«Βαπτίζεται ο δούλος/η δούλη του Θεού…» Άννα, Πέτρος, Μυρτώ: μια τόση δα λεξούλα μπορεί κάποτε να σκορπίσει μέσα στην εκκλησία συγκίνηση και χαρά ή, αντίθετα, να πυροδοτήσει ένταση στα όρια της βεντέτας. Δείτε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ονοματοδοσία από ψυχολογικής σκοπιάς, πώς δηλαδή το όνομα που θα επιλέξουν οι γονείς μπορεί να επηρεάσει αργότερα το ίδιο το παιδί αλλά και τις σχέσεις στοργής (ή οργής) με την οικογένεια.

Πριν από κάμποσα χρόνια, οικογένεια ετοιμάζεται να βαφτίσει τον πρωτότοκο γιο της σε χωριό της Μάνης. Καπαρωμένο από τα γεννητούρια το όνομα του πατέρα του γαμπρού. Η μητέρα, όμως, που έχει μαράζι να ακούσει το όνομα του πατέρα της, την κρίσιμη στιγμή του μυστηρίου, με μια κορόνα που θα ζήλευε κι η Καμπαγιέ, αιφνιδιάζει τον παπά, αφήνει σύξυλο νονό, πατέρα, πεθερό και λοιπούς καλεσμένους που άλλο όνομα περίμεναν κι άλλο ακούστηκε στην εκκλησία. «Άτιμη, μου χάλασες το εγγόνι!» ξέσπασε ο «ριγμένος» παππούς, αποχωρώντας έξαλλος από τα βαφτίσια. «Η βάφτιση αποτελεί σημαντική στιγμή στη ζωή της οικογένειας. Πρόκειται για τη στιγμή εκείνη που ένα νέο μέλος αποκτά επίσημα ένα όνομα. Με τον τρόπο αυτόν οι γονείς “συστήνουν” το παιδί τους σε συγγενείς, γνωστούς και φίλους», εξηγεί η ψυχολόγος κ. Ελένη Παπαδομαρκάκη, ειδικευμένη στην οικογενειακή συμβουλευτική. Τι γίνεται, όμως, όταν πίσω από τις σομόν λαμπάδες, τις μπομπονιέρες-μελισσούλες, τον ροζ-μπομπόν αγγελικά πλασμένο διάκοσμο της βάφτισης, σοβούν εντάσεις;

Ονοματοδοσία ίσον αθανασία;
«Στον τόπο μας είθισται το πρώτο παιδί να παίρνει το όνομα ενός γονέα του πατέρα. Η μεταφορά του ονόματος από τον παππού ή τη γιαγιά στο εγγόνι έχει συμβολική αξία: η θύμηση ενός προσώπου περνά στις επόμενες γενιές και η συνέχιση του ονόματος διαφυλάσσεται. Πρόκειται για ένα είδος συμβολικής κληρονομίας, που δίνει ένα είδος “αθανασίας” στον προηγούμενο κάτοχο του ονόματος», σημειώνει η κ. Παπαδομαρκάκη, «μερικές φορές, όμως, οι γονείς δεν ακολουθούν τον κύκλο ονομάτων της οικογένειας. Μια τέτοια απόφαση τείνει να δυσαρεστεί τις οικογένειες καταγωγής· ερμηνεύεται ως απόρριψη». Δεν επιλέγω να δώσω το όνομα του πατέρα μου ή της μητέρας μου σημαίνει ότι δεν μου είναι σημαντικός/-ή; «Στην πραγματικότητα, αυτό δεν ισχύει πάντα. Μερικές φορές η επιλογή ‘‘διαφορετικού’’ ονόματος συνδέεται με αυξημένη ανάγκη διαφοροποίησης των γονέων από την οικογένεια προέλευσής τους ή με αποφυγή της αρνητικής φόρτισης γύρω από ένα όνομα», εξηγεί η ψυχολόγος. «Σε κάθε οικογένεια υπάρχουν ονόματα αρνητικά φορτισμένα, παραπέμπουν σε πρόσωπα που είχαν μια δυσάρεστη ιστορία ή σε δύσκολες σχέσεις με τα άλλα μέλη. Αν οι δυσκολίες αυτές δεν έχουν επιλυθεί, είναι πιθανό να συσσωρεύσουν ένταση. Η αδιαλλαξία από πλευράς παππούδων ή γιαγιάδων μπορεί να αυξάνει την ένταση, κορυφώνοντάς την, την ημέρα της βάφτισης».

Αφροξυλάνθη;
Άδωνις, Εμπεδοκλής, Έρωτας ή Αφροξυλάνθη; Τι γίνεται στην περίπτωση που οι γονείς, ύστερα από (αν)ώριμη σκέψη, λόγω έξωθεν εντολής (βλέπε πεθερικά) ή εξαιτίας μιας έμπνευσης της στιγμής, επιλέξουν ένα όνομα με «βαριά» ιστορία, ή ένα όνομα νορμάλ για τους ίδιους αλλά κακόηχο, ντεμοντέ, εκκεντρικό για όλους τους άλλους; «Θέλει προσοχή τι όνομα θα επιλέξουν οι γονείς, γιατί στο μέλλον θα κάνουν χρήση του ονόματος οι πάντες και όχι μόνο το ζευγάρι», υπογραμμίζει η ψυχολόγος. «Υπάρχουν ονόματα που κουβαλούν αρνητικό φορτίο, γεγονός που τα καθιστά απαγορευτικά. Κανείς δηλαδή δεν θα βάφτιζε ποτέ την κόρη του Μήδεια. Πολύ συχνά, επίσης, ένα παιδί το οποίο το ονομάζουν Όμηρο, ζορίζεται από τη λέξη αυτήν, ή ένα παιδί που το λένε Ηρώδη είναι δύσκολο να μείνει ανεπηρέαστο από την ιστορία του ονόματος, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα εξωθηθεί σε ανάλογες πράξεις. Το όνομα δεν μας αντιπροσωπεύει απαραίτητα αλλά, από την άλλη, δεν είναι τυχαία και τα ονόματα που παίρνουμε. Τι νόημα έχει να ονομάσει κανείς το παιδί του Έρωτα; Υπάρχουν ονόματα που είναι πιο σημαντική η ιστορία που φέρνουν παρά τα ίδια. Π.χ. ονομάζω το παιδί μου Έρωτα γιατί μου θυμίζει έναν παλαιό μου έρωτα. Είναι πιθανό η εικόνα που έχουμε για μια κατάσταση να συγχωνευτεί σε ένα όνομα. Από την άλλη, τι νόημα δίνουμε σε ένα όνομα όπως το Άδωνις, κατεξοχήν ταυτισμένο με την απόλυτη ομορφιά; Πρέπει να αναρωτηθούμε αν προέρχεται από τον παππού, αν συνδέεται με χαρακτηριστικά του παιδιού ή μήπως η επιλογή του ονόματος Άδωνις έχει να κάνει με την ωραιοπάθεια. Μήπως η μητέρα βλέπει το παιδί της σαν μια ερωτική προέκτασή της; Υπάρχει ναρκισσισμός στην οικογένεια, η εμφάνιση είναι το μόνο που είναι σημαντικό;»

Δύο ονόματα;
«Πολλές φορές οι γονείς επιλέγουν δύο ονόματα. Αυτό αποτελεί συνήθως έναν τρόπο να συνδυαστούν διαφορετικές επιθυμίες. Το διπλό όνομα δεν επηρεάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού», διευκρινίζει η κ. Παπαδομαρκάκη. «Ωστόσο, η προσφώνηση με διαφορετικά ονόματα θα μπορούσε να υποδεικνύει μη σταθερότητα στον τρόπο επικοινωνίας της οικογένειας. Το καλύτερο, στην περίπτωση αυτήν, είναι να συμφωνήσουν όλες τις πλευρές να χρησιμοποιούν ένα από αυτά».