Εμβόλια! Τα αποτελέσματα της χρήσης τους τους δυο τελευταίους αιώνες είναι εντυπωσιακά, επιστημονικά επιβεβαιωμένα και αποτελούν μια μεγάλη νίκη της Ιατρικής απέναντι σε σοβαρά και θανατηφόρα νοσήματα. Παρόλα αυτά, εδώ και μερικά χρόνια, έχουν εμφανιστεί απόψεις που εναντιώνονται στον εμβολιασμό, απόψεις που έχουν λάβει την μορφή «κινήματος» που εξαπλώνεται ανάμεσα στους γονείς… Ο παιδίατρος Δρ Σπύρος Μαζάνης μιλάει στο Τaλκ για την αναγκαιότητα των εμβολίων, ενός θριάμβου της ιατρικής, που έφτασε ξαφνικά να αμφισβητείται, και καταρρίπτει τους μύθους, φέρνοντας τους δύσπιστους γονείς αντιμέτωπους με τις ευθύνες τους.
Θέλω να ξεκινήσω τη συζήτηση με μια από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις στην ιστορία της σύγχρονης ιατρικής, που μοιάζει να μας κοστίζει πολύ ακριβά σήμερα. Τι ακριβώς συνέβη με την περίφημη έρευνα που συνέδεσε το εμβόλιο MMR με τον αυτισμό και για ποιο λόγο, ενώ γνωρίζουμε ότι ήταν πλαστή, υπάρχουν ακόμα γονείς που την πιστεύουν;
Θα προσπαθήσω να τα πω όσο γίνεται πιο απλά για να γίνει κατανοητό. Ένας Άγγλος χειρουργός παρουσίασε μια και μοναδική εργασία πριν από χρόνια στην οποία περιέγραφε ότι το τριπλό εμβόλιο της ιλαράς – ερυθράς-παρωτίτιδας, με την εμπορική ονομασία MMR, θα μπορούσε να προκαλέσει αυτισμό και επιπλέον ότι αν γινόταν ξεχωριστά το κάθε εμβόλιο, δηλαδή ξεχωριστά της ιλαράς, ξεχωριστά της ερυθράς, ξεχωριστά της παρωτίτιδας, δεν θα προκαλούσε αυτισμό. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι ο γιατρός είχε «πειράξει» τα αποτελέσματα της εργασίας και είχε χρηματοδοτηθεί από αντίπαλη εταιρεία, η οποία παρασκεύαζε ξεχωριστά τα εμβόλια ιλαράς, ερυθράς και παρωτίτιδας και στην οποία ήταν και μέτοχος. Επίσης, είχε χρηματοδοτηθεί από εταιρεία δικηγόρων, οι οποίοι στη συνέχεια θα έκαναν μηνύσεις από πελάτες τους με παιδιά αυτιστικά τα οποία δήθεν είχαν αρρωστήσει από το εμβόλιο MMR. Ο γιατρός δικάστηκε και του αφαίρεσαν την άδεια άσκησης του επαγγέλματος. Παρόλα αυτά, όμως, ακολουθώντας την ρήση “καλυτέρα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα”, η ρετσινιά για το MMR αναπαράχθηκε από μερίδα του «κίτρινου» τύπου και του «κίτρινου» διαδικτύου, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα πολλοί γονείς να βρίσκονται σε σύγχυση.
Ποια στοιχεία έχουμε για τα ανεμβολίαστα παιδιά στην Ελλάδα;
Δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά στοιχεία για τον απόλυτο αριθμό ανεμβολίαστων παιδιών και ενηλίκων, διότι δεν υπάρχει σύστημα καταγραφής. Επίσης, να μην ξεχνάμε ότι οι εμβολιασμοί αφορούν όλες τις ηλικίες. Σε γενικές γραμμές, τουλάχιστον μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η Ελλάδα θεωρείτο μια από τις καλυτέρα εμβολιασμένες χώρες. Και τούτο διότι την πρωτοβάθμια παιδιατρική την ασκούν κατεξοχήν οι ελευθεροεπαγγελματίες παιδίατροι με ένα σύστημα υγείας πολύ καλής οργάνωσης. Πάντως, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 300.000-400.000 ανεμβολίαστα παιδιά σήμερα, αριθμός αρκετά μεγάλος, αλλά ακόμη όχι εξαιρετικά επικίνδυνος για την πρόκληση σοβαρών επιδημιών. Όμως η περσινή επιδημία ιλαράς στον ανεμβολίαστο πληθυσμό κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και πρέπει να τρέξουν οι υπηρεσίες για να προλάβουν τα χειρότερα.
Παλαιότερα, οι εμβολιασμοί γίνονταν μαζικά στα σχολεία. Δυστυχώς σήμερα γνωρίζω από πρώτο χέρι πως πρακτικά δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθεί το αν ένα παιδί φοιτά κανονικά στο σχολείο χωρίς να είναι εμβολιασμένο. Γονείς (αλλά και παιδίατροι!) παραποιούν βιβλιάρια και δίνουν ψευδείς βεβαιώσεις εμβολιασμού ή ιατρικής αντένδειξης. Επιπλέον, λίγα μπορεί να κάνει ένας διευθυντής αν ένας γονιός αρνείται ή ξεχνά να του προσκομίσει τα απαραίτητα έγγραφα. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τα εμβόλια. Τι θα μπορούσε να γίνει ώστε να τηρείται το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών και να μην αρχίσει να κινδυνεύει η ανοσία της αγέλης;
Υπάρχει νομικό κενό για την τιμωρία των γονιών που αρνούνται να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Συγκεκριμένα ο νόμος που ισχύει είναι του 1950 περίπου. Τότε ο νομοθέτης έφτιαξε έναν νόμο που θεωρούσε υποχρεωτικά τα εμβόλια για όλα τα παιδιά , αλλά δεν πρόβλεψε να καταγράψει και ποια θα ήταν η τιμωρία των γονέων βάσει του νόμου σε περίπτωση άρνησης, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή δεν εννοείτο κάποιος να μην κάνει τα εμβόλια αφού είχαν ζήσει επιδημίες και τόσες χιλιάδες θανάτους από λοιμώξεις και η ανθρωπότητα περίμενε πώς και πώς την ανακάλυψη νέων εμβολίων.
Θεωρώ πως αφού η προστασία της δημόσιας υγείας είναι υποχρέωση του κράτους, αφού το κράτος αναγνωρίζει την αναγκαιότητα των εμβολίων και γι’ αυτό τα χορηγεί δωρεάν σε όλους τους πολίτες, αφού όλες οι επίσημες επιστημονικές κοινότητες και εταιρείες συστήνουν τα εμβόλια ως απαραίτητα, ασφαλή και τα μόνα που μπορούν να προλάβουν τις λοιμώξεις, τότε είναι υποχρέωση του κράτους να συστήσει νόμο υποχρεωτικό για τον εμβολιασμό και να θεσπίσει κανόνες υποχρεωτικής εφαρμογής και τιμωρίας.
Μπορείτε να εξηγήσετε στους γονείς, ακόμα στους πλέον σκεπτικιστές, ποιοι είναι οι κίνδυνοι από το αντιεμβολιαστικό κίνημα;
Οι γονείς δεν έχουν τις γνώσεις για να κατανοήσουν επιστημονικές ερμηνείες περί της αναγκαιότητας των εμβολίων. Πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στον γιατρό τους και στο κράτος τους. Έχω ένα σλόγκαν γι’ αυτή την περίπτωση: Παιδί χωρίς εμβόλια είναι σαν να οδηγεί μηχανάκι χωρίς κράνος! Έτσι απλά…
Όταν ήμουν εγώ παιδί, στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, αν και εμβολιαζόμασταν, υπήρχε μια τάση των γονέων να μας πηγαίνουν σε σπίτια άρρωστων με παιδικές αρρώστιες παιδιών, ώστε «να κολλήσουμε» π.χ. ανεμοβλογιά ελεγχόμενα. Τι θα απαντούσατε σε όσους υποστηρίζουν ότι είναι προτιμότερη η φυσική νόσηση.
Πρόκειται για αναχρονιστική άποψη! Οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγάλοι. Οι αρρώστιες για τις οποίες υπάρχουν εμβόλια δεν είναι απλές. Μπορεί να τις περάσεις ελαφριά, αλλά ρισκάρεις και την απώλεια της ζωής σου. Ποιος θα ευθύνεται αν πεθάνει ένα παιδί, ενώ υπάρχει το εμβόλιο για την πρόληψη; Έξαλλου γι’ αυτό τον λόγο ανακαλύφθηκαν και κατασκευάστηκαν τα εμβόλια. Θεωρείται ότι μετά την ανακάλυψη του καθαρού πόσιμου νερού, τα εμβόλια είναι εκείνα που έχουν σώσει εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές σε όλο τον κόσμο από την μόλυνση λοιμογόνων ασθενειών.
Υπάρχουν παιδιά τα οποία όντως απαγορεύεται να εμβολιαστούν; Και αν ναι, ποια είναι αυτά;
Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που πρέπει να αναβληθεί ή να αποτραπεί ένα εμβόλιο. Ο θεράπων γιατρός που γνωρίζει το ιστορικό του παιδιού, αλλά και του ενήλικα, ξέρει πώς θα το χειριστεί. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να εμβολιάζεται ένα παιδί χωρίς προηγουμένως να εξετασθεί από παιδίατρο. Μια έγκυος ή ένας ανοσοκατεσταλμένος ή ένας αλλεργικός στα συστατικά του εμβολίου είναι μερικές από τις περιπτώσεις αυτές.
Υπάρχει μια άποψη που ακούω συχνά από γονείς (και όχι μόνο): «Τα λεφτά στην αγορά των φαρμάκων είναι πολλά. Τα συμφέροντα ακόμα περισσότερα. Οι γιατροί μάς ζητούν να εμβολιάσουμε τα παιδιά μας γιατί έχουν κέρδος». Πώς τη σχολιάζετε;
Είναι μύθος! Η αλήθεια είναι ότι το κέρδος των φαρμακευτικών εταιρειών από τα εμβόλια είναι μόλις το 3% του τζίρου τους. Αντιθέτως οι εταιρείες που προωθούν προϊόντα εναλλακτικών θεραπειών και υποτιμούν τους εμβολιασμούς ως περιττούς, κάνουν πολύ μεγαλύτερο τζίρο. Και στο κάτω κάτω χρειάζονται χρήματα για να γίνονται έρευνες και να παράγονται τα εμβόλια. Επίσης, το κόστος νοσηλείας και η απώλεια υγείας σε κάποιον ανεμβολίαστο είναι πολύ περισσότερο. Από την άλλη πλευρά και τα κράτη είναι υπεύθυνα για την πάταξη του υπερκέρδος και της κερδοσκοπίας.
Πρόσφατα γράψατε μαζί με τη δημοσιογράφο Φλώρα Κασσαβέτη ένα παραμύθι με τίτλο «Βόλιος Εμβόλιος». Θέλετε να μας πείτε καταρχάς πώς πήρατε αυτή την απόφαση, έπειτα ποιοι είναι οι στόχοι που θέλετε αυτό να εξυπηρετήσει και τέλος ποιες είναι οι αντιδράσεις των μικρών αναγνωστών σας μόλις γνωρίζουν τον ήρωά σας;
Ο «Βόλιος Εμβόλιος» είναι ένα παραμύθι για παιδιά 4-14 ετών που καταρρίπτει τους αντιεμβολιαστικούς μύθους! Επιχειρηματολογεί με απλό και κατανοητό τρόπο στα παιδιά για την αναγκαιότητα των εμβολίων, αντιστρατεύεται όσους θεωρούν ότι τον 21ο αιώνα τα εμβόλια είναι κακά φίλτρα και τελειώνει το ζήτημα του διλημματικού debate των μπετόναρισμενων αντιεμβολιαστικών θεωριών.
Η ιστορία του Άρη και του Βόλιου Εμβόλιου, μαζί με τα ξαδέλφια του Νόλιο, Σόλιο, Κόλιο και Ζόλιο, διηγείται ένα συναρπαστικό ταξίδι που γίνεται μέσα στο σώμα μας όταν τα καλά μικρόβια δημιουργούν την αστυνομία από αντισώματα που θα κυνηγήσουν και θα συλλάβουν τα κακά μικρόβια, για να μην προκαλέσουν αρρώστιες με πυρετό και κακουχία.
Είναι ένα κανονικό παραμύθι που το εμπνευστήκαμε στην προσπάθεια μας να μεταδώσουμε επιστημονικές γνώσεις με πολύ απλό τρόπο, ώστε να μην υποχρεώνει, αλλά να διασκεδάζει μαθαίνοντας. Επίσης, στο τέλος υπάρχει ασκησιολόγιο που μπορεί να το κάνουν στο σπίτι οι γονείς με τα παιδιά ή στο σχολείο με τους δασκάλους, ώστε να κατανοήσουν ακόμη καλύτερα τις αλήθειες που για πρώτη φορά μεταδίδονται μέσα από ένα παραμύθι για τα εμβόλια.
Και κάτι ακόμη, επειδή το βιβλίο ανήκει στα παιδιά, αποφασίσαμε όλα τα συγγραφικά δικαιώματα και τα δικαιώματα της εικονογράφησης να πάνε στην Παιδιατρική Κλινική του Αττικού Νοσοκομείου, όπου γίνεται έρευνα και θεραπεία για σπάνιες αρρώστιες των βρόγχων των παιδιών.
Ο “Βόλιος Εμβόλιος” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σοκόλη.
