Ο Χάρης Νικολακάκης είναι ο διευθυντής των Εκδόσεων BELL. Από τη στιγμή που τις ανέλαβε, άλλαξε πολλά και πέτυχε. Πρόσφατα, τα BELL έκαναν άνοιγμα και στο παιδικό βιβλίο, φέρνοντας στη χώρα μας τον «Κατακλυσμό», του Wilbur Smith. Συζητήσαμε, λοιπόν, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου για το εγχείρημα αυτό… Και όχι μόνο!
Καλησπέρα, κ. Νικολακάκη. Καταρχάς συστηθείτε στο κοινό του Τaλκ.
Καλησπέρα και σας ευχαριστώ πολύ για την «πρόσκληση». Λίγα λόγια για μένα λοιπόν. Αγαπάω τα βιβλία, συνεπώς η τύχη, η ζωή –πες το όπως θέλεις– τα έφερε έτσι ώστε να κάνω μια δουλειά που την απολαμβάνω. Να διαβάζω βιβλία και η κάθε μέρα μου να περιστρέφεται γύρω από αυτά: επιλογή τίτλων, σχεδιασμός για την προώθησή τους, εξώφυλλα, περιλήψεις, διαφήμιση –ολόκληρη η παραγωγική διαδικασία, από τη στιγμή της επιλογής, μέχρι τη στιγμή που θα φτάσει στα χέρια του αναγνώστη, είναι απολαυστική! Κατά τ’ άλλα, αν μπορούσα θα ταξίδευα συνεχώς (αν και στην κατάσταση που είμαστε αυτή τη στιγμή λόγω πανδημίας, και ένα Σαββατοκύριακο εκτός Αθηνών θα μου αρκούσε). Ταξίδια και φωτογραφία, λοιπόν, πάνε μαζί (για μένα και τη σύζυγό μου Ειρήνη). Η τηλεόραση ανοίγει πια σπανιότατα στο σπίτι –και μόνο για κάποια ταινία ή σειρά– ενώ μου λείπει ο κινηματογράφος και οι συναντήσεις με φίλους έξω για φαγητό. Ελπίζω όχι για πολύ ακόμη.
Οι Εκδόσεις BELL ήταν ταυτισμένες με ξένους συγγραφείς και περίπτερο. Όμως, πλέον, η εικόνα τους έχει τροποποιηθεί. Θέλετε να μας πείτε τις αλλαγές που φέρατε στον εκδοτικό οίκο, τη λογική με την οποία λειτουργήσατε και, εν κατακλείδι, εάν θεωρείτε ότι το πείραμά σας πέτυχε;
Η αρχική ιδέα των BELL (που ξεκίνησαν το 1982) ήταν απλή, έξυπνη, και λειτούργησε με μεγάλη επιτυχία για πολλά χρόνια: μεγάλα παγκόσμια bestsellers, σε άριστη μετάφραση και επιμέλεια, σε εκδόσεις «τσέπης» με χαμηλή τιμή. Κάπως έτσι οι Έλληνες αναγνώστες γνώρισαν μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας, από τον John le Carré και την Harper Lee, μέχρι τον Stephen King και τον Ken Follett. Τα χρόνια πέρασαν, η κρίση χτύπησε τον τύπο και συνεπώς και τα περίπτερα (το κύριο σημείο πώλησης των pocket βιβλίων) τα οποία άρχισαν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Όταν όλος ο κόσμος αλλάζει, οφείλεις να προσαρμοστείς σ’ αυτόν.
Εμείς κινηθήκαμε σε τρεις άξονες: Αλλάξαμε τη μορφή της εμβληματικής σειράς του οίκου, τα BELL Best Seller (αλλάξαμε το σχήμα υιοθετώντας το ελαφρώς μεγαλύτερο κυρίαρχο trade μέγεθος των περισσότερων βιβλίων σε ΗΠΑ και Μ. Βρετανία, μεγαλύτερη και πιο ξεκούραστη γραμματοσειρά, καλύτερο χαρτί, εξώφυλλα κλπ.) και εντάξαμε εκεί όλες τις σειρές (αστυνομικές, κατασκοπικές, περιπέτειες, θρίλερ) συγγραφέων όπως ο Lee Child, ο John Connolly, ο Chris Carter, ο Tim Weaver, ο M.W. Craven κ.α. Τα βιβλία της σειράς αυτής, μπορεί τώρα κανείς να τα βρει και στα περίπτερα και στα βιβλιοπωλεία.
Το να μπούμε στον φυσικό χώρο κάθε βιβλίου, δηλαδή στα βιβλιοπωλεία, και με βιβλία κανονικού μεγέθους, όπως όλων των υπόλοιπων εκδοτών, ήταν το δεύτερο στοίχημα. Έτσι, όλα τα άλλα βιβλία μας (συγγραφέων όπως είναι οι Thomas Harris, Ken Follett, Jeffrey Archer, Wilbur Smith κ.α.) κυκλοφορούν πια μόνο στα βιβλιοπωλεία, ενώ συνεχώς προστίθενται στους παλιούς και νέοι αξιόλογοι συγγραφείς με μεγάλες παγκόσμιες επιτυχίες, όπως είναι για παράδειγμα οι B.A. Paris, Alex North, Alice Feeney, Nuala Ellwood, Gregg Olsen κ.ά.
Η τρίτη μεγάλη αλλαγή που κάναμε τα τελευταία χρόνια ήταν να εντάξουμε και Έλληνες συγγραφείς στο δυναμικό μας. Ανακαλύψαμε, πιστέψαμε και αναδείξαμε νέες πένες –και όχι μόνο. Το ρίσκο ήταν μεγάλο –μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο δύσκολο είναι να μπεις στο χώρο του ελληνικού μυθιστορήματος και να πάρεις από το μηδέν υποψήφιους συγγραφείς και να τους καθιερώσεις σε έναν χώρο όπου δύσκολα ο αναγνώστης θα εμπιστευτεί κάποιο άγνωστο όνομα και θα δώσει τα χρήματά του για να αγοράσει το βιβλίο του. Εδώ έπαιξε ρόλο φυσικά η επωνυμία BELL. Για πολλούς λειτούργησε ως εγγύηση για να δώσουν μια ευκαιρία και να αγοράσουν το βιβλίο κάποιου πρωτοεμφανιζόμενου. Τώρα στο ερώτημά σας, αν το πείραμα πέτυχε η απάντηση είναι, ναι, πέτυχε, αλλά ο αγώνας είναι διαρκής. Δεν σταματάει ποτέ. Ποτέ όμως.
Στις εκδόσεις σας εντάσσονται και τα Άρλεκιν, αλλά και τα Silk. Καθαρά “γυναικεία” βιβλία, περιπτέρου, με έναν σκοπό: Να… ξεχαστούμε. Πώς βλέπετε την πορεία τους; Ποιο είναι σήμερα το κοινό τους, μέσα σε τόσα άλλα βιβλία ρομαντικής λογοτεχνίας; Πώς εξηγείτε τη μακροβιότητα και την επιτυχία τους;
Τα Άρλεκιν (όπως και τα BELLάκια άλλωστε) έχουν πίσω τους μεγάλη ιστορία. Πάνω από 40 χρόνια στην Ελλάδα, πάνω από 60 στο εξωτερικό. Όχι απλώς είναι συνώνυμα με την αισθηματική λογοτεχνία, αλλά έγιναν μέρος της ελληνικής ποπ κουλτούρας και το «Άρλεκιν» είναι μια λέξη που χρησιμοποιούν όλοι (και με θετικό και με αρνητικό πρόσημο) όταν αναφέρονται σε μια ιστορία αγάπης. Θεωρώ πως αυτό είναι πολύ σημαντικό. Είναι μια κληρονομιά που θα ήταν λάθος να «σνομπάρουμε» στο όνομα μιας δήθεν «ελιτίστικης» προσέγγισης. Το Άρλεκιν δεν κοροϊδεύει κανέναν. Ποτέ δεν το έκανε. Είναι αυτό ακριβώς που λέει: ωραίες, καλογραμμένες, σύγχρονες ιστορίες αγάπης που θα σε κάνουν να ξεχαστείς και να «ταξιδέψεις». Πού είναι το κακό; Η αναγέννηση του Άρλεκιν συμβαίνει αυτή τη στιγμή που μιλάμε, όχι μόνο από τις νέες, μοντέρνες ιστορίες που έρχονται από το εξωτερικό και τη νέα μορφή των βιβλίων (που κυκλοφορούν πια και σε e-books, με μεγάλη επιτυχία), αλλά και με τη νέα σειρά Άρλεκιν που ετοιμάζουμε, όπου για πρώτη φορά θα γράψουν Ελληνίδες συγγραφείς, ιστορίες που θα διαδραματίζονται στην Ελλάδα, με Έλληνες πρωταγωνιστές. Τη σειρά τη σχεδιάζουμε μαζί με τη συγγραφέα μας στη σειρά SILK, Έλενα Αντωνίου, και τα πρώτα μας βιβλία θα κυκλοφορήσουν μέσα στο καλοκαίρι. Και μια και αναφέρθηκα στα SILK (τα οποία είναι βιβλία κανονικού μεγέθους που κυκλοφορούν, στα πρότυπα των BELL Best Seller, και στα περίπτερα και στα βιβλιοπωλεία) να πω πως ήταν το πρώτο πείραμα που κάναμε, εκδίδοντας Ελληνίδες συγγραφείς ρομαντικής λογοτεχνίας και το οποίο στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία.
Πάμε τώρα στην πιο κρίσιμη ερώτηση, σε αυτό που στάθηκε αφορμή για τη συνέντευξη αυτή. Οι Εκδόσεις BELL πριν από λίγους μήνες μπήκαν και στο παιδικό-εφηβικό βιβλίο περιπέτειας. Με τον «Κατακλυσμό», του «πολύ» Wilbur Smith. Είχατε εκδώσει παλαιότερα και δυο όμορφα ελληνικά παραμύθια της Βάσως Παπαδοπούλου, όμως δεν έμοιαζαν «Bell». O «Κατακλυσμός» είναι κλασικό «Bell», από έναν «Bell» συγγραφέα. Τι σας οδήγησε στην απόφαση να το φέρετε στην Ελλάδα;
Έχετε απόλυτο δίκιο. Ο «Κατακλυσμός» (που είναι το πρώτο βιβλίο για παιδιά του πασίγνωστου μπεστσελερίστα περιπετειών Wilbur Smith) είναι ένα κλασικό BELL! Και γι’ αυτό θέλαμε να το εκδώσουμε εμείς. Σας είπα και προηγουμένως αυτό που πιστεύω ακράδαντα. Το διάβασμα, τα βιβλία, δεν είναι για κάποια (οποιαδήποτε) «ελίτ». Ορισμένοι μπορεί να το πιστεύουν ή να θέλουν να το πιστέψουν αυτό για τους δικούς τους (τους όποιους) λόγους. Με γειά τους και χαρά τους. Εμείς στα BELL πιστεύουμε ότι η ανάγνωση είναι για όλους. Κυριολεκτικά και χωρίς υποσημειώσεις. Υπάρχουν βιβλία που καλύπτουν κάθε γούστο και κάθε διάθεση –αν το θες. Μπορεί να αναζητάς να διαβάσεις για να μάθεις νέα πράγματα ή ιστορία, για παράδειγμα. Μπορεί να σ’ αρέσει η φιλοσοφία ή η ποίηση. Μπορεί απλώς να θες να διαβάσεις κάτι ανάλαφρο και χιουμοριστικό ή μια ωραία αστυνομική ιστορία ή μια συναρπαστική περιπέτεια. Ό,τι κι αν απολαμβάνεις, μπορείς να το βρεις σε ένα βιβλίο.
Στα BELL στόχος μας είναι να δημιουργούμε νέους αναγνώστες. Να πείσουμε κι εκείνον που το θεωρεί «δύσκολο» το να καθίσει σε μια πολυθρόνα και ν’ ανοίξει ένα βιβλίο, πως υπάρχει εκείνο το βιβλίο που θα τον καθηλώσει στη θέση του, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν βλέπει την αγαπημένη του ταινία ή σειρά. Ναι, υπάρχει, φτάνει να βρει το σωστό! Έχοντας, λοιπόν, όλα αυτά στο νου αποφασίσαμε να μπούμε και στο παιδικό/εφηβικό βιβλίο με τη σειρά περιπετειών του Wilbur Smith, με ήρωα τον Τζακ Κόρτνεϊ. Ο Smith έχει ένα μοναδικό ταλέντο στη συγγραφή και η πλοκή των ιστοριών του είναι πάντοτε καθηλωτική. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι αναγνώστες του σ’ ολόκληρο των κόσμο. Για πρώτη φορά, λοιπόν, απευθύνεται σε αναγνώστες μικρότερης ηλικίας. Κι αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να στρέψει τα σημερινά παιδιά και τους έφηβους στο βιβλίο, αυτός, πιστέψτε με, είναι ο Wilbur Smith. Οι γονείς που έχουν παιδιά-απαιτητικούς αναγνώστες, λοιπόν, θα πρέπει να γνωρίζουν πως η πρώτη περιπέτεια του Τζακ Κόρτνεϊ θα γίνει η νέα εμμονή τους. Κι εκείνοι των οποίων τα παιδιά δεν πιάνουν εύκολα βιβλία… ε, αν θέλουν να δουν στην πράξη πώς δημιουργούνται νέοι αναγνώστες, ο Wilbur Smith είναι το «κλειδί» τους!
Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το βιβλίο; Πείτε μας λίγα λόγια για την υπόθεσή του. Αν και η εποχή δεν είναι ενδεικτική για συμπεράσματα, πώς το υποδέχτηκε το ελληνικό κοινό;
Απευθύνεται σε παιδιά από 9, 10 ετών και πάνω. Και όταν λέω «και πάνω», το εννοώ. Είναι απολαυστικό ανάγνωσμα και για τους μεγαλύτερους! Ο «Κατακλυσμός», λοιπόν, είναι η πρώτη περιπέτεια του μικρού Τζακ Κόρτνεϊ (η δεύτερη έρχεται τον Μάιο), ενός δεκατετράχρονου αγοριού από το Ηνωμένο Βασίλειο που ταξιδεύει μαζί με τους γονείς του και δυο φίλους του στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για μια συνδιάσκεψη για την προστασία της άγριας φύσης. Εκεί, τα τρία παιδιά θα μπλέξουν σε μια απίθανη -και συναρπαστική- περιπέτεια στη ζούγκλα, όταν οι γονείς του Τζακ εξαφανιστούν στο πυκνό βροχοδάσος (πιθανότατα θύματα απαγωγής). Άγρια ζώα, αδίστακτοι ληστές, μισθοφόροι και λαθροκυνηγοί μπλέκονται στην ιστορία, στην οποία θίγονται και πολλά θέματα, μεταξύ των οποίων η προστασία του περιβάλλοντος, η φιλία, η αυτοθυσία, αλλά και η απώλεια. Τα παιδιά έχουν λατρέψει την πρώτη αυτή περιπέτεια του μικρού Τζακ, καθώς το βιβλίο είναι γεμάτο ανατροπές, αγωνία και συγκίνηση, γραμμένο σε απλή, αλλά όχι απλοϊκή, σύγχρονη γλώσσα και σε πολύ καλή, «ζωντανή» μετάφραση της Βεατρίκης Κάντζολα-Σαμπατάκου. Κι όπως σας είπα, εκτός από τα παιδιά, το βιβλίο έχει αγαπηθεί και από τους γονείς!
Πώς βλέπετε το μέλλον των εκδόσεων Bell στον χώρο του παιδικού βιβλίου; Τι θα ακολουθήσει τα γεμάτα μπαχαρικά βιβλία της κ. Παπαδοπούλου και τον Wilbur Smith; Τι άλλο θέλετε να εκδώσετε;
Οι περιπέτειες του μικρού Τζακ Κόρτνεϊ είναι ένα νέο ξεκίνημα για εμάς στο χώρο του παιδικού/εφηβικού μυθιστορήματος και στόχος μας είναι να βρούμε κι άλλα τέτοια βιβλία που θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε νέους αναγνώστες.
Αλήθεια, εσείς ως παιδί διαβάζατε; Ποια ήταν τα αγαπημένα σας παιδικά βιβλία;
Και κόμιξ διάβαζα και περιοδικά πολλά και βιβλία –τα πάντα. Ξεκίνησα με τα βιβλία του Ιουλίου Βερν και άλλα κλασικά (από την Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά και τις Περιπέτειες του Τομ Σόγερ, μέχρι τους Τρεις Σωματοφύλακες και τον Ροβινσώνα Κρούσο), προχώρησα με τα βιβλία μυστηρίου της Enid Blyton (όλες τις σειρές της, Οι Πέντε Φίλοι, οι Μυστικοί Επτά, τα Πέντε Λαγωνικά) και τα βιβλία της Angela Sommer-Bodenburg με τον Μικρό Βρικόλακα, για να φτάσω στα βιβλία του Τζακ Λόντον κι από κει και πέρα τα πάντα –Έλληνες και ξένους συγγραφείς.
Τα ίδια γούστα είχαμε… Αν δεν κάνω λάθος, έχετε δυο έφηβα παιδιά. Εκείνα τι διαβάζουν σε αυτή την, ομολογουμένως, δύσκολη φάση -και λόγω ηλικίας και λόγω πανδημίας;
Ναι, ο Αλέξανδρος έχει κλείσει τα 16 και η Ανδρομάχη τα 14 και αν πριν την πανδημία θεωρούσαμε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι περνούσαν πολλές ώρες μπροστά από μια οθόνη, τι να πούμε τώρα… Από τη μια πλευρά, βέβαια, η τεχνολογία είναι εκείνη που βοήθησε τα παιδιά αυτής της ηλικίας να περάσουν πιο «ομαλά» αυτό τον χρόνο των απανωτών lockdowns. Έτσι κράτησαν επαφή με τους φίλους τους, έτσι κάνουν μαθήματα, έτσι μετρούν αντίστροφα τη στιγμή που θα γυρίσουν στους κανονικούς τους ρυθμούς. Από βιβλία ο Αλέξανδρος αυτή τη στιγμή διαβάζει την «Πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών» του Philip Kerr και η Ανδρομάχη μόλις ξεκίνησε τον «Κατακλυσμό».
Τι άλλο θέλετε να μας πείτε και δεν σας ρωτήσαμε;
Θα ήθελα να σας πω ότι από αύριο κιόλας θα έχουμε εμβολιαστεί όλοι και θα έχουμε επιστρέψει στην κανονικότητα, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ, οπότε σας ευχαριστώ για ακόμη μια φορά για τη συνέντευξη αυτή και σας αποχαιρετώ με μια ευχή: Να έχουμε μια καλή άνοιξη και ένα πολύ καλύτερο καλοκαίρι, με πολλά, ωραία βιβλία (το οικονομικότερο εισιτήριο για ταξίδια), για μικρούς και μεγάλους.
