλέσουμε το παιδί να τραβηξει φωτογραφίες από πράγματα που κάνει και να μας τις στείλει, να μας τις δείξει! Να μας κινήσει την περιέργεια ο κόσμος που ζει το παιδί και με βάση αυτόν να προχωρήσουμε σε σχεδιασμό παιχνιδιών κίνησης μέσα στον χώρο! Κίνηση θέλουν όχι ακινησία οι άνθρωποι. Κίνητρα που να τους αφορούν να δράσουν.
Να το αφήσουμε να κρύψει κάτι κάπου και μετά να μας περιγράψει που είναι αυτό και να το κρύψει μετά κάπου αλλού για παράδειγμα και να προσπαθούμε όλοι μαζί να ανακαλύψουμε που είναι. Ξέρεις πόσα πράγματα μαθαίνουν έτσι; Η σχολική τάξη και ό,τι γινόταν εκεί δεν μπορεί να μεταφερθεί στην οθόνη. Οπότε ας σκεφτούμε πως τα ενδιαφέροντα των παιδιών θα είναι το θέμα και πως αυτά μπορούν να τα κάνουν να παίξουν και να κινηθούν στο χώρο, με την οθόνη να λειτουργεί ως σημείο αναφοράς όχι ως το κεντρικό μέσο “μάθησης”!
- Με ποιους τρόπους μπορούμε να συνδεθούμε με το «εδώ και τώρα» μέσα και έξω από το σπίτι;
Το παιδί ζει μέσα στο σπίτι αυτή την περίοδο. Το πολύ πολύ να πάει μια βόλτα τριγύρω. Δεν θα έπρεπε όλες οι δράσεις μας στην τηλεκπαίδευση, ας πούμε, να αφορούν, καταστάσεις και πράγματα που είτε συμβαίνουν είτε υπάρχουν στο χώρο που ζει; Στο σπίτι; Αν σχεδιάσουμε παιχνίδια ανακάλυψης των χώρων ενός σπιτιού, των αντικειμένων που υπάρχουν μέσα σε αυτό, των ανθρώπων που ζουν σε αυτό και των ρόλων που έχουν δεν θα συνδεθούμε περισσότερο με αυτό που ζούμε και μας συμβαίνουν; Στο “εδώ και τώρα” ζούμε. Τι νόημα έχει να έχουμε παιδιά μπροστά από την οθόνη να μας παρακολουθούν να μιλάμε για τον χειμώνα με ωραίες εικόνες, τραγουδάκια κ.λπ κ.λπ, επειδή αυτό κάναμε μέσα στην σχολική τάξη όταν ήμασταν εκεί; Καμία. Πως με βοηθάς εμένα που είμαι 2-3-5 να συνδεθώ με αυτό που ζώ; Δεν με βοηθάς. Ξέρεις τι μου λες; Δεν με νοιάζει τι νιώθεις και τι θες και τι σε ενδιαφέρει μέσα σε αυτή την αλλαγή συνθήκης που βιώνεις. Αυτό που θέλω εγώ θα σε ενδιαφέρει και ας μην μιλάμε για όσα σε νοιάζουν. Ωραίο, βοηθάει και την εκάστοτε εκπαιδευτική πολιτική αυτό. Μαθητές που μεγαλώνουν και δεν έχουν γνωρίσει καν ότι μπορούν να μάθουν χίλια πράγματα αν εκφράσουν ενδιαφέρον για αυτά. Ας μην μιλάμε για να μην συνδεόμαστε. Πάλι, στεγνή γνώση και καμία σύνδεση. Με την έκφραση και την περιγραφή καταστάσεων που ζούμε λοιπόν, θα έλεγα ότι μπορούμε να συνδεθούμε. Μόνο με αυτό. Με το να ονοματίσουμε όσα σκεφτόμαστε και μέσα από αυτό να προκύψουν θέματα που θα επεξεργαστούμε.
- Στην προσέγγισή σου, λοιπόν, χρησιμοποιείς το σπίτι ως αφορμή για μια σειρά από δράσεις. Θέλεις να μας το εξηγήσεις αναλυτικότερα;
Ναι, το σκεπτικό μου, όπως ίσως άφησα να φανεί και πριν, είναι ότι το παιδί, καλώς ή κακώς ζει μέσα σε ένα σπίτι αυτή την περίοδο. Ένα σπίτι έχει χώρους, αντικείμενα, διαδρομές, ανθρώπους, διαθέσει και δράσεις που κάνεις μέσα σε αυτό. Τι καλύτερο από το να σχεδιάσουμε παιχνίδια κινητικά στο χώρο και παιχνίδια ανακάλυψης όλων των παραπάνω; Για παράδειγμα: Δείχνουμε μια εικόνα εξωτερικού σπιτιού, και καλούμε το παιδί να παρατηρήσει την εικόνα, να δει αν το σπίτι που δείχνουμε έχει εξώπορτα, παράθυρα κλπ. Να τρέξει, στη συνέχεια, να βρει την δική του εξώπορτα και να την ακουμπήσει με τη…μύτη του και να ξαναγυρίσει στην οθόνη να μας το πεί. Να κάνει το ίδιο με αντικείμενα που υπάρχουν σε ένα σπίτι, πχ δείχνουμε μια εικόνα ενός τραπεζιού και τρέχει να δει πόσα τραπέζια υπάρχουν στο δικό του σπίτι και γυρνάει να μας το πει. Ανακαλύπτουμε το σπίτι μας από την αρχή. Και το ωραίο είναι εδώ, ότι αυτά μπορούμε να τα κάνουμε με τον/την παιδαγωγό μας στην οθόνη και τον γονιό που είναι διαθέσιμος μαζί μας! Και έτσι το σπίτι μας γίνεται η αφορμή να παίξουμε, να κινηθούμε, να αναρωτηθούμε για όσα υπάρχουν εκεί και να περάσουμε παράλληλα και με τον γονιό δημιουργικά εκείνη την ώρα. Και με αυτό τον τρόπο, οι 3 ρόλοι που δρουν κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης συντονίζονται και συνεργάζονται προς όφελος όλων. Χαίρονται όταν βρίσκονται γιατί ξέρουν ότι παίζουν! Και αυτός, είναι ο μόνος τρόπος, να μάθει κάποιος, ειδικά το παιδί. Αν και οι ενήλικοι έχουν ξεχάσει να παίζουν οπότε και για αυτούς καλό θα είναι. Γενικά, υπάρχουν τόσες και άλλες τόσες δράσεις που μπορεί να γίνουν με αφορφή το σπίτι αλλά αυτό παίρνει σελίδες για να το περιγράψω. Σκεφτόμαστε ως ΡΟΔΑΚΙΝΟ να βγάλουμε ένα ηλεκτρονικό μικρό βιβλιαράκι άμεσα που θα μπορεί να κατεβάσει δωρεάν όποιος ενδιαφέρεται για αυτές. Υπό σκέψη…βλέπουμε!
- Ποια οικιακά αντικείμενα καθημερινής χρήσης μπορούν να γίνουν παιχνίδι στην οθόνη;
Τι δεν μπορεί να γίνει παιχνίδι μέσα σε ένα σπίτι; Για μένα όλα μπορούν! Ένας καναπές είναι ένα πολύ ωραίο μέρος να καθόμαστε, αλλά και ένα αντικείμενο που μπορεί να μας ζητήσει η/ο παιδαγωγός να μετρήσουμε με ένα μέτρο που έχουν κάπου οι γονείς μας ή ένας κεντρικός ήρωας μιας ιστορίας που θα φτιάξουμε για ένα καναπέ που ήταν μικροφοβικός και δεν ήθελε κανέναν να κάθεται επάνω του! Ένα παπούτσι που κάθεται στην παπουτσοθήκη μας, μπορεί να μας πει μια ιστορία για το πώς νιώθει τώρα που δεν κάνει καμία διαδρομή και πως παλιά που έκανε βόλτες και να μας πει που πήγαινε! Και ας δείξουμε ένα παπούτσι στην οθόνη και ας καλέσουμε τα παιδιά να βρουν ένα δικό τους ή ένα μεγαλύτερο του μπαμπά ή της μαμάς, να το κρατήσουν στα χέρια τους και να μας μιλήσουν για αυτό ή να παίξουν μπροστά στην οθόνη με αυτό! Μην φοβηθούμε τον χαμό που θα γίνει. Με την απόλυτη τάξη και το ατσαλάκωτη παιδαγωγική δεν ένιωσε ποτέ κανείς τίποτα. Και ως στόχος μάλλον θα ήταν να νιώσουμε και όχι μόνο αυτό το αυστηρά γνωστικό που μας έχει φάει. Και να μην θέλουμε θα μάθουν! Δεν μπορεί κανείς να κάνει αλλιώς!
- Μέσα από αυτή την αναγκαστική τηλεκπαίδευση, θεωρείς ότι μπορεί να βγει κάτι θετικό για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας;
Ναι. Να σιχαθούν την οθόνη. Καλό θα ήταν αυτό. Τίποτε άλλο καλό κατά την άποψή μου.
- Τέλος, λίγα λόγια προς τους ανήσυχους γονείς.
Θα ήθελα πραγματικά να πω στους γονείς, με την ιδιότητα του γονέα, αλλά κυρίως με την επιστημονική ιδιότητα του παιδαγωγού, να χαλαρώσουν αρχικά ως προς το αν το παιδί τους θα ακολουθήσει ή όχι την διαδικασία. Τα παιδιά ξέρουν. Ας τα ακούσουμε σε κάποια πράγματα. Ένα παιδί που δεν κάθεται μπροστά στην οθόνη κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης προς όφελός του είναι. Ξέρει ότι δεν θέλει να εκτεθεί, να μιλήσει σε κάτι που δεν μπορεί να πιάσει όπως θα έκανε αν ο παιδαγωγός ήταν δίπλα του στην τάξη, ξέρει τι κάνει δηλαδή σε αυτό το θέμα. Ας βγάλουμε από επάνω μας το παλτό που μας φόρεσαν, ότι το παιδί 2-3-5 ετών πρέπει να τηλεκπαιδεύεται και ας περάσουμε αυτή την ώρα ή τις ώρες μαζί του ή κάνοντας πράγματα που μας ευχαριστούν. Ας πούμε ένα γεια στον/στην παιδαγωγό όποτε θέλουμε και ας μην πάμε κόντρα στα πιστεύω μας για την έκθεση των παιδιών σε οθόνες σε αυτή την ηλικία. Ξέρουμε ότι μόνο κακό κάνει.
Ας απενοχοποιήσουμε αρχικά λοιπόν τον εαυτό μας και δεύτερον τον/την παιδαγωγό, λέγοντας του/της ότι δεν είναι ότι δεν κατανοούμε τον κόπο του/της, αλλά δεν θα ακολουθήσουμε κάτι που δεν πιστεύουμε, αν ανήκουμε βέβαια σε αυτή την κατηγορία. Αν πάλι θεωρούμε ότι η τηλεκπαίδευση για διάφορους λόγους βοηθάει το παιδί μας, ας αφήσουμε τον/την παιδαγωγό να κάνει το δύσκολο αυτό έργο του/της χωρίς παρεμβάσεις. Ας είμαστε δίπλα στο παιδί ως παρατηρητές. Είναι μια ευκαιρία να δούμε πως το παιδί μας μπορεί να ανταποκρίνεται μέσα σε μια ομάδα και στην αλληλεπίδραση που αυτή έχει, κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε όταν είναι στην τάξη. Και θα το ξαναπω, γιατί καταλαβαίνω ότι μπορεί να είναι αγχος πολλών γονιών: Και να μην θέλει το μικρό αυτό πλάσμα θα μάθει. Ό, τι και να κάνουμε θα μάθει. Δεν μπορεί να το αποφύγει. Τουλάχιστον ας ακούσουμε αρχικά τι θα ήθελε να μάθει και όλα τα άλλα θα έρθουν στην ώρα τους. Να συνδεθούμε περισσότερο έχει νόημα και να μιλήσουμε μαζί του για όσα το απασχολούν. Τα υπόλοιπα έχει χρόνο να τα ζήσει.
Η Κατερίνα Ανωγιαννάκη είναι παιδαγωγός-εμψυχώτρια παιδαγωγικής θεάτρου, συγγραφέας, MSc Κριτική Παιδαγωγική και Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών, Εργαστήριο Συστημικής Ψυχολογίας και Παιδαγωγικής Ροδάκινο. Επιστημονικά Υπεύθυνος: Γιώργος Παραδείσης, ψυχολόγος-συστημικός ψυχοθεραπευτής.
