«Όχι, δεν κλαίω, κάτι μπήκε στο μάτι μου μόνο», μια πολύ χρησιμοποιημένη έκφραση από γονείς προς στα παιδιά τους. Κάθε φορά που ακούγεται αυτή η έκφραση, το κάθε παιδικό μυαλουδάκι προσπαθώντας να την επεξεργαστεί σκέφτεται «Μα αφού καταλαβαίνω ότι νιώθει στεναχωρημένος/η, γιατί με κοροϊδεύει;» Και σε κανέναν δεν αρέσει να τον κοροϊδεύουν.
Τα παιδιά καταλαβαίνουν τα συναισθήματα (κυρίως, αλλά όχι μόνο) των γονιών πριν ακόμα καταλάβουν τις λέξεις που χρησιμοποιούνται προς αυτά. Ο τόνος της φωνής και η στάση του σώματος δίνουν πολύ περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό που λέμε και για το συναίσθημα που νιώθουμε απ’ ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε και είναι αρκετά για να αποκαλύψουν στα παιδιά τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Δεν υπάρχει λόγος να αρνηθείτε ή να κρύψετε αυτά που νιώθετε και του λόγους που σας έχουν οδηγήσει στο συναίσθημα αυτό, αφού ακόμα και αν τα παιδιά δέχονται αυτό που τους λέτε («Η μαμά δεν είναι λυπημένη απλά κουρασμένη») ξέρουν ότι δεν είναι αλήθεια και όχι μόνο στεναχωριούνται γιατί οικειοποιούνται το συναίσθημα της μαμάς, στεναχωριούνται ακόμα περισσότερο καταλαβαίνοντας ότι η μαμά τους κρύβει κάτι και ακόμα χειρότερα η κρίση τους, που τόσο θέλουμε να αναπτυχθεί; Μπερδεύεται και σταδιακά σταματούν να την εμπιστεύονται. Στους εφήβους τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα καθώς η ένταση με την οποία νιώθουν την κρίση τους να αμφισβητείται τους οδηγεί στον φόβο ότι δεν σκέφτονται με φυσιολογικό τρόπο.
Το να μοιράζεστε με τα παιδιά σας τα συναισθήματα που βιώνεται είτε αυτά είναι θετικά (χαρά, ενθουσιασμός, έκπληξη), είτε αρνητικά (λύπη, πόνος, άγχος, θυμός, φόβος), χωρίς να φοβάστε ή να ντρέπεστε να μην τα στεναχωρήσετε, σηματοδοτεί την αρχή για την συναισθηματική αγωγή στην οικογένεια σας. Θα αποκτήσουν ενσυναίσθηση, την δεξιότητα να μπορείς να μπεις στην θέση του άλλου, θα μπορούν και εκείνα να εκφράζουν χωρίς να ντρέπονται τα συναισθήματα που τα κυριεύουν και θα μάθουν να τα διαχειρίζονται με δημιουργικούς τρόπους. Έχει πλέον διαπιστευθεί ότι παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που πιστεύουν ότι είναι καλό να κρύβουν τα συναισθήματα τους παρουσιάζουν δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν προβλήματα συμπεριφοράς.
Αντίθετα τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που τους επιτρέπουν να γίνονται θεατές των συναισθημάτων τους, παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα και ξέρουν να εκφράζουν και να διαχειρίζονται αυτά που νιώθουν με αποτέλεσμα καλύτερη ποιότητα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Επιπλέον, μπορούν να κατανοήσουν πολύ πιο γρήγορα τις έννοιες της συνεργασίας και της ομαδικότητας. Μεγαλώνοντας, αποκτούν καλύτερο αυτοέλεγχο, περισσότερη ψυχική ανθεκτικότητα και κατ’ επέκταση εκφράζονται με πιο κατάλληλους τρόπους, στην κατάλληλη ένταση, στον περιβάλλον που πρέπει στο χρόνο που αρμόζει.
Ωστόσο, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι μέτρον άριστον. Εάν δεν υπάρχει προφανής λόγος αλλά αισθάνεστε λύπη ή ανεξέλεγκτο άγχος, αν παραμένετε θλιμμένοι ή μελαγχολικοί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή αν παρασύρεστε ή δεν μπορείτε να ελέγξετε τα συναισθήματα σας ή νιώθετε μόνο αρνητικά συναισθήματα, τότε δεν έχετε να τα μοιραστείτε αυτά με τα παιδιά σας αλλά με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας που έχει τη δυνατότητα να σας βοηθήσει.
Αν όλα αυτά τα μοιραστείτε με τα παιδιά σας, θα κάνουν ό, τι μπορούν εκείνα για να σας βοηθήσουν, κάτι που ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια του ρόλου τους. Αυτό είναι ένα γεγονός που μπορεί να τα επιβαρύνει, οπότε αναζητείστε την κατάλληλη βοήθεια για να αποκτήσετε και πάλι θετικά συναισθήματα. Η συναισθηματική ισορροπία στην οικογένεια σας είναι ένας απ’ τους βασικούς στόχους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι αρκεί εσείς να είστε σωματικά αλλά και ψυχικά υγιείς ώστε τα παιδιά σας να εισπράξουν μόνο θετικά αποτελέσματα από τη συμβίωση σας.
Ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον είναι το καλύτερο εφόδιο που μπορεί να έχει ένα παιδί. Αυτό προϋποθέτει αμοιβαία εκδήλωση συναισθημάτων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας αλλά και αμοιβαία συμπαράσταση στις δύσκολες στιγμές. Αντί να προσπαθήστε να δικαιολογηθείτε στο παιδί σας ότι κάτι μπήκε στο μάτι σας, πείτε του με ειλικρίνεια τον λόγο για τον οποίο κλαίτε και το συναίσθημα που νιώθετε. Ζητήστε του να σας χαρίσει μια αγκαλιά και ένα γλυκό λογάκι και εξηγήστε του ότι μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν θα περάσουν όλα τα άσχημα αλλά σίγουρα πολλά όμορφα έχουν ήδη αρχίσει να έρχονται.
Η Έλλη Τσομπανίδη είναι νηπιαγωγός.
