Τα τελευταία δυο χρόνια κάθε βράδυ ακολουθώ την ίδια ρουτίνα: παίρνω την κόρη μου αγκαλιά, τη θηλάζω, της λέω παραμύθια και όταν είναι σχεδόν έτοιμη να κοιμηθεί της τραγουδάω την ίδια μελωδία, επαναλαμβάνοντας τα ίδια λόγια. Από την πρώτη μέρα που γεννήθηκε, μέχρι σήμερα που έχει κλείσει τα δύο, το προ-του-ύπνου τελετουργικό μας δεν έχει αλλάξει. Κι αν θέλω να είμαι εντελώς δίκαιη, δεν αντιμετώπισα ποτέ ιδιαίτερες δυσκολίες με τον θηλασμό. Μπορεί να θήλασα εύκολα γιατί ήμουν τυχερή, ή γιατί είχα μία φανταστική μαία, ή γιατί τα άστρα ήταν ευθυγραμμισμένα – ποιος ξέρει; Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να καταλάβω πόσο πολύ το ήθελα γιατί δεν χρειάστηκε να επιμείνω, δεν υπέφερα με κανέναν τρόπο. Και, προπαντός, δεν είχα ποτέ κάποιον ιδιαίτερο λόγο να σταματήσω. Κάπως έτσι πέρασε ο καιρός. Και να που βρίσκομαι -ακόμα- κάθε βράδυ αγκαλιά με το κοριτσάκι μου -που κάθε μέρα είναι όλο και λιγότερο μικρό- να περιμένω να την πάρει ο ύπνος για να ανοίξω το λάπτοπ μου και να αρχίσω να ψάχνω μετά μανίας: «αποθηλασμός», «τρόποι αποθηλασμού», «πώς να απογαλακτίσετε το παιδί σας»…

Να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Η μητρότητα είναι μία πολύ προσωπική υπόθεση: όσες μαμάδες, όσα μωρά, τόσοι διαφορετικοί τύποι μητρότητας. Ένα πράγμα έχουμε κοινό όλες οι γυναίκες που γεννήσαμε. Ποτέ καμιά μας και με κανέναν τρόπο δεν κατάφερε να αποφύγει την κριτική. Κριτική γιατί γεννήσαμε όπως γεννήσαμε («φυσικά», με τεχνητούς πόνους, με επισκληρίδιο, με διαλογισμό, σε μαιευτήριο, με καισαρική, με ραντεβού, σε πισίνα, σε κέντρο φυσικού τοκετού, στο τραπέζι της κουζίνας μας κ.λπ., κ.λπ.). Κριτική γιατί δεν θηλάσαμε αποκλειστικά, κριτική γιατί θηλάσαμε για λίγο καιρό, κριτική γιατί θηλάζουμε για πολύ καιρό. Γι’ αυτήν την τελευταία κατηγορία μαμάδων -για εμάς που ξεχάσαμε να αποθηλάσουμε- θέλω να σας πω. Αλλά πρώτα απ’ όλα να σας ξεκαθαρίσω πως δεν έχω σκοπό να σηκώσω το δάχτυλο σε καμία μαμά. Αντιθέτως, σ’ αυτό το παιχνίδι της «κριτικής των άλλων» νομίζω πως οι επιλογές όλων μας είναι δευτερεύουσας σημασίας: ό,τι κι αν κάνουμε δεν θα γλιτώσουμε σχόλια ή επικρίσεις από τους γύρω μας. Όχι πως οι δικοί μας άνθρωποι έχουν κακή πρόθεση. Απλώς μία μικρή αδυναμία να κρατήσουν τις απόψεις τους για τον εαυτό τους… 

Αποθηλασμός λοιπόν, αυτή η μυστήρια διαδικασία.

Οι απόψεις ποικίλλουν σχετικά με το πότε πρέπει τα μωρά να αποθηλάζουν. Αρκετοί παιδίατροι συμβουλεύουν τις μητέρες να ξεκινούν τον αποθηλασμό γύρω στους έξι μήνες, περίπου την ίδια περίοδο που τα μωρά ξεκινούν να παίρνουν στερεά τροφή. Άλλοι ισχυρίζονται πως τα μωρά θα πρέπει να εξακολουθούν να θηλάζουν μέχρι να είναι τα ίδια έτοιμα να αποθηλάσουν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει στις μαμάδες να θηλάζουν τα μωρά τους μέχρι την ηλικία των 2 ετών και την ίδια ηλικία αποθηλασμού προτείνει και ο Σύνδεσμος Αμερικανών Παιδιάτρων. Αρκετοί παιδοψυχίατροι και παιδοψυχολόγοι, από την πλευρά τους όμως, ισχυρίζονται πως 2 χρόνια είναι πολύ μακρά περίοδος θηλασμού που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ανεξαρτητοποίησης -και κατά συνέπεια κοινωνικοποίησης- στα νήπια και προτείνουν ο αποθηλασμός να ξεκινά έναν χρόνο νωρίτερα. Χωρίς να μπορώ να σας πω τι από όλα τα παραπάνω σωστά είναι σωστότερο, προσυπογράφω από προσωπική εμπειρία ότι όσο πιο πολύ καθυστερήσει ο αποθηλασμός τόσο περισσότερο δυσκολεύει η διαδικασία.

Φυσικά τα πράγματα είναι απλούστερα όταν ο αποθηλασμός λαμβάνει χώρα σχετικά νωρίς: στην ηλικία των 6 μηνών το μωρό παραπονιέται, ενοχλείται, αλλά συμβιβάζεται ευκολότερα. Στην ηλικία των 2 ετών το νήπιο είναι αρκετά μεγάλο για να διεκδικεί αυτό που έχει συνηθίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή, αλλά μικρό ακόμα για να μπορέσει να καταλάβει γιατί η μαμά του τού το αρνείται. Επίσης, στην ηλικία των 6 μηνών ο αποθηλασμός είναι απόφαση της μητέρας: εκείνη επιλέγει τα γεύματα και εκείνη αποφασίζει να μειώσει τη συχνότητα των φορών που θηλάζει μέσα στην ημέρα. Αντιθέτως, στην ηλικία των 2 ετών η απόφαση θα πρέπει με κάποιον τρόπο να είναι κοινή, θα πρέπει το παιδί με κάποιον τρόπο να συμφωνήσει να αποθηλάσει. Και καλή τύχη σε όποιον προσπαθεί να πείσει ένα δίχρονο παιδί να κάνει κάτι που δεν θέλει…

Πράγμα που μας φέρνει και στο πλέον επίμαχο σημείο, πώς αποθηλάζει κανείς ένα νήπιο; Μαγικές λύσεις, καλώς ή κακώς, δεν υπάρχουν. Για την ακρίβεια, υπάρχουν οι εξής δύο: ή αποφασίζετε να αποθηλάσετε και επιβάλλετε την απόφασή σας στο παιδί σας, ή περιμένετε μέχρις ότου αισθανθείτε κι εσείς κι εκείνο έτοιμοι. Καμία προοπτική δεν είναι εύκολη. Αν ακολουθήσετε την πρώτη λύση, είναι πολύ πιθανό να σας περάσει από το μυαλό ότι «τραυματίζετε» το παιδί σας. Θυμηθείτε ότι η επιτυχία του σχεδίου αποθηλασμός εξαρτάται εν πολλοίς από το πόσο αποφασισμένες θα είστε και από το πόσο θα μπορέσετε να επικοινωνήσετε με επιτυχία στο παιδί σας αυτή σας την αποφασιστικότητα. Αν το παιδί σας αισθανθεί τον δισταγμό σας τότε θα προσπαθήσει να ξανακερδίσει την «παρηγοριά» του, που τυχαίνει να είναι το στήθος σας. Αν τώρα επιλέξετε τον δεύτερο δρόμο, οπλιστείτε με υπομονή. Συγκρατήστε πως το παιδί, μόλις του καταστεί σαφές ότι μπορεί να πάρει τον χρόνο του, θα τον πάρει, καμιά φορά και με το παραπάνω. Κι όσο το παιδί θηλάζει, εσείς θα παραμένετε περιορισμένη, χωρίς να έχετε τη δυνατότητα να κάνετε ένα ουσιαστικό διάλειμμα από τα βάρη της μητρότητας. Ό,τι κι αν κάνετε πάντως να θυμάστε πάντοτε ότι, στο τέλος, αυτό που ποιεί την ευτυχία του πολύτιμου μικρού σας είναι η δική σας ευτυχία. Μία μαμά με διαλυμένο νευρικό σύστημα, που βάζει στην άκρη τη ζωή της προκειμένου να θηλάζει, κινδυνεύει να «τραυματίσει» το παιδί της εξίσου με μία μαμά που αποφάσισε ότι μετά από 2 χρόνια θηλασμού δεν αντέχει άλλο και έκοψε την παροχή μητρικού γάλακτος εν μια νυκτί. Ας μην ξεχνάμε επίσης πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, πράγμα που σημαίνει ότι αντιδρά και διαφορετικά στον έναν ή τον άλλον τρόπο αποθηλασμού. Το ίδιο ισχύει και για την ανεξαρτητοποίηση και την κοινωνικοποίησή τους: ο θηλασμός μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη για κάποια παιδιά, ενώ για άλλα όχι.

Ευχαρίστως θα μοιραζόμουν μαζί σας τη δική μου εμπειρία, μόνο που δυστυχώς ακόμη βρίσκομαι στο σταυροδρόμι: να επιβάλω τον αποθηλασμό ή να περιμένω; Από τη μία μεριά η επιβολή αποφάσεων δεν είναι το δυνατό μου σημείο. Από την άλλη, όμως, το οικογενειακό ιστορικό μου κάπως με τρομάζει: ο μπαμπάς μου (λένε οι παιδικοί του φίλοι που τον ξέρουν από μωρό όταν τον πειράζουν καλόβουλα μέχρι σήμερα) θήλαζε μέχρι την ηλικία των 5 ετών! Η Νικίτα έχει πάρει τη μύτη του, μπορεί να έχει κληρονομήσει και την παρατεταμένη όρεξή του για μητρικό γάλα…

Να κλείσω αυτήν την ενημερωτική… εξομολόγηση, αφιερώνοντας το κείμενο αυτό σε όλες τις σκεπτόμενες γυναίκες που έχουν άποψη χωρίς να κρίνουν: στην Κλαίρη που θηλάζει ακούραστα (και ένα και δύο μωρά), στη Σοφία που χάνει την υπομονή της (και μετά την ξαναβρίσκει), στη Νατάσα που τρέχει (και δεν φτάνει), στην Αλίς που είναι όσο Γαλλίδα γίνεται (και πιστεύει πως ο θηλασμός είναι ένα κόλπο των αντρών για να αποκλείσουν τις γυναίκες από την αγορά εργασίας). Είμαστε όλες φανταστικές!