Κοιτάξτε τη φωτογραφία του άρθρου. Πόσο μοιάζει η ευτυχία στο πρόσωπο του παιδιού την πραγματική αντίδραση του δικού σας παιδιού; Η δική μου κουζίνα, πάντως, την ώρα που ταΐζω τον γιο μου μοιάζει με πεδίο μάχης γεμάτο εκτοξευμένες τροφές σε αφάνταστα μέρη και εγώ να τραγουδάω παιδικά τραγούδια, μπας και φάει κάτι. Της τρελής. Γι’ αυτό, γράφοντας για εισαγωγή στερεών τροφών κατά τη βρεφική ηλικία, ίσως να παρασυρθώ και να κάνω και λίγο κατάθεση ψυχής.

Ως πηγή θα χρησιμοποιηθούν οι πρόσφατες συστάσεις για την εισαγωγή στερεών τροφών στον 1ο χρόνο της ζωής που δημοσιεύτηκαν από το Υπουργείο Υγείας 2018, οι οποίες είναι είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του Υπουργείου Υγείας εδώ.

Μέχρι τον 6ο μήνα ζωής, σύμφωνα με την Παγκόσμια Στρατηγική για τη Διατροφή του Βρέφους και του Μικρού Παιδιού (2003) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) που ισχύει μέχρι τώρα: «τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, για να έχουν την ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία. Μετά την περίοδο αυτή, και προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες διατροφικές τους ανάγκες, τα βρέφη θα πρέπει να λαμβάνουν ασφαλή και επαρκή συμπληρωματική τροφή, ενώ παράλληλα συνεχίζουν τον μητρικό θηλασμό έως τα δύο χρόνια της ζωής ή και περισσότερο.»

Δηλαδή, οι μαμάδες ενθαρρύνονται μόνο να θηλάζουν (όχι νερό, όχι χαμομήλι) τους πρώτους 6 μήνες και μετά να εισάγουν άλλα τρόφιμα αλλά και νερό. Σύμφωνα με τις συστάσεις, η εισαγωγή στερεών τροφών πρέπει να γίνεται στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής και σε καμία περίπτωση πριν από τη συμπλήρωση των τεσσάρων μηνών ζωής. Η σύσταση αυτή ισχύει και για τα βρέφη που δε θηλάζουν αλλά πίνουν γάλα σε σκόνη.

Ξεκινώντας την εισαγωγή στερεών τροφών

Αρχικά εισάγουμε μικρή ποσότητα από μία τροφή, αυξάνοντας σταδιακά την ποικιλία. Σιγά σιγά αυξάνουμε την ποσότητα και τη συχνότητα κατανάλωσης των τροφών, ακολουθώντας τα σημάδια πείνας και κορεσμού του βρέφους. Έτσι λοιπόν, ένα γεύμα με τροφές σταδιακά αντικαθιστά κάθε φορά και ένα γεύμα θηλασμού. Οι τροφές θα πρέπει να έχουν ποικιλία, καθώς η εισαγωγή ποικιλίας τροφίμων με διαφορετικές γεύσεις και αρώματα εξασφαλίζει αφενός την πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και αφετέρου την ευκολότερη αποδοχή τροφίμων σε μεγαλύτερη ηλικία.

Δεν υπάρχει επίσημη θέση για το είδος στην εισαγωγή στερεών τροφών, ωστόσο συστήνεται κατά σειρά αρχικά η εισαγωγή φρούτων, έπειτα λαχανικών και κρέατος (μοσχάρι και κοτόπουλο) και στη συνέχεια δημητριακών και οσπρίων. Μετά μπαίνουν αυγό, γιαούρτι και τυρί. Το ψάρι δίνεται τελευταίο (μετά τον 10ο μήνα).

Οι παιδίατροι συστήνουν των κανόνα των 3, δηλαδή εισαγωγή μια καινούργιας τροφής αφού το παιδί έχει εκτεθεί σε μια άλλη επί τρεις ημέρες.

Αρχικά οι τροφές θα πρέπει να δίνονται αλεσμένες και σταδιακά να χορηγούνται σε κομμάτια, ανάλογα με την ηλικία του βρέφους, αλλά όχι ως χυμοί (φρέσκοι ή τυποποιημένοι), οι οποίοι πρέπει να αποφεύγονται κατά το 1ο έτος της ζωής.

Είναι προτιμότερο τα γεύματα που δίνονται να προετοιμάζονται στο σπίτι με φρέσκα και υγιεινά υλικά, πάντα σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής. Τα λαχανικά και τα φρούτα συστήνεται να είναι εποχιακά και τοπικά παραγόμενα. Η χρήση των βρεφικών τροφών εμπορίου γίνεται αποκλειστικά μετά τον 6ο μήνα και πρέπει να είναι περιστασιακή (π.χ. σε ταξίδια), στην περίπτωση που δεν μπορεί να εξασφαλιστεί επαρκές και ποιοτικό φαγητό στο σπίτι, προετοιμασμένο με ασφαλή τρόπο.

Εύκολα; Όχι 

Η παρασκευή σπιτικών βρεφικών γευμάτων καθημερινά δεν είναι εύκολη υπόθεση, απαιτεί οργάνωση και χρόνο. Επίσης, όσο θρεπτικό και αν είναι το γεύμα που έχει παρασκευαστεί, αυτό δε σημαίνει πως το βρέφος θα το καταναλώσει κιόλας, συχνά μάλιστα συμβαίνει το αντίθετο. Εμείς (μαμά-γιος) θηλάσαμε 9 μήνες και κάτι, είχαμε εισαγάγει δηλαδή σχεδόν όλες τις ομάδες τροφών μέχρι να αποθηλάσουμε. Η ώρα του γεύματος θέλει μεγάλη υπομονή γιατί το βρέφος δεν είναι πάντα πρόθυμο να στερηθεί το θηλασμό, όχι μόνο το μητρικό γάλα αλλά και την επαφή με το στήθος.

Το νερό

Παράλληλα με την εισαγωγή στερεών τροφών θα πρέπει να ξεκινήσει η προσφορά νερού, το οποίο δεν χρειάζεται να βράζεται εφόσον προέρχεται από ασφαλές δίκτυο ύδρευσης. Από την ηλικία των 6 μηνών οι γονείς ενθαρρύνονται να δίνουν το νερό με ποτηράκι.

Επιμονή

Τα βρέφη έχουν έμφυτες προτιμήσεις για τις γλυκές και τις αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές γεύσεις. Οι προτιμήσεις για υγιεινές τροφές ωστόσο, μπορούν να καλλιεργηθούν. Ένα βρέφος μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της, γι’ αυτό και πρέπει οι γονείς να επιμένουν στην προσφορά μιας νέας τροφής, συμπεριλαμβανομένων και των λαχανικών με πιο πικρή γεύση, καθώς τα τρόφιμα που αρχικά απορρίπτονται συχνά γίνονται στη συνέχεια αποδεκτά.

Κρατήστε μερικά tips τόσο για την ώρα του φαγητού του βρέφους, όσο και για όλη την οικογένεια: 

• Η ώρα του φαγητού θα πρέπει να είναι ευχάριστη και να διαθέτετε χρόνο, να μην είναι στριμωγμένη στο πρόγραμμα.

• Nα επιτρέπετε στο βρέφος να πειραματίζεται με τις νέες τροφές, μη “βολεύεστε” με εκείνες που του αρέσουν.

• Να επιτρέπετε στο βρέφος να παίζει με τις τροφές του, να τις πιάνει, και ας γίνεται χάλια.

• Nα τρώει το βρέφος μόνο του ανάλογα με τις αναπτυξιακές του δυνατότητες, μην εισάγετε κομμάτια αν δεν έχει δόντια ή αν δεν είναι έτοιμο να καταπιεί αλλά και το αντίθετο, μην δίνετε χυμούς και γεύματα που πίνονται.

• Η προσοχή του βρέφους δεν θα πρέπει να αποσπάται από άλλα ερεθίσματα (π.χ. τηλεόραση).

• Να τρώτε όλοι μαζί, δηλαδή η ώρα του φαγητού του βρέφους να γίνεται μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας οι Τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται τον 1ο χρόνο της ζωής είναι οι παρακάτω:

• Φρέσκο, μη τροποποιημένο γάλα εμπορίου.

• Αλάτι και τρόφιμα που το περιέχουν.

• Ζάχαρη και τρόφιμα που την περιέχουν. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των γονέων- φροντιστών για τη μεγάλη συχνότητα τυποποιημένων/ βιομηχανοποιημένων τροφίμων στην αγορά που προωθούνται ως κατάλληλα για κατανάλωση από τα βρέφη, ενώ περιέχουν ζάχαρη, αλάτι ή trans λιπαρά οξέα (όπως ενδεικτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα, γλυκίσματα κ.α.). Η εκπαίδευση για την ανάγνωση της διατροφικής σήμανσης των τυποποιημένων τροφίμων είναι σημαντική

• Μέλι (μπορεί να περιέχει σπόρους του βακτηρίου Clostridium Botulinum, που αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα της αλλαντίασης).

• Χυμοί φρούτων (τυποποιημένοι ή φρέσκοι), φρουτοποτά και αναψυκτικά, λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας τους σε πρόσθετα σάκχαρα.

• Τσάι και άλλα αφεψήματα.

• Ολόκληροι ξηροί καρποί ή ολόκληρα στρογγυλά φρούτα λόγω του κινδύνου πνιγμονής.

Η Χαρά Σκουλαρίκη είναι Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Msc. www.nutrinews.gr