Είναι μεγάλο θέμα, ακόμη κι αν δεν μας έχει απασχολήσει πολύ εδώ στην Ελλάδα. Απασχολεί όμως εκατοντάδες γονείς εφήβων στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη και, όπως ξέρουμε οι μόδες έρχονται από τη δύση. Τα επικίνδυνα παιχνίδια στο ίντερνετ απευθύνονται σε παιδιά προεφηβείας και εφηβείας που ξέρουν να χειρίζονται καλά τους υπολογιστές και να σερφάρουν στο διαδίκτυο. Η ιδέα είναι κοινή σε όλα: τα παιδιά καλούνται να απαντήσουν σε μια πρόκληση που έχει τεθεί και σταδιακά γίνεται δυσκολότερη έως και απειλητική για τη ζωή τους.
Τα πιο διάσημα είναι το Choking Game και το Blue Whale Challenge. Kεντρική ιδέα του πρώτου είναι η διακοπή της τροφοδοσίας του εγκέφαλου με οξυγόνο, η οποία δημιουργεί ζαλάδα και μια αίσθηση ευφορίας και μερικές φορές καταλήγει στη λιποθυμία. Πρόκειται για μια πρόκληση (challenge) που καλούνται να εκπληρώσουν οι έφηβοι (συχνά υπό πίεση των συνομηλίκων τους), είτε μόνοι τους, με τη βοήθεια ενός σχοινιού ή μιας ζώνης, είτε με τη συμμετοχή ενός φίλου ή συμμαθητή.
Το Blue whale Challenge ή αλλιώς η «πρόκληση της μπλε φάλαινας» είναι μια σειρά δοκιμασιών που εξελίσσονται σε διάρκεια 50 ημερών και που σε ορισμένες περιπτώσεις την 51η μέρα κορυφώνονται με πράξεις οι οποίες οδηγούν στην αυτοχειρία. Μία από τις δοκιμασίες τις οποίες καλούνται να φέρουν εις πέρας οι έφηβοι είναι να χαράξουν λέξεις και σύμβολα στα χέρια τους, μεταξύ των οποίων και μια φάλαινα. Πρόσφατα δύο 15χρονα παιδιά στη Ρωσία αυτοκτόνησαν πέφτοντας από την οροφή της πολυκατοικίας.
Πώς θα το καταλάβουμε;
Τα παιδιά που έχουν χάσει τη ζωή τους δεν είναι λίγα και, δυστυχώς, τα σημάδια που δείχνουν ότι ένα παιδί έχει εμπλακεί σε τέτοιου είδους επικίνδυνα παιχνίδια δεν είναι πάντα διακριτά. «Χρήσιμο είναι να παρατηρήσει ο γονιός αλλαγές στη συμπεριφορά όπως έντονη απομόνωση του παιδιού, αλλαγές στο σώμα (κόκκινα μάτια, ανεξήγητες μελανιές ή αμυχές γύρω από το λαιμό), στη διάθεση (π.χ. ένα χαρούμενο παιδί που δείχνει θλιμμένο ή αντίθετα ένα χαμηλών τόνων παιδί που δείχνει να έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση), αλλαγή παρέας, υπερβολική επιθυμία για απομόνωση ή παραίτηση από τις καθημερινές δραστηριότητες» λέει η ψυχολόγος Έλλη Γιαννοπούλου.
Ο έφηβος συχνά νιώθει ότι είναι άτρωτος και γι’ αυτό καταφεύγει σε επικίνδυνες συμπεριφορές. Ο γονιός από την άλλη, νιώθει ότι το παιδί είναι ασφαλές, εφόσον βρίσκεται στο σπίτι του και σερφάρει. Όμως όσο κι αν ακούγεται παράξενο, τα παιδιά δεν συνειδητοποιούν τι κάνουν. Τα παιδιά δεν γνωρίζουν καν πόσο επηρεάζεται ο εγκέφαλος από την έλλειψη οξυγόνου. «Γι’ αυτό και θα πρέπει οι γονείς να τους μιλήσουν ανοιχτά. Λέμε στο παιδί ότι ένα τέτοιο παιχνίδι (της ασφυξίας εν προκειμένω) μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στο λόγο, κενά στη μνήμη, εγκεφαλικό επεισόδιο και θάνατο» συμβουλεύει η κυρία Γιαννοπούλου.
Αν πάλι θέλουμε να αναζητήσουμε τα βαθύτερα αίτια αυτής της συμπεριφοράς στην ιδιοσυγκρασία των εφήβων, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τα παιδιά και ιδιαίτερα οι έφηβοι αγαπούν τις προκλήσεις. «Η πρόκληση όμως που θα επιλέξει το κάθε παιδί και ο έφηβος ή η έφηβη εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του, από τα βιώματά του, το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται και τη συναισθηματική του κατάσταση τη δεδομένη χρονική περίοδο. Η επιλογή λοιπόν θα λέγαμε ότι δεν είναι εντελώς τυχαία αλλά συνήθως υπάρχει κάποιο ψυχολογικό υπόβαθρο» εξηγεί η κυρία Γιαννοπούλου. Άλλη μία απόδειξη ότι η επικοινωνία και η καλή σχέση με το παιδί μας μπορεί να προλάβει πολλά (κακά) και να χτίσει ακόμη περισσότερα (καλά).
Με τη συνεργασία της Έλλης Γιαννοπούλου, ψυχολόγου με ειδίκευση στην ψυχολογία παιδιών και εφήβων με αναπτυξιακές διαταραχές, επιστημονικής συνεργάτιδος της 3ηςΠαιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.
