Μια περίοδο ανατριχιαστικά επίκαιρη, η ομάδα Άγγιγμα Και Όρια εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο. Το Κοχυλάκι, εσύ δε φταις! μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Βίλλυς Καραμπατζιά και απευθύνεται σε παιδιά από 4 ετών. Το βιβλίο αφηγείται ένα παραμύθι, με πρωταγωνιστή ένα καλά προστατευμένο στο καβούκι του ζωάκι, που προετοιμάζει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν, ΜΙΛΩΝΤΑΣ σε κάποιον άνθρωπο της εμπιστοσύνης τους, τη σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση, που είναι πολύ πιο συχνές από όσο φανταζόμασταν. Περιλαµβάνει ακόμα εισαγωγικό σηµείωµα προς τους φροντιστές, πρόσθετο υλικό για γονείς και εκπαιδευτικούς και βιωµατικές δραστηριότητες για το σπίτι και το σχολείο.
Μίλησέ µου, Κοχυλάκι, και καθόλου εσύ δε φταις,
κανείς να µη σ’ αγγίζει αν εσύ το ίδιο δε θες.
κανείς να µη σ’ αγγίζει αν εσύ το ίδιο δε θες.
Πόσο χαρούµενο είναι το Κοχυλάκι όταν παίζει µε την παρέα του! Σήµερα ακόµα περισσότερο, γιατί βρήκε έναν καινούριο φίλο, έναν χαμογελαστό Κάβουρα. Τον εμπιστεύεται. Οι δυο τους απολαµβάνουν τις βουτιές και τα παιχνίδια στη θάλασσα. Τι γίνεται, όµως, όταν φτάνουν στον σκοτεινό βυθό; Ο Κάβουρας έχει αλλάξει και το χαμόγελό του είναι τρομακτικό. Του ζητά να βγει από το κέλυφός του και να το αγγίξει. Λιγάκι. Το Κοχυλάκι φοβάται, αλλά βρίσκει το θάρρος, ενώ ο κάβουρας το αρπάζει, να φύγει μακριά. Ευτυχώς, η µαµά του είναι εκεί και το παίρνει αγκαλιά. Φυσικά, στην αρχή το Κοχυλάκι φοβάται να μιλήσει. Κι αν η μαμά το μαλώσει που την παράκουσε και πήγε πιο βαθιά από όσο θα έπρεπε; Κι αν η μαμά του θυμώσει; Κλαίει, γιατί νιώθει ότι φταίει. Μα η μαμά, με πολλή αγάπη, το παρακινεί να της αφηγηθεί τι συνέβη. Και το Κοχυλάκι μιλάει. Και συνεχίζει τη ζωή του ευτυχισμένο.
Το παραμύθι βοηθάει το παιδί να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ότι, όταν θέλει, μπορεί και πρέπει να λέει “όχι”, ότι πρέπει να φεύγει μακριά από ό,τι το τρομάζει και ότι πρέπει να έχει δυο τρία πρόσωπα εμπιστοσύνης, στα οποία μπορεί να λέει ΤΑ ΠΑΝΤΑ. Το παραμύθι μπορεί ακόμα να λειτουργήσει και ως αφορμή για συζήτηση πάνω στις έννοιες της ιδιωτικότητας του σώματος, του καλού και του κακού αγγίγματος και του καλού και του κακού μυστικού.
Σεξουαλική βία προς τα παιδιά
Η σεξουαλική βία προς τα παιδιά δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ανέκαθεν αγόρια και κορίτσια έπεφταν θύματα κακοποίησης και βίαιης αφύπνισης της σεξουαλικότητάς τους –με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τη μετέπειτα ψυχική τους υγεία και την πορεία τους στη ζωή. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, όμως, δεν ήταν επιτρεπτό να μιλήσουν. Κι όσα τολμούσαν και μιλούσαν, είτε θεωρούνταν παρανοϊκά είτε εξαναγκάζονταν να σιωπήσουν ξανά… Ούτε και σήμερα μιλάνε όλα τα παιδιά. Γιατί δεν βρίσκουν συμμάχους. Γι’ αυτό και η παιδική σεξουαλική παρενόχληση/κακοποίηση χαρακτηρίζεται συχνά βουβή. Αυτό θέλουμε ΟΛΟΙ να σταματήσει.
Πρέπει να δώσουμε φωνή στα παιδιά, να τα εμπιστευτούμε και να εμποδίσουμε/καταγγείλουμε οποιονδήποτε τα πειράξει, ακόμα και αν είναι από το στενό συγγενικό ή φιλικό μας περιβάλλον. Μη σας κάνει εντύπωση: 9 στις 10 φορές ο δράστης είναι μέσα στην καθημερινότητα του παιδιού, ένα πρόσωπο κοντινό και… υπεράνω υποψίας. Αλλά το θέμα παραμένει ακόμα και σήμερα ταμπού. Όπως και το σεξ. Λίγες οικογένειες μιλούν στα παιδιά για το σεξ χωρίς να ζορίζονται, δημιουργώντας τους λανθασμένες εντυπώσεις και οδηγώντας τα να το τοποθετήσουν σε αυτά τα “τζιζ” θέματα “για τα οποία δεν μιλάμε ανοιχτά”. Μην ξεχνάτε δε ότι συνήθως τα παιδιά θεωρούν εαυτά υπαίτια για κάθε κακοποίηση που δέχονται, νομίζοντας ότι αυτά προκάλεσαν τον δράστη.
Το κατάλληλο πλαίσιο από πολύ νωρίς
Χρειάζεται, λοιπόν, ΠΡΟΛΗΨΗ και ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Να δημιουργηθούν παράλληλα, μα διαφορετικά πλαίσια –οικογενειακό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό– μέσα στα οποία τα παιδιά θα έχουν πρόσωπα εμπιστοσύνης (και δεν αναφέρω μόνο τους γονείς, γιατί συχνά οι γονείς είναι οι κακοποιητές), ώστε να τους εκμυστηρευτούν οτιδήποτε παράξενο εντοπίσουν, μέσα στο οποίο από μικρά θα μαθαίνουν, με γλώσσα και τρόπους κατάλληλους για την ηλικία τους, ότι ο κόσμος δεν είναι αγγελικά πλασμένος. Ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα υπάρχουν κυρίως οι δημόσιοι λειτουργοί και οι δομές που θα φροντίζουν για την προστασία της ανηλικότητας και θα έχουν ως στόχο όχι μόνο τη διάσωση, αλλά και την ίαση των βαθιά και συχνά εφ’ όρου ζωής τραυματισμένων παιδιών-θυμάτων. Και, αγαπημένοι μου γονείς, κομμένα τα “δώσε φιλάκι στον παππού” ή “έλα εδώ, να κάτσεις με τη θεία, που θέλει να δει πώς μεγάλωσες”. Συναίνεση εξ απαλών ονύχων. Αν το παιδί θέλει και νιώσει εμπιστοσύνη, θα πάει. Αν όχι, καλό δικό του και δεν σας αφορά (ή ίσως και να σας αφορά και να σας προβληματίσει). Μην του επιβάλλετε τις δικές σας επιθυμίες, για να δείξετε ότι είναι κοινωνικό ή έξυπνο ή ευγενικό… Δώστε του ιδιωτικότητα, χώρο και χρόνο. Δείξτε του πως το πιστεύετε και πως το ακούτε. Αυτά χρειάζεται.
Η ομάδα Άγγιγμα Και Όρια
Γνώρισα την ομάδα Άγγιγμα Και Όρια πριν από τρία περίπου χρόνια, και λίγο αργότερα τους φιλοξενήσαμε στο Τaλκ. Η ιδέα τους ξεκίνησε το 2016. Μελετώντας περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης σε παιδιά, ακούγοντας ιστορίες ατόμων που είχαν βιώσει τέτοιου είδους κακοποίηση στην παιδική/εφηβική τους ηλικία, τα μέλη της ομάδας ήρθαν αντιμέτωπα με την ανάγκη των ανθρώπων να προστατευτούν από μια βουβή μορφή κακοποίησης που κρατάει χρόνια. Έτσι, αποφάσισαν να περάσουν στη δράση.
Έπειτα από έρευνα και μελέτη, ξεκίνησαν το 2017 ενημερώνοντας γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Στο πλαίσιο αυτής της ευαισθητοποίησης, δημιουργήθηκε από το κοινό η ανάγκη για ενημέρωση σχετικά με το βασικό στοιχείο πρόληψης της κακοποίησης, που δεν είναι άλλο από τη Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση. Έτσι λοιπόν ο κύκλος των συναντήσεων μεγάλωσε, με μια ακόμα γερή ασπίδα ως προς τις γνώσεις γονέων και εκπαιδευτικών. Η ενημέρωση όμως δεν σταματάει στους ενήλικους. Ο στόχος της ομάδας εξαρχής ήταν τα παιδιά 4-15 ετών. Έτσι, ετοίμασαν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο, με τη βοήθεια θεατροπαιδαγωγών και ψυχολόγων, μεταφέρει τα μηνύματα της προστασίας σε σχέση με το σώμα τους. Και ως συνέχεια αυτών, ήρθε το “Κοχυλάκι, εσύ δε φταις!”Καλή ανάγνωση!
Το βιβλίο της ομάδας Άγγιγμα και Όρια Κοχυλάκι, εσύ δεν φταις! κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Βίλλυς Καραμπατζιά.
