Το πάθος στο πιανιστικό παίξιμο είναι το μέγιστο επικοινωνιακό ταλέντο του Θάνου Μικρούτσικου. Με αυτό «παρασύρει» χιλιάδες θεατές από το 1970 μέχρι σήμερα. Κοντά τους και χιλιάδες παιδιά που μαζί του ταξιδεύουν στο ξεκίνημα της ζωής τους «πάνω στο φτερό του καρχαρία». Ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά και τα εγγόνια του.
Ποια ακούσματα κυριαρχούσαν στη δική σας εφηβεία και ποια διαφορά υπάρχει σήμερα;
Σε κάθε εποχή η πλειονότητα των νέων ασχολείται με τη μουσική που επιβάλλεται απ’ τα ΜΜΕ· τώρα πλέον και από το Διαδίκτυο. Όταν ήμουν έφηβος, στα τέλη του 1950, στην Πάτρα όπου μεγάλωσα, η μουσική έφτανε από τα ραδιόφωνα της Ιταλίας. Επίσης ακούγαμε ελληνικό ραδιόφωνο, που, ευτυχώς, από μια στιγμή και μετά άρχισε να εκπέμπει και Χατζιδάκι και Θεοδωράκη. Τώρα τα ραδιόφωνα γιγαντώθηκαν σε όλη την Ελλάδα, παίζοντας για τους νέους ό,τι βγαίνει από την παγκόσμια μητρόπολη της βιομηχανοποιημένης μουσικής, τις Η.Π.Α. Παρ’ όλα αυτά συμβαίνει το εξής εξαιρετικό: μεγάλο κομμάτι της νεολαίας έχει ακουμπήσει σε τραγούδια ιδιαίτερης σοβαρότητας, με ρίζες στην ελληνική μουσική κουλτούρα: από τον Βασίλη Τσιτσάνη και από τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, σε συνθέτες της δικής μου γενιάς –Ξαρχάκο, Σαββόπουλο, Μαρκόπουλο, Μούτση, Λοΐζο– και ως τους μετέπειτα τραγουδοποιούς. Έτσι πολλοί σημερινοί έφηβοι αποκτούν μεγάλη άμυνα σε ό,τι εμπορευματοποιημένο διαχέεται.
Τι γίνεται στα αυτιά των παιδιών του δημοτικού;
Αυτό που εκπέμπεται –και τηλεοπτικά– προετοιμάζει τα παιδιά για να γίνουν παθητικοί ακροατές και αναγνώστες. Τα παιδιά βομβαρδίζονται με εύληπτα έως και χυδαία τραγούδια ή κείμενα που γράφονται σαν να απευθύνονται σε ηλιθίους. Να ξεφύγουν τα παιδιά μας από τα «Ζουζούνια» και παρόμοιες μπούρδες! Η φαντασία τους είναι πολύ μεγαλύτερη από των ενηλίκων και δεν πρέπει να γίνεται κανένα σκόντο στην ποιότητα όταν απευθυνόμαστε σε αυτά. Στα παιδιά χρειάζεται να δίνουμε σημαντικά πολιτιστικά έργα, χωρίς υπεραπλοποιήσεις και παιδιακίσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα δημοφιλέστερα έργα των τριάντα τελευταίων χρόνων είναι η Λιλιπούπολη. Έγινε από τέσσερις ιδιαίτερα ταλαντούχους συναδέλφους, υπό την επίβλεψη του Χατζιδάκι, και έχει υψηλών προδιαγραφών μουσική. Μιλώντας για το έργο μου, θα αναφέρω ως παράδειγμα το μουσικό παραμύθι Ταξιδεύοντας με τον Σταυρό του Νότου που ανεβάσαμε τον Δεκέμβριο του 2011 και, παρά την οικονομική κρίση, έκοψε 14.000 εισιτήρια.
Βεβαίως όταν μιλάμε για μαθητές του Δημοτικού, τότε το βάρος της επιλογής πέφτει περισσότερο στους γονείς. Ένα παιδί δεν μπορεί να επιλέξει στα 7 του χρόνια ποιο θέαμα θα παρακολουθήσει. Είναι θέμα του γονιού και των δασκάλων. Μου λένε καμιά φορά «μα αυτό το μουσικό σας παραμύθι θα το καταλάβει το παιδί;» Το θέμα δεν είναι εάν το παιδί θα κατανοήσει κάτι 100% τη στιγμή που για πρώτη φορά το επεξεργάζεται. Γιατί στην τέχνη των ενηλίκων ο καθένας μας κατανοεί 100% ένα έργο που βλέπει; Αυτό που βλέπουμε στη σκηνή δουλεύεται μετά στο μυαλό μας κατά τη διάρκεια της καθημερινότητάς μας. Γι’ αυτό και στα έργα μου έχω τον εξής υπότιτλο: «Για παιδιά και για έξυπνους μεγάλους από 7 έως 77 χρόνων». Όπως επίσης, όσο περισσότερα ωραία βιβλία διαβάζει ένα παιδί τόσο περισσότερο αυξάνει την οξυδέρκειά του και αναπτύσσει την κριτική σκέψη του. Επειδή η γυναίκα μου, η Μαρία Παπαγιάννη, ασχολείται με την παιδική λογοτεχνία (έχει βραβευτεί και πρόσφατα με το Κρατικό Βραβείο για Το δέντρο το μονάχο), έχω διαπιστώσει από κοντά ότι από ορισμένους εκδοτικούς οίκους γίνεται εξαιρετική δουλειά με αποτέλεσμα να έχουν προκύψει πάνω από 40 συγγραφείς πολύ υψηλών προδιαγραφών. Και διαπιστώνω ότι είναι πάρα πολλοί αυτοί οι φωτισμένοι δάσκαλοι που καλούν αυτούς τους λογοτέχνες στα σχολεία.
Είστε πατέρας και παππούς. Ποιο κοινό χαρακτηριστικό βλέπετε να έχουν αποκτήσει τα δικά σας παιδιά και εγγόνια ζώντας μες στην τέχνη απ’ την κούνια τους;
Ο εγγονός μου είναι τώρα δύο χρόνων, δεν μπορεί να μιλήσει ακόμα καθαρά, τραγουδάει όμως τη Μουσική πράξη στον Μπρεχτ! Αυτό συμβαίνει διότι βλέπει τον παππού του να παίζει πιάνο και εντυπωσιάζεται. Το ίδιο συμβαίνει και με την εγγονή μου, που είναι τριών χρόνων. Η διαπαιδαγώγηση του παιδιού εξαρτάται 100% από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει. Δεν είμαι ο άνθρωπος που με ένεση θα περάσω στα παιδιά ό,τι θέλω. Την ατμόσφαιρα θέλω να δημιουργήσω στο σπίτι του. Και ο κάθε γονιός την ατμόσφαιρα πρέπει μόνο να δημιουργήσει στο σπίτι για το παιδί του.
Εσείς γιατί πλέξατε τη μουσική με την ποίηση στα έργα σας;
Γεννήθηκα το 1947 στην Πάτρα. Στη μεγάλη κουζίνα του σπιτιού μου, θυμάμαι τον πατέρα μου να με παίρνει αγκαλιά και, αντί για παραμύθια, τη μία να μου διηγείται ιστορίες με τους Γερμανούς και την επομένη να απαγγέλλει ποιήματα του Καρυωτάκη, του Ρίτσου, του Καββαδία. Έτσι έχω μέσα μου, εκτός από τη μουσική, και την ποίηση.
