Είναι ένα από τα προβλήματα που μπορεί να μη μας έχει απασχολήσει μέχρι την ώρα που θα αποφασίσουμε να κάνουμε παιδί, παρότι η υπογονιμότητα δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμά του. Αν λοιπόν ο κύκλος σας είναι πολύ μεγάλος, παρατηρείτε έντονη και ασυνήθιστη τριχοφυΐα και ανεξήγητη αύξηση βάρους, καλό είναι να μην το αφήσετε μέχρι τότε. Μια επίσκεψη στον ενδοκρινολόγο μπορεί να βοηθήσει εγκαίρως.
Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες;
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια διαταραχή που προκαλεί προβλήματα στην περίοδο και αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών. Τα αίτια του συνδρόμου δεν είναι πλήρως κατανοητά. Πιστεύεται ότι οι διαταραχές των επιπέδων μιας ορμόνης που εκκρίνεται από τη υπόφυση και τα υψηλά επίπεδα των ανδρογόνων επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε κάθε κύκλο να μην αναπτύσσεται ένα ωοθυλάκιο, το οποίο να μπορεί να μεγαλώσει αρκετά, ώστε να οδηγήσει σε ωορρηξία, αλλά να έχουμε πολλά μικρά ανώριμα ωοθυλάκια που φαίνονται σαν κυστίδια, γι’ αυτό και χρησιμοποιούμε τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες. Τα μικρά αυτά θυλάκια δεν μπορούν να παράγουν τα αναγκαία οιστρογόνα για την πρόκληση ωορρηξίας και αυτό τελικά οδηγεί σε ανωορρηκτικούς κύκλους (και πιθανώς μεγάλη καθυστέρηση των περιόδων). Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε περίπου 5% έως 10% των γυναικών και παρόλο που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη, υπάρχουν διάφορες θεραπείες που μπορούν να μειώσουν ή να ελαχιστοποιούν τα ενοχλητικά συμπτώματα. Οι περισσότερες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες είναι σε θέση να διάγουν μια φυσιολογική ζωή, χωρίς σημαντικές επιπλοκές.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Οι διαταραχές της περιόδου, η αύξηση βάρους και η δυσκολία σύλληψης είναι τα συνηθέστερα. Τα αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν αυξημένη τριχοφυΐα, ακμή και αραίωση των μαλλιών. Επειδή οι ορμονικές αλλαγές διαφέρουν από τη μία γυναίκα στην άλλη, ανάλογα διαφέρει και η βαρύτητα της ακμής, της τριχοφυΐας και των διαταραχών της έμμηνου ρύσεως.
Τι άλλο μπορεί να συνυπάρχει με τις πολυκυστικές ωοθήκες;
Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν στην περίοδο της εφηβείας, αν και ορισμένες γυναίκες δεν τα εμφανίζουν μέχρι την ενηλικίωση.
Συνήθως οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες παρουσιάζουν λιγότερες από 6 έως 8 περιόδους ανά έτος, ενώ μερικές παρότι έχουν κανονική έμμηνο ρύση κατά τη διάρκεια της εφηβείας, αυτή διαταράσσεται αργότερα όταν η γυναίκα αποκτήσει επιπλέον βάρος.
Η αυξημένη τριχοφυΐα εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, στο στήθος στην άνω επιφάνεια της κοιλιάς και στην εσωτερική επιφάνεια των μηρών και συχνά συνυπάρχουν ακμή και λιπαρό δέρμα.
Το σύνδρομο σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα (η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και ρυθμίζει τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος). Όταν ένα άτομο χρειάζεται υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης για να διατηρεί κανονικά επίπεδα γλυκόζης θεωρούμε ότι παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη. Τόσο οι κανονικού βάρους όσο και οι υπέρβαρες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία, τα οποία σχετίζονται με μη ικανοποιητική ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα ή ακόμη και με σακχαρώδη διαβήτη. Έτσι το 10% των παχύσαρκων γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες μπορεί να αναπτύξει διαβήτη τύπου ΙΙ.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με εξετάσεις αίματος.
Η στρατηγική παρακολούθησης και θεραπείας εξαρτάται από τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε γυναίκα. Το αντισυλληπτικό χάπι -παραδοσιακή θεραπεία – δεν είναι η μόνη ούτε η καλύτερη λύση. Ενώ μπορεί βραχυπρόθεσμα να ελέγξει αρκετά από τα συμπτώματα, δεν επηρεάζει ευνοϊκά το μεταβολισμό της γυναίκας και αντενδείκνυται σε περιπτώσεις προσπάθειας σύλληψης. Η σημαντικότερη αδυναμία του αντισυλληπτικού χαπιού είναι πως βελτιώνει το πρόβλημα προσωρινά και επιφανειακά κι όχι από τη «ρίζα»του. Η άμεση σχέση του συνδρόμου με την ινσουλίνη οδήγησε στην υιοθέτηση άλλων τακτικών που ελαττώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη και χρησιμοποιούνται στο σακχαρώδη διαβήτη. Συμπληρωματικά λειτουργούν η απώλεια του περιττού βάρους που θα βελτιώσει το ορμονικό προφίλ, η τακτική αερόβια άσκηση, που ελαττώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, αλλά και μια ολιστική προσέγγιση με παρακολούθηση από διατροφολόγο και ψυχολόγο.
Σε συνεργασία με τον ενδοκρινολόγο δρ. Δημήτριο Παπαδόγια, εξειδικευμένο στον σακχαρώδη διαβήτη, στον διαβήτη κύησης και στις διαταραχές γονιμότητας και μέλος του ιατρικού δικτύου The Doctors.
