Καμιά φορά, οι έχοντες όλες τις αισθήσεις σε άρτια λειτουργία καλούμαστε –εκ του ασφαλούς– να απαντήσουμε στο ερώτημα: Τι είναι χειρότερο; Να μην μπορείς να δεις, να μην μπορείς να ακούσεις ή να μην μπορείς να μιλήσεις;
«Να μην μπορείς να παρέμβεις έγκαιρα» απαντά η Γεωργία Λεμπέση, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και μέλος της ομάδας έγκαιρης παρέμβασης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας με κώφωση-βαρηκοΐα του κέντρου Λόγου Άνθησις. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι στις μέρες μας η κώφωση δεν είναι συνώνυμη της αλαλίας. Αν παρέμβουμε στη σωστή χρονική συγκυρία, μπορούμε να προλάβουμε τις συνέπειες που επιφέρει η απώλεια ακοής, ώστε το παιδί να κατακτήσει αντίστοιχες της ηλικίας του γλωσσικές, γνωστικές και επικοινωνιακές ικανότητες, που θα του επιτρέψουν την ισότιμη ένταξή του στο σχολικό περιβάλλον».
Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Είναι πολύ σημαντικό ο γονιός να εντοπίσει το πρόβλημα έγκαιρα και να καταλάβει, όσο γίνεται νωρίτερα, τον τρόπο που θα μπορέσει να επικοινωνεί με το παιδί του. Το παιδί πρέπει να βοηθηθεί από την καταλληλότερη για αυτό τεχνολογική υποστήριξη (ακουστικά βαρηκοίας ή κοχλιακό εμφύτευμα). Για να αξιοποιηθούν όμως στο έπακρο οι δυνατότητες που σήμερα μας δίνει η τεχνολογία, το παιδί πρέπει να πλαισιωθεί με τη σωστή εκπαιδευτική και λογοθεραπευτική παρέμβαση. Το κλειδί είναι να γίνει συνείδηση στο περιβάλλον του παιδιού ότι ο κωφός ή ο βαρήκοος δεν ακούει· ταιριάζει τα «ακουστικά υπολείμματα» του με τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο. Ενώνει συνέχεια τα κομμάτια ενός παζλ.
Πρέπει λοιπόν να ενδυναμώσει πολύ τις υπόλοιπες αισθήσεις; Φυσικά, αλλά δεν αρκεί μόνον αυτό. Είναι πολύ σημαντικό να έχει ολοκληρωμένη ψυχολογική υποστήριξη. Για εκείνο, ο προφορικός λόγος δεν είναι δεδομένος, δεν κατακτάται αυτόματα όπως στους υπολοίπους. Είναι μια συνεχής πρόκληση, απαιτεί κόπο και υπομονή. Είναι σημαντικό για το παιδί να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να τα καταφέρει. Και είναι απαραίτητο να έρχεται αντιμέτωπο με τις μικρές καθημερινές κατακτήσεις του που θα του δίνουν θάρρος να συνεχίζει την προσπάθεια. Στην ουσία, αυτό που πρέπει να γίνει είναι να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί θα μάθει να διακρίνει τα ακουστικά ερεθίσματα και να τα αξιοποιεί κατάλληλα.
Μοιάζει να μιλάμε για επίκτητη ικανότητα ακοής, φαίνεται πραγματικά ιδιαίτερα δύσκολο ειδικά για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Σκεφτείτε τις περιπτώσεις των παιδιών τα οποία έχουν πρόβλημα ακοής που δεν γίνεται αντιληπτό από τους γονείς τους στην αρχή. Αυτό συμβαίνει γιατί τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται από μικρά όλα τα ερεθίσματα που έχουν στη διάθεσή τους με τρόπο που μπορεί να καλύπτει το έλλειμμά τους. Γι’ αυτό και χρειάζεται να ανταποκρινόμαστε άμεσα σε οτιδήποτε ασήμαντο ή σημαντικό μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας δεν ακούει.
Τι διαφορετικό συμβαίνει στο κέντρο Λόγου Άνθησις; Μιλάμε για μια πολύ συντονισμένη προσπάθεια και μια απολύτως ολοκληρωμένη και διεπιστημονική προσέγγιση. Η παρέμβασή μας στο κάθε παιδί οργανώνεται εξατομικευμένα πάνω στις ανάγκες του από έμπειρη διεπιστημονική ομάδα (ακουολόγου, ΩΡΛ, παιδαγωγού, ψυχολόγου και λογοθεραπευτή). Το πρόγραμμά μας βασίζεται στην καθημερινή προσέλευση των παιδιών στο κέντρο μας, δουλεύοντας σε μικρές ομάδες παιδιών που συντονίζονται από νηπιαγωγό και λογοθεραπευτή. Παράλληλα παρέχουμε ατομική λογοθεραπεία στο κάθε παιδί ξεχωριστά με συχνότητά δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα. Επικεντρωνόμαστε επίσης στην ψυχολογική υποστήριξη των γονέων μέσω ατομικών συναντήσεων με ψυχολόγο αλλά και ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης και συνεργαζόμαστε από κοινού ώστε να δομήσουμε το καταλληλότερο εκπαιδευτικό περιβάλλον για το παιδί τους.
Ποια η μαθησιακή πορεία αυτών των παιδιών; Η μαθησιακή πρόγνωση για τα κωφά ή βαρήκοα παιδιά είναι αρκετά καλή, πάντα υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει προσπάθεια έγκαιρης παρέμβασης. Τα παιδιά μπορούν να παρακολουθήσουν επαρκώς, να προχωρήσουν όπως επιθυμούν και να ξεπεράσουν τα συνήθη συμπτώματα του ελλείμματός τους, που είναι η δυσκολία στην αντίληψη αφηρημένων εννοιών, στον συμβολισμό αλλά και στον γραπτό λόγο. Η έγκαιρη παρέμβαση δεν προλαμβάνει όμως μόνο τις μαθησιακές δυσκολίες. Τα βοηθά να μπορούν να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν, να μπορέσουν δηλαδή να είναι ευτυχισμένα.
