Κλείνουμε σύντομα δύο έτη πανδημίας και αυτά είναι τα δεύτερα Χριστούγεννα με τον κύριο Covid… Ακόμη κι εκείνοι που ίσως και να τον έβλεπαν ως μια ευκαιρία για βελτίωση του ανθρώπινου είδους, πλέον έχουν πεισθεί ότι η όποια ευκαιρία αφορά μόνο λίγους κερδοσκόπους, –από πωλητές μάσκας και αντισηπτικών έως εκπρόσωπους συντηρητικών πολιτικών γραμμών. Κανένα μάθημα δεν βλέπω να πήρε η ανθρωπότητα από την πανδημία, απότοκο της άκρατης βιομηχανοποίησης και της εγ-κλιματικής αλλαγής. Τα ισχυρά κράτη εθελοτυφλούν απέναντι στην ενεργειακή κρίση και ο διχασμός είναι βασικός μοχλός για κάθε νέο τιμωρητικό-ελεγκτικό-κατασταλτικό μέτρο. Και επειδή, λοιπόν, μας έχουν διχάσει σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους, νομίζω πως ήρθε η ώρα αυτόν τον διχασμό να μην τον επιτρέψουμε, μήπως και αυτά τα Χριστούγεννα είναι τα τελευταία κορονιασμένα.

Έλλειψη ενημέρωσης και ευθύνες
Ένας βασικός λόγος που διατηρείται ένα σεβαστό ποσοστό ανεμβολίαστων είναι η έλλειψη ενημέρωσης. Και αυτό προφανώς εξυπηρετεί εκείνους που θέλουν να υπάρχουν οι ανεμβολίαστοι, που θέλουν να υπάρχουν δύο μέτωπα, μια και εξυπηρετούνται από την ίδια την πανδημία.
Εκείνοι που εντέλει δεν κάνουν το ρημάδι το εμβόλιο δεν είναι ένα ομοιογενές σώμα, μια ομάδα πληθυσμού συγκεκριμένη, αλλά άτομα προερχόμενα από τον χώρο της θρησκόληπτης εκκλησίας, από τον χώρο της «εναλλακτικής» ιατρικής, μακεδονομάχοι λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και διώκτες των κατατρεγμένων προσφύγων, παντογνώστες του διαδικτύου, συνωμοσιολόγοι… Όμως δεν εμβολιάζονται και υγιείς εν σώματι και πνεύματι, που δεν κατανοούν για ποιον λόγο να προβούν σε έναν εμβολιασμό ο οποίος δεν έχει πάρει καλά καλά έγκριση ακόμη, ιδιαίτερα μάλιστα αν δεν ανήκουν σε κάποια ομάδα υψηλού κινδύνου. Οι τελευταίοι αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των ανεμβολίαστων, άνθρωποι που προβληματίστηκαν πριν αποφασίσουν, αλλά η πολιτικοποιημένη επιστήμη τούς προκάλεσε σύγχυση και δυσπιστία.
Υπάρχει, λοιπόν, μια πρώτη ευθύνη εδώ, αυτή της πολιτικής ηγεσίας, η οποία αντί να κοιταχτεί στον καθρέφτη, τον στρέφει εμπρός σε κάθε πολίτη με το σύνθημα της «ατομικής ευθύνης». Τι θα μπορούσε, όμως, να κάνει το κράτος, το οποίο για την ώρα μόνο το δάχτυλο κουνά, τιμωρεί και υποχρεώνει, χωρίς πειθώ;
Είμαι από εκείνους που ακόμη και τώρα, που η κατάσταση έχει ξεφύγει, αντιτίθενται στην υποχρεωτικότητα. Ναι, είμαι υπέρ των εμβολίων, αλλά είμαι κατά της υποχρεωτικότητάς τους! Δηλαδή επειδή είσαι υπέρ της υγιεινής διατροφής, θα ταΐσεις το παιδί σου φασολάκια με το ζόρι; Το πιθανότερο είναι ότι θα σ’ τα φτύσει στα μούτρα. Το πιο αποτελεσματικό είναι αφενός μεν να τα φας και εσύ αφετέρου δε να το πείσεις με επιχειρήματα για το καλό που του κάνουν.
Αν, ας πούμε, το κράτος ήταν αξιόπιστο στις δικές του υποχρεώσεις (περισσότερα ΜΜΜ, λιγότεροι μαθητές ανά τάξη, rapid δωρεάν και υποχρεωτικά σε όλους, προσλήψεις υγειονομικών) θα έδινε το καλό παράδειγμα, θα ήταν σαν κι εκείνο να τρώει φασολάκια.
Αν επίσης τα ΜΜΕ έδειχναν ηθοποιούς, τραγουδιστές, αθλητές, και γενικώς προσωπικότητες αρεστές σε όλους, να κάνουν το εμβόλιο αντί να μας δείχνουν τα μπρατσάκια του απαξιωμένου πολιτικού κόσμου, πιθανόν θα είχαν περισσότερη επιδραστικότητα.
Τέλος, αν υπήρχε μια επιστημονική, με απλή ορολογία, ενημέρωση και επεξήγηση, σχετικά με την τεχνολογία των εμβολίων σε επίπεδο όχι μόνο τηλεοπτικό, αλλά και μικρότερων κοινοτήτων –κέντρων υγείας, σχολείων, ΚΑΠΗ– μήπως θα είχαμε πείσει ένα ακόμη ποσοστό συνανθρώπων μας να εμβολιαστεί;
Θα μου πείτε, ποιοι επιστήμονες θα αναλάμβαναν την ενημέρωση; Εκείνοι που έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας δεν έχουν ακόμη τολμήσει να παραδεχτούν ότι όταν χρησιμοποιείς κοινό κουτάλι, όση πίστη κι αν έχεις, μπορείς να κολλήσεις διάφορες ιώσεις (και όχι μόνο κορονοϊό); Άλλη μια μετάλλαξη ευθύνης σημειώνεται εδώ, λοιπόν, εξίσου επιθετική με εκείνη του κράτους.

Τα εμβόλια… γενικά και ειδικά
Φίλοι ανεμβολίαστοι, δεν σας θεωρώ ψεκασμένους. Όχι. Αυτή η ταμπέλα αφορά λίγους, απλώς τα ΜΜΕ αγαπάνε να δείχνουν μόνο εκείνους, ώστε οι θεατές να τους θεωρούν πολλούς. Ξέρω από τα χρόνια άσκησης της ιατρικής ότι ο σύγχρονος ασθενής πλέον θέλει απαντήσεις και καλά κάνει. Θέλει να ξέρει τι φάρμακο του δίνουν, για ποιον λόγο και αν τελικά θα μπορούσε να το αποφύγει. Όμως, να ξέρετε πως η ιατρική δεν έχει απάντηση σε όλα, ενώ ως επιστήμη της παρατήρησης, συχνά προβαίνει σε μια προσέγγιση δια του αποτελέσματος που αυτή έχει.
Ως αποτέλεσμα των εμβολίων, έχουν εξαλειφθεί θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα από τον παγκόσμιο χάρτη, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας στην Αυστραλία, που εμβολίασε και τους άντρες, μηδενίστηκε και οι σύγχρονοι παιδίατροι δεν έχουν δει τέτανο, διφθερίτιδα, σοβαρές πνευμονίες, την οξέως θανατηφόρα επιγλωττίτιδα και τόσα άλλα τραγικά που στοίχειωναν τον κόσμο κάποτε. Άρα, το αποτέλεσμα των εμβολίων είναι μετρήσιμο και έχει θετικό πρόσημο.
Για το επίμαχο, του κορονοϊού, υπάρχει κάποιο ανάλογο δεδομένο; Υπάρχει, ναι. Είναι το τετραπλάσιο ποσοστό των ανεμβολίαστων ασθενών στις ΜΕΘ, σε αντίθεση με τους εμβολιασμένους. Μάλιστα, αν υπολογίσεις ότι αυτή τη στιγμή στις ΜΕΘ υπάρχουν κάπου 130 εμβολιασμένοι (σε σύνολο 6.400.000 εμβολιασμένων >18 ετών) και 530 ανεμβολίαστοι (σε σύνολο 2.300.000 ανεμβολίαστων>18 ετών) τότε σκέφτεσαι πως η πιθανότητα να βρεθείς διασωληνωμένος μετά την εμβολιαστική σου κάλυψη είναι 0,002%, ενώ αν δεν έχεις εμβολιαστεί έχεις 0,02%, δηλαδή 10 φορές περισσότερο. Και αν ιδανικά όλοι οι ενήλικοι στην Ελλάδα είχαν εμβολιαστεί, δηλαδή και τα 8,5 εκατομμύρια, μήπως τώρα στις ΜΕΘ θα υπήρχαν μόνο ελάχιστοι ασθενείς;

Υπόθεση συλλογική
Τα παραπάνω μαθηματικά εξηγούν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, αλλά και την αναγκαιότητα να συμβάλλουν σε αυτά τα χαμηλά ποσοστά βαριάς νόσησης από Covid πρωτίστως όλοι οι ενήλικοι και μετά τα παιδιά, τα οποία προφανώς και θα εμβολιαστούν, κυρίως για να καλύψουν το κενό που έχουν δημιουργήσει οι ανεμβολίαστοι ενήλικοι.
Φίλοι αρνητές του εμβολίου, ακόμη και εάν αρνείστε όλα τα εμβόλια γενικά, αυτό εδώ είναι διαφορετικό. Και η διαφορά είναι ότι τώρα αντιμετωπίζουμε μια πανδημία. Με έναν ιό, ο οποίος συνεχώς μεταλλάσσεται. Και ένας λόγος σημαντικός που μεταλλάσσεται είστε και εσείς. Ναι, μη σας προξενεί πανικό ή νεύρα, η αλήθεια είναι αυτή. Μπορεί και οι εμβολιασμένοι να μεταδίδουν, αλλά αυτό που μεταδίδουν υπάρχει, γιατί υπάρχουν οι ανεμβολίαστοι που το διατηρούν. Όταν λέμε ότι η μετάλλαξη «Ο» ήρθε από την Αφρική επειδή ο δυτικός κόσμος την άφησε εγκληματικά έξω από την ισότιμη εμβολιαστική κάλυψη, ουσιαστικά λέμε ότι όσο υπάρχουν ανεμβολίαστες γωνιές στον πλανήτη, θα υπάρχουν και μεταλλάξεις. Ε, λοιπόν, σκεφτείτε ότι διατηρείτε κι εσείς (μαζί με την άδικη Δύση), αυτήν τη φωτιά των μεταλλάξεων.
Νοσήματα όπως η ευλογιά εξαλείφθηκαν, επειδή φτάσαμε στο 90% της εμβολιαστικής κάλυψης. Για έναν ιό που μεταδίδεται αερογενώς και σε μια εποχή που οι μετακινήσεις των ανθρώπων από χώρα σε χώρα είναι πιο περίπλοκες και δαιδαλώδεις κι από τις εγκεφαλικές έλικες, το ποσοστό της κάλυψης πρέπει να είναι πολύ υψηλό και αυτό να συμβεί ταυτόχρονα σε όλον τον πλανήτη.
Το εμβόλιο, λοιπόν, είναι και μία πράξη συλλογικότητας και είναι κρίμα μέσα στους αρνητές να υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν παλέψει για δικαιώματα και έχουν δείξει κοινωνικά αντανακλαστικά και ενσυναίσθηση. Εδώ έχουμε μια τρίτη μετάλλαξη ευθύνης, αυτή τη φορά από τους πολίτες, τα κοινωνικά όντα δηλαδή, μια μετάλλαξη-πλήγμα για την εικόνα που είχαμε για ανθρωπότητα.

Εμπιστοσύνη… πού;
Φίλοι ανεμβολίαστοι, πρέπει να καταλάβετε ότι στη χώρα της οποίας ο πρωθυπουργός δεν έχει κάποια ένδειξη ότι οι διασωληνωμένοι κινδυνεύουν περισσότερο αν είναι σε ράντζο στον διάδρομο από ό,τι σε κάποια ΜΕΘ, για την οποία πληρώνετε φόρους, μάλλον δεν έχετε την πολυτέλεια να νιώθετε ασφαλείς. Και επειδή ακόμα και στους νέους, χωρίς υποκείμενα νοσήματα, υπάρχει μια πιθανότητα βαριάς νόσησης από Covid, θα έλεγα ότι είναι πιο ασφαλής η εναπόθεση των ελπίδων σας στη Pfizer ή στη Moderna ή στην Johnson, παρά στην οργάνωση του συστήματος υγείας της χώρας.  Συγκεκριμένα (και με τελευταία επικαιροποίηση των στοιχείων του CDC στις 22 Νοεμβρίου 2021), ένας σαραντάρης έχει διπλάσια πιθανότητα να νοσήσει βαριά από έναν δεκαοχτάρη και δεκαπλάσια να πεθάνει εάν τελικά νοσήσει από Covid.
Μπορεί να πλουτίζουν οι φαρμακευτικές εταιρείες, αλλά, στην τελικά, γιατί όχι; Αφού αυτές έφτιαξαν ταχύτατα ένα εμβόλιο που φρέναρε την πανδημία. Μήπως, άλλωστε, εμείς, οι άνθρωποι του υπερκαταναλωτισμού δεν έχουμε συμβάλει στην αλλαγή του κλίματος και στη δημιουργία και νέων επιδημιών; Σας καλώ να κρατήσετε το πείσμα και την αντιδραστική άρνησή σας, γιατί ουσιαστικά συμπεριφέρεστε σαν το παιδί που από αντίδραση δεν ακούει τα προστατευτικά λόγια του γονέα. Εμβόλιο δεν θα κάνετε για χάρη κανενός πρωθυπουργού, αλλά για εσάς, για τους γονείς σας και για να καταφέρετε να βγείτε χωρίς περιορισμούς έξω με τα παιδιά σας. Έχετε σκεφτεί ότι όσο «αντιστέκεστε», τόσο περισσότερα περιοριστικά μέτρα δέχεστε; Αν αύριο ξυπνούσαμε όλοι εμβολιασμένοι, τι επιχείρημα ελέγχου θα είχαν οι κυβερνώντες; Και μάλιστα οι αναμνηστικές δόσεις δεν θα είχαν καμία αξία και όλοι θα εμβολιαζόμασταν λιγότερο.
Τα εμβόλια μπορεί να μην έχουν την επίσημη έγκριση που παίρνει ένα οποιοδήποτε φάρμακο, μα την «ταχεία», αλλά σας θυμίζω πως δεν είναι 100% σίγουρο ούτε ότι το smart κινητό που χρησιμοποιείτε δεν προκαλεί καρκίνο στον εγκέφαλο σας. Δεν έχουν περάσει ούτε δέκα χρόνια από τότε που τα έξυπνα τηλέφωνα χρησιμοποιούνται ευρέως.  Επιπλέον, τα ελεγκτικά QR-code δεν διαφέρουν περισσότερο από το προφίλ σας στο Facebook ή από τους αλγόριθμους αναζήτησης στην Google.
Η ευθύνη τελικά έχει μεταλλαχθεί από το ίδιο το κράτος, τους επιστημονικούς φορείς, αλλά και από εμάς τους ιδίους. Δεν υπάρχει πολιτική ευθύνη, δεν υπάρχει επιστημονική, επαγγελματική, αλλά ούτε και κοινωνική. Ο καθένας έχει το δικό του μερίδιο και όσο δεν το αποδεχόμαστε ο ιός θα συνεχίσει να μεταλλάσσεται, παράλληλα με την ευθύνη του καθενός μας.
Εύχομαι αυτό να είναι το τελευταίο μου κορονοκείμενο και οι γιορτές που έρχονται οι τελευταίες με την Covid-19. Ας μη συγχέουμε τη συλλογικότητα και την κοινωνική ευαισθησία με τον κοινωνικό αυτοματισμό… Καλά Χριστούγεννα!

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com