Μετά από ένα σεμινάριο πρώτων βοηθειών με τον γιατρό και εκπαιδευτή Χρήστο Κρασαδάκη, ανακάλυψα ότι οι πρώτες βοήθειες είναι πιο απλή υπόθεση απ’ ότι φοβόμουν.

Η αμήχανη στιγμή που συνειδητοποίησα ότι οι πρώτες βοήθειες είναι κάτι που αφορά και εμένα ήταν όταν ο γιος φίλης έπεσε από το μονόζυγο στην παιδική χαρά και έσπασε το χέρι του. Το παιδί σφάδαζε από τους πόνους, η μαμά ούρλιαζε πανικόβλητη και οι υπόλοιποι κοιτούσαμε μαρμαρωμένοι, χωρίς να ξέρουμε αν έπρεπε να μετακινήσουμε το παιδί ή όχι, αν το περιστατικό δικαιολογούσε την κλήση ασθενοφόρου και τι έπρεπε να κάνουμε γενικότερα. Από εκείνη τη μέρα, κουβαλούσα το βάρος της συναίσθησης ότι θα μπορούσα να είμαι καλύτερα προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσω ένα αντίστοιχο περιστατικό. Μετά από αρκετή αναζήτησης στο ίντερνετ και επιθυμώντας –το ομολογώ- να αποφύγω το κόστος συμμετοχής, βρέθηκα ένα απόγευμα Δευτέρας σε ένα δωρεάν τρίωρο σεμινάριο πρώτων βοηθειών στο Μετς.
Οι εκπλήξεις εκείνο το απόγευμα ήταν πολλαπλές. Πρώτον, τρεις ώρες μπορούν να κυλήσουν σαν νεράκι αν ο εκπαιδευτής κάνει τη δουλειά του στοχευμένα, με ενθουσιασμό και με χιούμορ. Δεύτερον, ο τρόπος αντιμετώπισης των περισσότερων περιστατικών είναι αρκετά απλός –αρκεί σαφώς να τον γνωρίζεις. Τρίτον, είναι εντελώς διαφορετικό το να γονατίζεις για να κάνεις καρδιοαναπνευστική επαναφορά σε εκπαιδευτικό ομοίωμα από το να σου το εξηγεί κάποιος στη θεωρία. Ο Χρήστος Κρασαδάκης, γιατρός και εκπαιδευτής πρώτων βοηθειών, υπέμεινε την απειρία και την αμηχανία και των 35 συμμετεχόντων στο σεμινάριο εκείνο το απόγευμα, ώστε να τεστάρει κάθε ένας από εμάς τις νεοαποκτηθείσες του γνώσεις στην πράξη. Οι απορίες σχετικά με το αντικείμενο, οι προσωπικές μου τουλάχιστον, συνέχισαν να είναι πολλές και στάθηκαν αφορμή για τη συνέντευξη που ακολούθησε.

Ποια είναι τα πιο συχνά ατυχήματα που συμβαίνουν σε παιδιά;

Ειδικά στις μικρές παιδικές ηλικίες, το συχνότερο ατύχημα είναι οι πτώσεις, κυρίως στο οικιακό περιβάλλον. Πολύ κοινοί στην παιδική ηλικία είναι επίσης οι τραυματισμοί σε αθλητικές δραστηριότητες. Εκεί, θα βοηθούσε αν ήταν εκπαιδευμένοι στην παροχή πρώτων βοηθειών οι προπονητές, αλλά αυτό δυστυχώς σπάνια ισχύει. Σε μεγαλύτερες ηλικίες (π.χ. εφηβεία), τα τροχαία είναι ο συχνότερος μηχανισμός κάκωσης, αλλά αυξημένα είναι και τα ποσοστά τραυματισμών βίας.

Ας μείνουμε προς το παρόν στις μικρότερες ηλικίες. Σε τι ποσοστό ανταποκρίνονται σωστά οι γονείς στην αντιμετώπιση των ατυχημάτων; Ποια είναι τα πιο συχνά λάθη;

Το πρώτο πράγμα που οφείλουμε να ελέγξουμε μετά από έναν τραυματισμό είναι το επίπεδο συνείδησης του τραυματισμένου παιδιού, δηλαδή αν έχει λιποθυμήσει ή όχι. Ένα από τα πιο συχνά λάθη είναι η προσπάθεια να ανοίξουμε το στόμα ενός λιπόθυμου ανθρώπου για να βγάλουμε έξω τη γλώσσα του. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ελευθερώσουμε τον αεραγωγό και, για να γίνει αυτό, δεν χρειάζεται ούτε να ανοίξουμε το στόμα, ούτε να τραβήξουμε τη γλώσσα. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι μια έκταση της κεφαλής (με το άτομο σε ύπτια θέση), τοποθετώντας το ένα μας χέρι στο μέτωπο και τα δύο δάχτυλα του ενός μας χεριού στην κάτω γνάθο.
Άλλη μία κοινή παρανόηση είναι η αποφυγή χρήσης του πάγου για την πρόληψη του πρηξίματος. Ο πάγος μπαίνει σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος και ανεξαρτήτως ηλικίας, αρκεί να μην εφαρμόζεται άμεσα πάνω στο δέρμα, αλλά τυλιγμένος σε πετσέτα,  και να τοποθετείται για 15-20 λεπτά, με διάλειμμα τουλάχιστον μίας ώρας ενδιάμεσα. Το δε βούτυρο, που τόσο αγαπάνε οι γιαγιάδες ως θεραπευτικό μέσο, καλύτερα να το κρατήσουμε για μαγειρική χρήση.
Λάθος είναι επίσης να μετακινούμε τον πολυτραυματία. Ειδικά σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουμε μεγαλύτερη ζημιά από αυτήν που έχει ήδη γίνει. Καλό είναι να μην αναλαμβάνουμε σχετικές πρωτοβουλίες αν δεν είμαστε ειδικά εκπαιδευμένοι –εκτός κι αν ο τραυματίας διατρέχει κίνδυνο στο σημείο που βρίσκεται. Συνολικότερα, βασικό «λάθος» στην αντιμετώπιση ατυχημάτων αποτελεί ο πανικός. Ο πανικός αφενός μεταφέρεται και στον τραυματία, και αφετέρου δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε και να κάνουμε αυτά που πρέπει. Τέλος, κάποιες φορές ενδέχεται ο γονέας να υποτιμήσει τη βαρύτητα ενός τραυματισμού και να φέρει το παιδί στο νοσοκομείο μέρες αργότερα. Αν και οι Έλληνες γονείς συνήθως υπερβάλουν προς το άλλο άκρο…

Μπορεί όλοι να γνωρίζουμε ότι είναι σημαντικό να έχουμε ένα «ενημερωμένο» φαρμακείο στο σπίτι μας, ωστόσο λίγοι το κάνουμε στην πράξη. Ποια είναι τα πραγματικά απαραίτητα ενός φαρμακείου;

Θα ήθελα να ξεκινήσω με το τι δεν πρέπει να υπάρχει σε ένα οικιακό φαρμακείο οικογένειας που μένει σε αστικό κέντρο, κι αυτό είναι τα αντιβιοτικά. Αντιβιώσεις θα πρέπει να αγοράζουμε μόνο μετά από την υπόδειξη του γιατρού μας. Προκαλώ επίσης όλους τους αναγνώστες να τσεκάρουν τα φάρμακα στο οικιακό τους φαρμακείο και να δουν πόσα από αυτά είναι ληγμένα.  Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαστε πολύ επιμελείς με τα φαρμακεία μας. Ένα φαρμακείο οικογένειας με παιδιά θα πρέπει να περιλαμβάνει:

1. Θερμόμετρο, Γάζες (αποστειρωμένες) – Βαμβάκι – Λευκοπλάστ
2. Γάντια μιας χρήσης και αποστειρωμένα, αποστειρωμένες σύριγγες των 5 και 10 ml
3. Ανοξείδωτο ψαλίδι για κοπή ρούχων ή γάζας
4. Ελαστικούς επίδεσμους (μικρούς-μεγάλους), τρίγωνες αναρτήσεις, αυχενικό κολάρο
5. Αυτοκόλλητα patch για τραύματα (Hansaplast), παγοκύστες μια χρήσης
6. Οξυζενέ, Betadine, Οινόπνευμα 95%, Φυσιολογικό ορό (0,9% NaCl) 1 λίτρου και σε μικρές αμπούλες
7. Αναλγητικά – Αντιπυρετικά (Ponstan – Depon)
8. Αντιισταμινικά (tbZirtec, Atarax, Xozal), αντιισταμινική αλοιφή τύπου Fenistil
9. Προγεμισμένες σύριγγες αδρεναλίνης (Anapen) για παιδιά
10. Επιθέματα υδρογέλης για εγκαύματα (GelReliburn)
11. Steri-strip (αυτοκόλλητα ράμματα), αποστειρωμένες βελόνες 19-21 G για αφαίρεση ακίδων κ.λπ.
12. Μετρητή σακχάρου, Πιεσόμετρο
(Για περισσότερες πληροφορίες εδώ)

Από εκεί και πέρα, θα πρέπει να φροντίζουμε να το ανανεώνουμε κάθε χρόνο και, βεβαίως, να το παίρνουμε μαζί μας στις διακοπές.

Ποια τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι γονείς για να ενημερωθούν σωστά σχετικά με τις πρώτες βοήθειες;

Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι γονείς στρέφονται για πληροφορίες στο ίντερνετ. Θα συνιστούσα ωστόσο να αποφεύγουν τα fora, όπου μεγάλος όγκος πληροφορίας παρέχεται από μη-γνώστες του αντικειμένου. Έγκυρες πηγές αποτελούν οι σελίδες και τα βίντεο επίσημων φορέων όπως, για παράδειγμα, τα βίντεο του Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού στο Youtube. Αν κάποιος προτιμά να αγοράσει κάποιο βιβλίο, τότε θα πρέπει να διαλέξει μια σύγχρονη έκδοση, δεδομένου ότι πολλές πρακτικές αναθεωρούνται και αλλάζουν κάθε λίγα χρόνια. Συνολικά όμως, δεν αρκεί να διαβάσουμε για τις πρώτες βοήθειες. Πρέπει να τις ασκήσουμε στην πράξη, όπως επίσης και να γνωρίζουμε ολόκληρη την αλληλουχία των βημάτων που πρέπει να ακολουθήσουμε σε κάθε περίπτωση.Υπάρχουν πολλά οργανωμένα κέντρα που παρέχουν σχετικά σεμινάρια και πιστοποιήσεις στις πρώτες βοήθειες.

Πόσο ευαισθητοποιημένοι είναι οι εκπαιδευτικοί σχετικά με το θέμα των πρώτων βοηθειών;

Επειδή ακριβώς οι εκπαιδευτικοί, όπως και οι προπονητές, φέρουν την ευθύνη για ομάδες μεγάλου αριθμού παιδιών, η άποψή μου είναι ότι θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική για αυτούς η εκπαίδευση στην παροχή πρώτων βοηθειών. Στην πράξη, ωστόσο, λίγοι είναι εκείνοι που εκδηλώνουν σχετικό ενδιαφέρον. Πολλοί δυστυχώς οχυρώνονται πίσω από την πρόφαση ότι «θα έπρεπε να γίνονται οργανωμένες κινήσεις από το κράτος». Η αλήθεια όμως είναι ότι γίνονται πολλά σε επίπεδο ιδιωτικής πρωτοβουλίας και ότι όποιος έχει πραγματική θέληση να μάθει, θα βρει μόνος του τον τρόπο, χωρίς να περιμένει να τον πάρουν «από το χέρι» για να του δείξουν. Εξάλλου, οι γνώσεις αυτές πρέπει να επαναλαμβάνονται ανά χρονικά διαστήματα, τόσο γιατί κάποιοι τρόποι αντιμετώπισης αναθεωρούνται όσο και γιατί η έλλειψη καθημερινής τριβής τις κάνει σιγά-σιγά να ξεχνιούνται.
Όταν ξεκίνησα τα δικά μου δωρεάν σεμινάρια πριν 3 χρόνια, έστειλα ενημερωτικά email σε όλα τα ιδιωτικά και σε πολλά δημόσια σχολεία της Αθήνας. Ξέρετε πόσες απαντήσεις πήρα συνολικά από αυτά; Μία. Σε πρόσφατο σεμινάριο που έκανα στα νότια προάστια μετά από πρόσκληση σχολείου, ήρθαν 35 γονείς και ούτε ένας εκπαιδευτικός. Κάποιοι εκπαιδευτικοί αναφέρουν το κόστος των σεμιναρίων ως ανασταλτικό παράγοντα. Ένα σεμινάριο πρώτων βοηθειών που παρέχει πιστοποίηση κοστίζει ωστόσο 50 με 100 ευρώ με ισχύ από 2 έως 5 χρόνια, την ίδια στιγμή που ο μέσος εκπαιδευτικός ξοδεύει περίπου 150 ευρώ το χρόνο σε φωτοτυπίες. Πιστεύω ότι μέρος της άρνησης έχει να κάνει με την ψευδαίσθηση ότι έτσι αποφεύγει κανείς την ευθύνη. Κι όμως, αναλογιστείτε πόσο μεγάλη γίνεται η ευθύνη αυτή όταν προκύπτει κάποιο σοβαρό περιστατικό το οποίο θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί εάν ο εκπαιδευτικός είχε γνώσεις πρώτων βοηθειών. Αισιοδοξία εμπνέει το γεγονός ότι οι νέοι εκπαιδευτικοί και οι νέοι γονείς δείχνουν ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το όλο θέμα.

Πληροφορίες για προσεχή δωρεάν σεμινάρια πρώτων βοηθειών του Χρήστου Κρασαδάκη στο www.facebook.com/stelioskrasadakis