Μια γυναίκα που πένθησε ένα μωρό απευθύνεται στις γυναίκες που πενθούν ένα μωρό ως μαμά προς μαμά, τις αγαπάει, τις ενώνει και τις στηρίζει. Η Μαρία Στραγαλινού, πιστοποιημένη βοηθός περιγεννητικού πένθους (birth and bereavement doula SBD), συστήνεται στους αναγνώστες του Τaλκ και μιλάει ανοιχτά και απελευθερωτικά για την απώλεια εγκυμοσύνης ή τη νεογνική απώλεια.
Μαρία, είσαι βοηθός περιγεννητικού πένθους. Θέλεις καταρχάς να μας ορίσεις το περιγεννητικό πένθος;
Για την ακρίβεια, είμαι βοηθός μητρότητας (doula) με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος. Οι βοηθοί μητρότητας στηρίζουν συναισθηματικά και πρακτικά τη γυναίκα στην εγκυμοσύνη, στον τοκετό και τη λοχεία, κι αποτελούν πολύτιμο σύμμαχό της. Όσο για το περιγεννητικό πένθος, αυτό βιώνεται σε περίπτωση απώλειας που σχετίζεται με εγκυμοσύνη. Πιο συγκεκριμένα, αφορά περιπτώσεις αποβολής, θνησιγένειας, διακοπής κύησης και νεογνικής απώλειας. Επίσης αγγίζει και τις περιπτώσεις της υπογονιμότητας και προωρότητας, γιατί το πένθος δε σχετίζεται μόνο με φυσικές απώλειες, αλλά και με συναισθηματικές.
Ποια είναι η δική σου ιστορία; Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το περιγεννητικό πένθος;
Αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό μετά από την προσωπική μου εμπειρία σε απώλεια εγκυμοσύνης. Ένα μεσημέρι του Αυγούστου του 2017, λίγες μέρες πριν μπω στον 8ο μήνα της κύησης, γέννησα το παιδί μου, ενώ είχε ήδη πάψει να αναπνέει μες στην κοιλιά μου (ενδομήτριος θάνατος). Ήταν τόσο δυνατή αυτή η εμπειρία, που άλλαξε τη ζωή μου. Αφού τη βίωσα και άρχισα να το συζητάω με τους γύρω μου, συνειδητοποίησα πόσο συχνό φαινόμενο είναι η απώλεια στην εγκυμοσύνη, πόσο πονάμε και το περνάμε μόνοι μας όλο αυτό, ενώ θα έπρεπε να μιλάμε ελεύθερα και ανοιχτά, όπως νιώθουμε, έχοντας και την κατάλληλη στήριξη. Όταν λοιπόν ένα πρωί, λίγους μήνες μετά την απώλεια, εμφανίστηκε ξαφνικά μπροστά μου στο Facebook η εκπαίδευση βοηθού περιγεννητικού πένθους, ήξερα αμέσως ότι αυτό είναι που θέλω να κάνω για την υπόλοιπη ζωή μου.
Νομίζω πως το περιγεννητικό πένθος ακόμα είναι θέμα ταμπού, σωστά; Έχω παράδειγμα φίλης που- με εξωσωματική γονιμοποίηση- έχει χάσει δυο έμβρυα λίγων εβδομάδων και αρνείται να μιλήσει για αυτά, άλλης φίλης που αναγκάστηκε να γεννήσει δις στον 5ο μήνα και ποτέ ξανά δεν μίλησε για αυτά τα μωρά (έχει άλλα δυο παιδιά), αλλά και πρόσφατο παράδειγμα, όταν είδα τυχαία μια παλιά φίλη, για την οποία ξέρω ότι έχασε το μωρό της ξαφνικά λίγες ώρες μετά τη γέννησή του (πλέον έχει άλλο ένα παιδί) και φοβήθηκα να τη ρωτήσω πώς είναι, πώς αισθάνεται σε σχέση με εκείνη την –λίγο πιο παλιά- απώλεια.
Βέβαια είναι θέμα ταμπού, αφού ντρεπόμαστε να το συζητάμε ανοιχτά, για να μην φέρουμε σε δύσκολη θέση τον εκάστοτε συνομιλητή μας, αλλά και γιατί κι εμείς οι ίδιοι οι πενθούντες, μέσα στη θάλασσα των συναισθημάτων που μας κατακλύζουν, δεν ξέρουμε πώς να φερθούμε, αν πρέπει να μιλήσουμε γι’ αυτό, με ποιον τρόπο, πότε κ.λπ. Επίσης πολλές φορές, π.χ. στις αποβολές, η απώλεια δεν “επισημοποιείται” με μια τελετή κοινωνικά αποδεκτή, με μια ταφή δηλαδή. Και το γεγονός αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολη την αναγνώριση του γεγονότος από το ευρύτερο περιβάλλον, εντείνοντας την δυσκολία διαχείρισης του πένθους και την παραμονή του ως θέματος στην κατηγορία «ταμπού».
Μπορεί ποτέ να γιατρευτεί ένας γονιός που βίωσε την απώλεια; Ξεπερνιέται ο θάνατος ενός μωρού; Αυτό το ιδιαίτερο πένθος;
Ο θάνατος δεν ξεπερνιέται, μαθαίνεις όμως να ζεις με αυτόν. Γίνεται κομμάτι σου, κομμάτι της ιστορίας σου, κομμάτι της ζωής σου. Το πένθος μετά από μια περιγεννητική απώλεια είναι όντως πολύ ιδιαίτερο, γιατί εκεί που περίμενες ζωή, σου έρχεται θάνατος. Και μαζί με αυτόν τον φυσικό θάνατο χάνονται και οι προσδοκίες και τα όνειρά σου. Είναι πολύ δύσκολο στην αρχή, αλλά σιγά-σιγά, με την κατάλληλη στήριξη και βοήθεια, και καθώς η ζωή ανανοηματοδοτείται σε πολλά επίπεδα μετά την απώλεια, βρίσκουμε τον καινούριο μας δρόμο.
Έχεις παραδείγματα φράσεων που τουλάχιστον ανακουφίζουν; Τι να αποφεύγουμε να λέμε;
Ο πενθών δε θέλει να ακούσει φράσεις όπως: «Θα κάνεις άλλο», «Μην το σκέφτεσαι», «Σταμάτα τώρα να κλαις, να είσαι δυνατή» κ.λπ. Τέτοιες φράσεις αναχαιτίζουν την υγιή διαχείριση του πένθους και κάνουν τον άνθρωπο να κλείνεται πιο πολύ στον εαυτό του. Θα μπορούσαμε να του πούμε «Είμαι εδώ για σένα», «Είναι δύσκολο αυτό που περνάς», και να του δείξουμε κατανόηση και αγάπη, δίνοντάς του μια μεγάλη και ζεστή αγκαλιά.
Δουλεύεις και με μπαμπάδες, παππούδες και αδελφάκια ή μόνο με μαμάδες;
Δουλεύω με γυναίκες, αλλά και με ζευγάρια. Ας μην ξεχνάμε πως ο πατέρας πενθεί κι αυτός σε μια απώλεια, αλλά επειδή συνήθως καλείται να στηρίξει τη μητέρα τις δύσκολες αυτές στιγμές, πολλές φορές το πένθος του παραγκωνίζεται και οφείλουμε όλοι μας να του δώσουμε τον χώρο και τον χρόνο να πενθήσει κι αυτός με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Επίσης μου έχει τύχει να με επισκεφτεί ένα κορίτσι που η φίλη της έζησε απώλεια, για να την βοηθήσω στο πώς να την στηρίξει. Και με εξέπληξε ευχάριστα που απευθύνθηκε σ’ εμένα, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουμε πώς να φερθούμε σε μια τέτοια κατάσταση και είναι σημαντικό να μπορούμε να ζητάμε βοήθεια πάνω σ’ αυτό. Ακόμα, αν χρειαστεί να στηρίξω άλλα ενήλικα μέλη της οικογένειας κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης με δυσάρεστη έκβαση, βεβαίως και θα το κάνω. Με παιδιά δεν δουλεύω, αν και μπορώ να πω λίγα πράγματα στους ενήλικες για το πώς να τα προσεγγίσουν και μετά να τους παραπέμψω σε δομές και ειδικούς που ασχολούνται με το πένθος στα παιδιά.
Τι κάνεις στις συναντήσεις με τους πενθούντες;
Αυτό που κάνω είναι να ακούω με ενσυναίσθηση, να στηρίζω, να ενημερώνω για το πένθος, και να χρησιμοποιώ εκφραστικά και τελετουργικά μέσα που βοηθούν στη διαχείρισή του. Δίνω δηλαδή στον άνθρωπο τον χώρο και τον χρόνο να πενθήσει με τους δικούς του όρους, να νιώσει αποδεκτός, να κατανοήσει κάποια πράγματα για τη διαδικασία του πένθους και να αρχίσει να το επεξεργάζεται, να “περπατά” μαζί με αυτό. Και αν χρειαστεί θεραπευτική ή άλλη παρέμβαση, παραπέμπω στον αντίστοιχο ειδικό. Να τονίσω, όμως, εδώ ότι μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου αφορά την στήριξη του ζευγαριού κατά τη διάρκεια της απώλειας κι όχι μόνο αφού έχει συμβεί: μπορώ να είμαι δίπλα τους και να τους στηρίζω σε εκείνη την τόσο δύσκολη στιγμή, που νιώθουν απόγνωση και μοναξιά.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που θα ήθελες να κάνεις μέσα από αυτή σου την ενασχόληση;
Τα στατιστικά στοιχεία μιλάνε από μόνα τους: 1 στις 4 εγκυμοσύνες καταλήγουν σε απώλεια. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο νούμερο για να αγνοηθεί και θα πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για αυτό, όχι για να φοβόμαστε, αλλά για να ξέρουμε ότι μπορεί να συμβεί, και να μην κατηγορούμε τον εαυτό μας αν μας τύχει, γιατί ποτέ δε φταίμε εμείς, και είναι κρίμα να φορτωνόμαστε με αυτές τις ενοχές. Με ενδιαφέρει λοιπόν η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα. Και γι’ αυτό αποφάσισα, εκτός από ατομικές συναντήσεις, να ξεκινήσω και ομαδικές συναντήσεις (κύκλους γυναικών), ώστε να συναντιόμαστε γυναίκες που έχουμε βιώσει την απώλεια, και να μη νιώθουμε μόνες πια. Για να αρχίσουμε, δυναμώνοντας και στηρίζοντας η μία την άλλη, να μιλάμε, να ακουγόμαστε, και να αφήσουμε με αυτόν τον τρόπο το φωτεινό και γεμάτο αγάπη αποτύπωμα των παιδιών μας σε αυτόν τον κόσμο.
Μπορείτε να γνωρίσετε καλύτερα τη Μαρία Στραγαλινού στην ιστοσελίδα της www.mamaprosmama.gr και στη facebook σελίδα www.facebook.com/mamaprosmama/
