Τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά από τότε που το παιδικό δωμάτιο έγινε κατεστημένο, υπάρχει έντονη συζήτηση γύρω από το αν το βρέφος πρέπει να μοιράζεται το κρεβάτι με τους γονείς του ή όχι. Αν δηλαδή αυτό που αποκαλούμε co-sleeping (στα ελληνικά συν-κοίμηση) ή αλλιώς bed-sharing, είναι επικίνδυνο για τα βρέφη ή επιζήμιο για την προσωπικότητα γενικά του παιδιού.

Η αλήθεια είναι ότι το να μοιράζεται το παιδί το ίδιο στρώμα με τους γονείς του θεωρήθηκε τον περασμένο αιώνα ως η βασική αιτία για την οποία το παιδί δεν ξυπνούσε «ποτέ» και αυτό οδήγησε την παιδιατρική κοινότητα στην απαγόρευση μιας τέτοιας συνήθειας. Πόσο ορθή ήταν τελικά αυτή η διαπίστωση; Τι είναι αυτό που κάνει ορισμένα βρέφη να αντιστέκονται στην οδηγία του παιδιάτρου που τους θέλει ενοίκους του… μονόκλινου; Πόσο «αποτυχημένοι» πρέπει να αισθάνονται οι γονείς που μοιράζονται το κρεβάτι τους με το μωρό τους;

Co-sleeping και αιφνίδιος βρεφικός θάνατος

Μια φορά και έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος… Εκείνος και η οικογένειά του για χιλιετίες μοιράζονταν το ίδιο «στρώμα» ‒ο ένας δίπλα στον άλλον‒ μέσα σε σπηλιές πρώτα και αργότερα σε σπίτια. Σε αυτήν τη μακρόχρονη διαδρομή σημειώθηκαν και ατυχήματα. Πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση αιφνιδίου βρεφικού θανάτου έχουμε στην παραβολή του Σολομώντα, όπου δυο μητέρες πλαγιάζουν με τα βρέφη τους, αλλά μόνο το ένα ξυπνάει ζωντανό. Παρόμοιες περιπτώσεις σημειώνονται και αργότερα και έτσι το 1291 στο γερμανικό δίκαιο αναφέρεται ρητά ότι απαγορεύεται η συν-κοίμηση του γονέα με το παιδί του.

Στην πορεία όμως συντάχθηκαν αρκετές μελέτες και παρατηρήσεις από επιστήμονες, οι οποίες ουσιαστικά έδειχναν ότι δεν αρκούσε από μόνη της η συνήθεια του bed-sharing για να γίνει το μοιραίο, αλλά έπρεπε να συνδράμει και κάποιος επιπλέον παράγοντας, όπως η χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών από τους γονείς. Παρ’ όλα αυτά το bed-sharing έμεινε με τη… «ρετσινιά», με αποτέλεσμα, στη δεκαετία του 1950, η κούνια να είναι η επίσημη πρόταση για τον ύπνο του παιδιού. Κούνιες, λίκνα, καλαθούνες και συμπαρομαρτούντα αξεσουάρ (αρκουδάκια, μαξιλαράκια, φυλαχτά) απέδιδαν κέρδος σε όσους επένδυσαν στη βιομηχανία του μοναχικού ύπνου των βρεφών.

Κι όμως, το φαινόμενο του αιφνιδίου θανάτου δεν μειώθηκε, ενώ παράλληλα ήρθαν στο φως έρευνες που καταδεικνύουν το παράδοξο των πολύ χαμηλών ποσοστών βρεφικού θανάτου σε χώρες με τη μεγαλύτερη συχνότητα συν-κοίμησης (π.χ. στην Κίνα όπου το bed-sharing φτάνει σε ποσοστό 88% τον 1ο πρώτο χρόνο ζωής και έως 55% στα παιδιά έως την ηλικία των 7 ετών).

Το 2005 στο Pediatric Respiratory Reviews δύο ανθρωπολόγοι έρχονται να ταρακουνήσουν τα νερά και να ανατρέψουν πάγιες οδηγίες δεκαετιών. Οι James McKenna και Thomas McDade μελέτησαν τον ύπνο ανάμεσα σε ζεύγη μητέρων-παιδιών που συν-κοιμήθηκαν και σε ζεύγη με ξεχωριστό ύπνο. Η ερευνητική ομάδα λοιπόν κατέληξε στα εξής:

1. Το co-sleeping εξασφαλίζει καλύτερο ύπνο για τη μητέρα και το βρέφος.
2. Οι μητέρες που κοιμούνται με τα παιδιά τους έχουν κατά 30% πιο συχνές αφυπνίσεις, γεγονός που εξασφαλίζει πιο στενή επίβλεψη των παιδιών.
3. Θηλασμός και συν-κοίμηση είναι ένα δυνατό ντουέτο, με αναπόσπαστα μέρη, τόσο που τελικά δεν μπορούμε να πούμε ποιο από τα δύο βοηθά περισσότερο το άλλο.
4. Το co-sleeping εξασφαλίζει πιο ισχυρό δέσιμο μεταξύ μητέρας και παιδιού.
5. Τα παιδιά που μοιράζονται το κρεβάτι με τους γονείς τους είναι πιο αυτόνομα και ανεξάρτητα στη διάρκεια της ημέρας. 

Ενώ λοιπόν πολυάριθμες μελέτες κατέληξαν σε συμπεράσματα υπέρ του bed sharing, ένα είναι βέβαιο: για να φέρει όφελος η συν-κοίμηση πρέπει να είναι και ασφαλής…

Οι γονείς που μοιράζονται το κρεβάτι τους με τα μωρά τους πρέπει:

1. Να μην καπνίζουν.

2. Να μην πίνουν αλκοόλ.

3. Να μη χρησιμοποιούν κατασταλτικά φάρμακα όπως αντιισταμινικά, αγχολυτικά, ή ναρκωτικές ουσίες.

4. Να μην το κάνουν όταν η μητέρα είναι υπερβολικά κουρασμένη, με μειωμένες αντιδράσεις.

5. Να χρησιμοποιούν κρεβάτι και όχι καναπέ.

6. Να εξασφαλίζουν μια ιδανική θερμοκρασία (18-22 βαθμούς Κελσίου).

6. Να χρησιμοποιούν διαφορετικό σκέπασμα για το βρέφος.

Και για πόσο;

Ένα άλλο σημείο που ενδιαφέρει τους γονείς και πρέπει να απαντήσει συχνά ο παιδίατρος είναι το χρονικό όριο της συνήθειας του συν-ύπνου. Είναι γεγονός ότι ακόμη και οι γονείς που προτιμούν να μοιράζονται με το παιδί τους το κρεβάτι, αναρωτιούνται αν αυτή η πρακτική θα εμποδίσει τη μετάβαση στο δικό του κρεβάτι, σε απώτερη ηλικία, καθώς και αν υπάρχουν ψυχολογικές επιπτώσεις, αν αυτή τελικά αργήσει να συντελεστεί. Η αλήθεια, όπως αυτή μπορεί να αναζητηθεί από τη βιβλιογραφία, είναι ότι δεν υπάρχει ηλικιακό όριο. Δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει ότι η μετάβαση σε αυτόνομο ύπνο μετά από κάποια συγκεκριμένη ηλικία οδηγεί σε κάποια ψυχική διαταραχή.

Ίσως το τελευταίο συμπέρασμα να οφείλεται στο ότι η ψυχική ισορροπία ενός παιδιού δεν καθορίζεται από το ίδιο το bed-sharing, αλλά από το αίτιο που κρύβεται κάτω από την επιλογή αυτήν. Με άλλα λόγια, το co-sleeping πρέπει να είναι κοινή απόφαση των γονέων και όχι στάση διαμαρτυρίας του ενός προς τον άλλον. Οι ειδικοί καταθέτουν πως μόνο όταν το bed-sharing δεν είναι κλινικό σημείο παθολογίας για μια οικογένεια, δύναται να προσφέρει θαλπωρή, ασφάλεια, γαλουχία και ό,τι άλλο από τα προαναφερθέντα, αφήνοντας ανεπηρέαστο τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού. Η ωριμότητα και η ολοκλήρωση του τελευταίου θα επέλθει μέσα από την ισορροπία της σχέσης των γονέων. Ό,τι βοηθά την οικογένεια, αυτό είναι που της ταιριάζει και αυτό φαίνεται πως είναι ο «χρυσός» κανόνας.

Αν λοιπόν το παιδί σας αντιστέκεται στην κούνια, μην αγχώνεστε άδικα. Προφανώς είναι αρκετά έξυπνο και διεκδικεί το αυτονόητο: την αγάπη και την αγκαλιά. Και αν αυτή η συνήθεια, του bed-sharing, είναι το στοιχείο που έλειπε για να ηρεμήσετε όλοι μέσα στο σπίτι, τότε συνεχίστε το χωρίς τύψεις. Είναι προφανώς εκείνο που «δουλεύει» στο δικό σας «σύστημα».

Τι λένε οι λαοί; Τα περισσότερα γονεϊκά κρεβάτια γεμάτα μωρά βρίσκουμε στην Κίνα, ενώ τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει η Χιλή και την τρίτη μοιράζονται η Ιαπωνία και η Κορέα. Ωστόσο η Σουηδία εμφανίζει συχνότητα 65% στο πρώτο 3μηνο ζωής του βρέφους.

Διαβάστε:

• Co-sleeping, an ancient practice: issues of the past and present, and possibilities for the future. Sleep Med Rev. 2006
• Mother Nature: A history of Mothers, Infants and Natural Selection, 1999
• The effect of excessive crying on the development of emotion regulation, Infancy 2002
• Sudden unexplained infant death in 20 regions in Europe: case control study, Lancet 2004
• “Where Should Infants Sleep? A Comparison of Risk for Suffocation of Infants Sleeping in Cribs, Adult Beds, and Other Sleeping Locations Pediatrics. October 2003
• Co-sleeping and children independence: challenging the myths.University of California, 2007
• Co-sleeping and child behavior: Getting a good night’s sleep all night every night.Department of Psychology, Univ. of Bristol, 1994
• Is ‘‘Bed Sharing’’ Beneficial and Safe during Infancy? International Journal of Pediatrics,2014
• Why babies should never sleep alone: a review of the co-sleeping controversy in relation to SIDS, bed sharing and breast feeding, James McKenna, Thomas McDade, Ped. Respiratory Review 2005
• Τα μωρά είναι άνθρωποι της νύχτας, Κατερίνα Χρυσανθοπούλου, εκδ. Μοτίβο, 2012

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου, iordanispapado@hotmail.com

Facebook: μικρο σονοκομειο