Νέα σχολική χρονιά, η πιο κατάλληλη εποχή για μια αφ’ όλης της ύλης συζήτηση με έναν φωτισμένο δάσκαλο και συγγραφέα, που επιθυμεί έναν όμορφο σχολικό κόσμο και βάζει το μικρό του λιθαράκι, ώστε αυτός να γίνει εφικτός! Ο Θοδωρής Παπαϊωάννου μιλάει στο Τaλκ.
- Καλησπέρα κ. Παπαϊωάννου. Θέλετε να μας συστηθείτε;
Να συστηθώ, λοιπόν. Είμαι δάσκαλος, ζω στην Έδεσσα και μου αρέσει πολύ που ζω στην επαρχία, κοντά στη φύση. Πιστεύω πως τα πολυτιμότερα πράγματα που έχουμε είναι η υγεία μας, οι ανθρώπινες σχέσεις η φύση και ο ελεύθερος χρόνος για να απολαμβάνουμε όλα τα παραπάνω. Νιώθω τυχερός που είμαι συνέχεια κοντά στα παιδιά, γιατί βιώνω συναισθήματα και καταστάσεις που δεν υπάρχουν στον κόσμο των ενηλίκων. Γράφω, γιατί έτσι επικοινωνώ με τα παιδιά αλλά και με τους ενήλικες γονείς τους. Κατά κάποιον τρόπο, μέσα από τις ιστορίες, επιστρέφω στα παιδιά ένα μέρος από αυτά που μου προσφέρουν καθημερινά.
- Δυο από τα βιβλία που αγάπησα πολύ, και τα παιδιά μου το ίδιο, το «Αφαιρέθηκα!» και το «Ο γίγαντας» (εκδόσεις Πατάκη) είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας σας με τη Μυρτώ Δεληβοριά! Πώς συλλάβατε την ιδέα τους και πώς την υλοποιήσατε; Δουλέψατε παράλληλα;
Την ιδέα την είχα χρόνια μπροστά μου, τη ζούσα στο σχολείο. Απλά τώρα έτυχε να γίνει ιστορία- ή μάλλον ιστορίες- για παιδιά. Νιώθω πολύ τυχερός που στην καθημερινότητά μου ζω μέσα σ’ έναν καταιγισμό ιδεών-δώρο των παιδιών- και μπορώ να δανειστώ κάποιες από αυτές. Έχω καταγράψει πάρα πολλές που περιμένουν υπομονετικά, κάποιες ίσως γίνουν ιστορίες άλλες όχι. Με την Μυρτώ συνεργαστήκαμε άψογα. Δούλεψε με τις εικόνες της πάνω στο κείμενο, ζήτησε κάποιες φορές τη γνώμη μου, αλλά σε γενικές γραμμές από τη μεριά μου ήταν ελεύθερη να αποτυπώσει με τις εικόνες της αυτό που εγώ αποτύπωσα με λέξεις.
- Στον Γίγαντα, ο Αχιλλέας είναι επισκέπτης στο σχολείο, στο Αφαιρέθηκα είναι μαθητής. Θα μας πείτε δυο λόγια για την κάθε ιστορία και το πώς αποτυπώνετε με χιούμορ και τρυφερότητα τα πρώτα χρόνια της μαθητικής ζωής;
Ο «Γίγαντας», η πρώτη ιστορία που γράφτηκε, είναι μια ιστορία που την έχω ζήσει πολλές φορές, αλλά μόνο σαν «γίγαντας» στο σχολείο. Προσπάθησα να τη δω μέσα από τον Αχιλλέα, -πράγμα καθόλου εύκολο-παρατηρώντας τα βλέμματα και τις κινήσεις των παιδιών που επισκέπτονταν το σχολείο είτε για να παραλάβουν τα μεγαλύτερα αδέρφια τους, είτε για να παρακολουθήσουν μια γιορτή ή εκδήλωση, είτε από τις επισκέψεις μου σε νηπιαγωγεία. Από εκεί, λοιπόν, δανείστηκα το χιούμορ και την τρυφερότητα όπως λέτε, πράγματα που χαρίζουν απλόχερα τα μικρά παιδιά. Προσπαθώ πάντα να ακούω τα παιδιά, προσπαθώ αυτά που τους λέω να είναι πολύ λιγότερα από αυτά που μου λένε.
Στο «Αφαιρέθηκα» προσπάθησα να αποτυπώσω τον διαφορετικό τρόπο σκέψης κάθε παιδιού, γεγονός που διαπίστωσα από τα πρώτα μου χρόνια μέσα στην τάξη. Είναι κάτι που αξίζει τον απόλυτο σεβασμό κάθε δασκάλου και που δυστυχώς κάποιες φορές το παραβλέπουν οι εκπαιδευτικοί μέσα στην αγωνία τους να ολοκληρώσουν την ύλη, μέσα στην αγωνία τους να διδάξουν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα παιδί να ρωτά «ποια είναι αυτή η ύλη και αν τη βγάλουμε πού θα την πάμε;». Εγώ, λοιπόν, είμαι με το μέρος του «Αχιλλέα», δηλαδή του κάθε παιδιού που σκέφτεται και προσεγγίζει τα πράγματα αλλιώς.
- Ο πιτσιρικάς μάς υπενθυμίζει τη δύναμη και την εκπαιδευτική σημασία της παιδικής φαντασίας. Πόσο εφικτός είναι ο υπέροχος σχολικός κόσμος που παρουσιάζετε; Ένας πολύχρωμος κόσμος που δεν ψαλιδίζει τα φτερά του μυαλού των μικρών μαθητών…
Δεν ξέρω αν είναι εφικτός, είναι πάντως επιθυμητός. Είναι η αγωνία πολλών συναδέλφων να φτιάξουν ένα σχολείο που δεν θα το βαριούνται τα παιδιά. Ένα σχολείο με χρώμα και φαντασία που το μόνο που θα κάνει είναι να ανοίγει φτερά και να φυσάει πάνω τους. Για να γίνει αυτό κατά τη γνώμη μου αρκεί να συνειδητοποιήσουμε όλοι το πόσο τυχεροί είμαστε που κάνουμε αυτή τη δουλειά. Ας χαλαρώσουμε, ας διαβάζουμε, ας πηγαίνουμε στο σχολείο με χαμόγελο και αγάπη κι όλα τα άλλα θα έρθουν μόνα τους. Τα παιδιά δεν έχουν καμία απολύτως ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας. Εμείς το δημιουργήσαμε. Ας τα βοηθήσουμε να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο, αγαπώντας τους ανθρώπους και τη φύση. Εξάλλου έτσι γεννιόμαστε όλοι: Αγαπώντας. Ας προσπαθήσουμε να μην το χάσουμε στο δρόμο. Το σχολείο μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτό.
- Τα βιβλία εντάσσονται στη σειρά των εκδόσεων Πατάκη «Χωρίς σωσίβιο» για παιδιά 6-8 ετών, που έχουν κατακτήσει το μηχανισμό της ανάγνωσης και κάνουν τις πρώτες προσπάθειες να διαβάσουν μόνα τους. Πείτε μας, ως εκπαιδευτικός, λίγα λόγια για τη σειρά, αλλά και για το πώς θα βοηθήσουμε τα μικρά παιδιά να εξοικειωθούν με τη λογοτεχνία;
Είναι αλήθεια πως αυτή η ηλιακή ομάδα, οι πρώτοι αναγνώστες, έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Σήμερα, ή κερδίζεις το παιδί-αναγνώστη ή κερδίζουν τα ηλεκτρονικά πολύχρωμα και πολύβουα «καλούδια». Άρα πρόκειται για ένα στοίχημα που πιστέψτε με δεν είναι καθόλου εύκολο να κερδηθεί. Τα βιβλία της σειράς «Χωρίς σωσίβιο» είναι κατά τη γνώμη μου ένας πολύ καλός «σύμμαχος» ένα παιδαγωγικό εργαλείο για να κερδηθεί το στοίχημα. Εγώ προσωπικά το έχω χρησιμοποιήσει πολλές φορές όταν δίδασκα σε μικρές τάξεις και μπορώ να το βεβαιώσω. Η θεματολογία, η εικονογράφηση και η επιμελής φροντίδα των βιβλίων παίζουν καθοριστικό ρόλο ώστε να έρθουν παιδί και βιβλίο κοντά. Επιτρέψτε μου να πω ότι νιώθω πολύ όμορφα που δικές μου ιστορίες βρίσκονται ανάμεσα σε τόσα άλλα ωραία βιβλία της συγκεκριμένης σειράς.
Το πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά να εξοικειωθούν με τη λογοτεχνία είναι απλό. Ως δάσκαλοι δημιουργούμε σχολικές βιβλιοθήκες, φέρνουμε τα βιβλία μέσα στην τάξη. Προσπαθούμε να κάνουμε τα βιβλία μέρος της σχολικής καθημερινότητας και όχι «αξεσουάρ» του ελεύθερου χρόνου των διακοπών. Τα διαβάζουμε, παίζουμε μ’ αυτά, αφήνουμε το κάθε παιδί ελεύθερο να αποτυπώσει με το δικό του τρόπο συναισθήματα και σκέψεις. Αποφεύγουμε να ζητάμε το νόημα ή να διαβαστεί με το ζόρι. Αφήνουμε με λίγα λόγια τα βιβλία και τα παιδιά να γίνουνε φίλοι.
- Τέλος, διαβάζουν οι δάσκαλοι παιδική λογοτεχνία; Έχουν εικόνα για τη σύγχρονη παραγωγή; Χρησιμοποιούν ουσιαστικά τα καλά βιβλία στην τάξη; Μπορούν να εμφυσήσουν στους μαθητές τους την αγάπη για τις λέξεις και να τους εξηγήσουν πόσο απελευθερωτικές είναι;
Νομίζω πως μπορούμε και καλύτερα. Ναι, πολλοί διαβάζουν, δεν ξέρω αν είναι οι περισσότεροι, ελπίζω πως ναι. Σίγουρα πάντως διαβάζουν και ενημερώνονται οι νηπιαγωγοί, αυτό το ξέρω, το έχω ζήσει. Γνώρισα νηπιαγωγούς, αληθινές νεράιδες των βιβλίων. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να ενημερώνονται και να επιλέγουν με προσοχή τα βιβλία που θα φέρουν στην τάξη. Έχει τόσο μεγάλη δύναμη το καλό βιβλίο, που δεν χρειάζεται να κάνεις και πάρα πολλά. Αρκεί να το αγαπήσεις. Αν δεν αγαπήσει ο δάσκαλος τις λέξεις, πώς να τις αγαπήσουν τα παιδιά; Η δική σου αγάπη θα φυσήξει στις καρδιές των παιδιών. Και τότε θα νιώσουν το πόσο απελευθερώνουν οι λέξεις.
Η σειρά των εκδόσεων Πατάκη «Χωρίς σωσίβιο» είναι σχεδιασμένη για παιδιά 6-8 ετών, που έχουν κατακτήσει το μηχανισμό της ανάγνωσης και κάνουν τις πρώτες προσπάθειες να διαβάσουν μόνα τους. Αποτελείται από τρία επίπεδα με αυξανόμενη αναγνωστική δυσκολία. Οι έγχρωμες εικόνες κάνουν ελκυστική την ανάγνωση, οι χαρακτήρες των ηρώων θα κερδίσουν αμέσως τα παιδιά, που θα ταυτιστούν μαζί τους, ενώ οι ιστορίες είναι γραμμένες από καταξιωμένους Έλληνες συγγραφείς. Η παιδαγωγική επιμέλεια, η κατάλληλα επιλεγμένη γραμματοσειρά και το βολικό μέγεθος των βιβλίων, ο αριθμός των λέξεων και οι δραστηριότητες ανάγνωσης στο τέλος κάθε βιβλίου θα κάνουν τη σειρά την πρώτη σας επιλογή.