Με αφορμή την τριήμερη γιορτή της επιστήμης, το Athens Science Festival, που θα λάβει χώρα από 21 έως 23 Οκτωβρίου 2022 στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, συνάντησα τη Μαρία Χατζηδάκη, μέλος της ομάδας Be Conscious, και μιλήσαμε για την επιστήμη -και κυρίως για την ανάγκη να έρθει ο κόσμος πιο κοντά της, γεγονός που ανέδειξε η πανδημία-, για την εκπαίδευση, για την κοινωνία και την οικολογία, και βέβαια για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Σκουπίδια και Παιχνίδια, που έχουν οργανώσει για τους μικρούς μας φίλους, στο πλαίσιο του φεστιβάλ.
Καλησπέρα, Μαρία. Παρακαλώ συστήσου στο κοινό του Τaλκ.
Καλησπέρα και από εμένα! Είμαι η Μαρία Χατζηδάκη, πριν από πολλά χρόνια πήρα το πτυχίο μου από τους Χημικούς Μηχανικούς στο ΕΜΠ και στη συνέχεια έκανα μεταπτυχιακό πάνω στη Βιοϊατρική Μηχανική στο Imperial College London. Το 2016 πήρα το διδακτορικό μου στη Χημεία από το Örebro University, στη Σουηδία, σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. To 2018, μαζί με άλλους νέους επιστήμονες, δημιουργήσαμε την ομάδα Be Conscious, η οποία ξεκίνησε ως ένα κανάλι επικοινωνίας της επιστήμης μέσω της αρθρογραφίας.
Η πανδημία μάς ανάγκασε να συνειδητοποιήσουμε το τεράστιο κενό που υπάρχει ανάμεσα στην κοινωνία και τους επιστήμονες, το οποίο δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση και δυσπιστία σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Σκοπός του Be Conscious είναι η επικοινωνία της επιστήμης με απλό τρόπο σε ανθρώπους που θέλουν να σκέφτονται και να πράττουν πιο συνειδητά μέρα με τη μέρα. Αφορά θέματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης αλλά και κοινωνικούς προβληματισμούς. Έχουμε ανάγκη να μιλήσουμε για προβλήματα της καθημερινότητας, την ενσυναίσθηση, την ανθρώπινη συμπεριφορά, τις διακρίσεις. Πάντα με επιστημονικό πρίσμα. Απαντάμε σε ερωτήσεις του κοινού, ερχόμαστε σε επαφή με αξιόλογες ομάδες τις οποίες μας αρέσει να προωθούμε και ενίοτε κάνουμε στοχευμένες δράσεις και workshops.
Πότε αποφάσισες τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις;
Δεν έχω αποφασίσει ακόμα τι θέλω να γίνω! Σπουδάζω και καταρτίζομαι διαρκώς, αφουγκράζομαι και καταπιάνομαι με ό,τι με εντυπωσιάζει και με κάνει να νιώθω δημιουργική. Τα διαφορετικά επιστημονικά πεδία με τα οποία έχω ασχοληθεί μου έχουν δώσει πολλές επιλογές αλλά κυρίως με έχουν πείσει ότι υπάρχει ομορφιά σε καθετί. Έχω πολλά ακόμα να μάθω και δεν ξέρω πού θα καταλήξω μεγαλώνοντας. Η κινητήρια δύναμή μου είναι η βαθιά αγάπη μου για τη γνώση. Κοινώς, θέλω να μαθαίνω κάθε μέρα κάτι καινούργιο και να προσφέρω σε κοινωνικό επίπεδο όσα περισσότερα μπορώ. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τις αισθήσεις τους σε εγρήγορση, ώστε να ακολουθούν ό,τι τους αρέσει και τους κάνει ευτυχισμένους.
Γιατί θα σύστηνες σε ένα παιδί να ασχοληθεί με τις θετικές επιστήμες;
Θα προέτρεπα ένα παιδί να ασχοληθεί με ό,τι του αρέσει. Ωστόσο, θα το παρότρυνα να παρατηρήσει τον κόσμο γύρω του ξεκινώντας από τα απλά. Γιατί μαυρίζει ένα φρούτο; Τι είναι το σαπούνι και πώς καθαρίζει τα χέρια μας; Πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα αφρόλουτρο; Τι θα μπορούσε να γίνει ένα πλαστικό σε μια άλλη ζωή; Πώς μπορεί ένα σκουλήκι να φάει μια μπανανόφλουδα και να την κάνει λίπασμα; Θα του εξηγούσα τη μαγεία που βλέπω εγώ στην καθημερινότητα. Και θα του έλεγα απλώς ότι αν θέλει να γίνει μάγος, μπορεί να μάθει όλα τα μυστικά μέσα από τις θετικές επιστήμες.
Τι θα άλλαζες, αν μπορούσες, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, στον δικό σου τουλάχιστον τομέα, αυτόν των θετικών επιστημών;
Αυτή είναι μια σπουδαία ερώτηση, η οποία δεν μπορεί να απαντηθεί σε μια μόνο παράγραφο. Είναι αστείο αλλά ο περισσότερος κόσμος έχει στο μυαλό του τους επιστήμονες ως μοναχικούς περίεργους τύπους, κλεισμένους σε ένα εργαστήριο να ανακατεύουν μπουκαλάκια.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν προάγει τη δημιουργικότητα και δεν οξύνει την περιέργεια. Το σχολείο θα έπρεπε να λειτουργεί πιο ευέλικτα, με γνώμονα τα παιδιά και όχι μια παρωχημένη σχολική ατζέντα. Στις θετικές επιστήμες, τα παιδιά θα πρέπει να έχουν περισσότερα ερεθίσματα με εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας, όπως πειράματα που θα κάνουν τα ίδια, διαδραστικές παρουσιάσεις, βίντεο ακόμα και θεατρικό παιχνίδι, επισκέψεις σε ακαδημαϊκούς χώρους και ερευνητικά ιδρύματα αλλά και πρακτικές ασκήσεις σε αυτούς τους χώρους.
Το σχολείο δεν θα έπρεπε να είναι το προπαρασκευαστικό στάδιο για το πανεπιστήμιο. Είναι 12 πολύ σημαντικά χρόνια της ζωής σου. Εκεί που χτίζεις χαρακτήρα, αποκτάς ενσυναίσθηση, έρχεσαι σε επαφή με τον κόσμο γύρω σου. Και οι αισθήσεις όλες είναι εκεί. Αυθεντικές. Δεν πρέπει να χάνονται τα παιδιά στη βαρεμάρα περιμένοντας το διάλειμμα. Πρέπει να τα κατακτήσουμε, να τα έχουμε συνειδητά εκεί και να τους δημιουργούμε ερεθίσματα.
Σκοπός του σχολείου είναι, μαζί ασφαλώς με την οικογένεια, να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, να μάθουν να λένε όχι, να αντιστέκονται στην αδικία, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, αυτό προσφέρει η πραγματική επαφή με την επιστήμη. Όχι για να γίνουν καλύτεροι μαθητές. Για να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.
Αγαπάς τις δράσεις για την εκλαϊκευμένη επιστήμη. Θεωρείς ότι το ελληνικό κοινό, κάθε ηλικίας, είναι εξοικειωμένο με αυτές [και με τα αντίστοιχα βιβλία] ή τρομάζει στο άκουσμά τους;
Θεωρώ σημαντικό να δίνεται η δυνατότητα στους ανθρώπους να έρχονται σε επαφή με την επιστήμη με διάφορους τρόπους, είτε με δράσεις είτε με βιβλία είτε συνδυαστικά. Η αλήθεια είναι ότι πιστεύω πολύ στο ελληνικό κοινό και ειδικά στους νέους γονείς. Ψάχνουν και δίνουν όσα περισσότερα ερεθίσματα μπορούν στα παιδιά τους. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό βήμα. Έχουμε πολλή δουλειά ακόμα μέχρι να καταφέρουμε να κάνουμε την επιστήμη καθημερινότητα. Αλλά οι πρωτοβουλίες είναι πολλές και η ανταπόκριση του κόσμου φανταστική.
Ποια δράση θα παρουσιάσεις μαζί με την ομάδα σου στο Athens Science Festival και σε ποιους θα απευθύνεσαι; Τι θα μάθουν οι νεαροί συμμετέχοντες;
Στο Athens Science Festival θα πραγματοποιήσουμε ένα workshop με την ομάδα του Be Conscious, με τίτλο Σκουπίδια και Παιχνίδια, που θα απευθύνεται σε παιδιά 6-12 ετών. Η δράση θα αφορά την ευαισθητοποίηση των παιδιών ως προς το περιβάλλον. Στόχος είναι να κατανοήσουν τα παιδιά (και οι γονείς) όχι μόνο πώς να αξιοποιούν τα σκουπίδια τους μέσω της ανακύκλωσης κ.λπ., αλλά πώς να αλλάξουν φιλοσοφία ως προς τα σκουπίδια και να αποκτήσουν μια καθημερινότητα πιο φιλική προς το περιβάλλον. Να γίνουν δηλαδή πιο «συνειδητοί» καταναλωτές, να λένε «όχι» σε οτιδήποτε περιττό, να αγοράζουν με σύνεση και να αξιοποιούν φυσικά τα υλικά με τρόπους ευφάνταστους. Να μάθουν να μοιράζονται και να ανταλλάσσουν. Τέλος, τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή με την επιστήμη πίσω από το κομποστοποίηση και θα μάθουν πώς να αξιοποιούν τα οργανικά απόβλητα, ώστε να γίνουν τροφή για τα δέντρα και τα φυτά μας. Θα μας βρείτε την Κυριακή 23/10, 13:00-14:30 στον πρώτο όροφο του Innovathens.
Τέλος, τι σημαίνει για σένα το Athens Science Festival και τι θα ήθελες να αποκομίσουν όλοι όσοι το επισκεφτούν;
Το Athens Science Festival είναι ένας θεσμός που με ενθουσίασε από τη χρονιά που δημιουργήθηκε. Ήμουν εκεί, από την πρώτη στιγμή ως συντονίστρια των δράσεων του Ινστιτούτου Χημικής Βιολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και δεν έχω λείψει ποτέ από τότε. Για μένα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της επιστήμης, αλλά κυρίως μια ευκαιρία να αλληλοεπιδράσω με παιδιά σε μια προσπάθεια να μεταλαμπαδεύσω τον ενθουσιασμό μου για τις επιστήμες. Είναι μια τεράστια ευκαιρία για παιδιά, αλλά και ενήλικους, να έρθουν σε επαφή με όλο τον επιστημονικό κόσμο της χώρας. Επίσης, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν ομάδες και δράσεις που θα τους συναρπάσουν και -γιατί όχι- να ανοίξουν νέοι ορίζοντες στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο! Σας περιμένουμε, λοιπόν, όλους με ενθουσιασμό και ανυπομονησία.
Για περισσότερες πληροφορίες για την ομάδα Be Conscious, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.beconscious.gr
Instagram: @BeConscious.gr
Facebook: @BeConscious.gr
Twitter: @BeConsciousGR
LinkedIn: @BeConscious.gr
Αν αγαπάτε τα podcast μπορείτε να βρειτε την ομάδα και στο Spotify: BeConscious.gr
