Το νήπιο μας ίσως να έχει περάσει το κατώφλι του παιδικού σταθμού, αφού πλέον ξεκίνησε να διαγράφει τον 4ο χρόνο ζωής. Έγινε τριών ετών αφήνοντας πίσω τις «μωρουδίστικες» ημέρες. Ένα παιδί τριών ετών πλέον μπορεί να πηδήξει από χαμηλό σκαλοπάτι, να σταθεί για ένα δύο δευτερόλεπτα στο ένα του πόδι και να βαδίσει στις μύτες. Μπορεί να οδηγήσει τρίκυκλο ποδήλατο χρησιμοποιώντας τα πετάλια, ενώ και στα παιχνίδια με μπάλα τα καταφέρνει αρκετά καλά και να την πετάει και να την πιάνει και να τη κλωτσά.
Η λεπτή του κινητικότητα ωριμάζει και αυτή με τη σειρά της και αυτό φαίνεται στη δεξιότητα του να χτίζει πύργους με 8 τουλάχιστον κύβους, να αντιγράφει σχήματα με κύβους και μάλιστα γεφυράκια. Το τρίχρονο παιδάκι μας πλέον πιάνει το μολύβι όλο και πιο ώριμα, χρησιμοποιώντας αντίχειρα και δύο δάκτυλα (η λεγόμενη δυναμική τριποδική λαβή) και αντιγράφει κύκλο. Αν του παραγγείλετε να ζωγραφίσει άνθρωπο θα δείτε πως φτιάχνει κεφάλι και πόδια, χωρίς κορμό. Πλέον μπορεί να φάει με πιρούνι και κουτάλι, ίσως όμως όχι τόσο επιδέξια ακόμη. Ωστόσο, τα Kινεζάκια σε αυτήν την ηλικία τρώνε άνετα με τα ξυλάκια, κάτι που ακόμη και ενήλικες της δικής μας φυλής αδυνατούν (συμπεριλαμβανομένου και του υπογράφοντα). Αυτό θεωρείται προϊόν της από νωρίς εκπαίδευσης, κάτι που μας δείχνει ότι η δεξιότητα δεν είναι μόνο θέμα κινητικής ωρίμανσης, αλλά και εξάσκησης.
Το παιδί τριών ετών αρχίζει να διερωτάται. Ρωτά «γιατί» για όλα σχεδόν και εδώ αρχίζει ο γλυκός πονοκέφαλος των μεγάλων, οι οποίοι συχνά δεν έχουμε κάποια ικανοποιητική απάντηση. Τα παιδικά «γιατί» μάς εκπαιδεύουν και συνάμα μας γυμνώνουν, αφού διαπιστώνουμε πόσα πράττουμε ως δεδομένα και χωρίς να τα έχουμε φιλτράρει. Στο υπόλοιπο γνωστικό επίπεδο τα τρίχρονα αρχίζουν να τοποθετούν στο χρόνο διάφορα στιγμιότυπα της καθημερινότητας τους, χωρίς βέβαια μεγάλη επιτυχία από τώρα. Μαθαίνουν τα χρώματα, δυο τρία βασικά, πχ κίτρινο, κόκκινο, μπλε, ενώ και το πρώτο μέτρημα μέχρι το δέκα ξεκινά εδώ, χωρίς όμως να κατανοούν την ποσοτική διαφορά μεταξύ π.χ. του δύο και του τρία. Σε αυτή τη χρονική φάση είναι σε θέση να αναγνωρίσουν το φύλο τους, αλλά δύσκολα να εντοπίσουν τη διαφορά από το έτερο. Επίσης, είναι η ηλικία που πρωτολένε το όνομα τους ολόκληρο, όπως και την ηλικία τους.
Η ηλικία των τριών ετών σηματοδοτεί τη διάθεση για κοινωνικοποίηση. Τα παιδιά είναι πλέον στη θέση να συνυπάρξουν στο παιχνίδι και ίσως κάποια να μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους. Γιαυτό και η στιγμή είναι η καλύτερη για έναρξη του παιδικού σταθμού και όχι νωρίτερα, όπου η «κοινωνικοποίηση» είναι απλά μια μεγάλη προσδοκία και πιθανώς ανόητη αγωνία των γονιών. Άλλωστε πριν τα τέσσερα είναι αδύνατο να συμπαίξουν και το μόνο που κάνουν είναι το λεγόμενο παράλληλο παιχνίδι.
Ο ενήλικος, δηλαδή ο γονιός ή ο παππούς-γιαγιά, παραμένει ακόμη το περιβάλλον από το οποίο αναζητούν σταθερότητα και ενασχόληση. Παίξτε, διαβάστε παραμύθια, τραγουδήστε μαζί, εξηγείστε τα «γιατί», δείξετε τον κόσμο. Ακόμη είστε ο καλύτερος παιδικός σταθμός και η πιο εκπαιδευτική παρέα. Και λέω ακόμη γιατί οι ευκαιρίες αυτές σιγά σιγά σβήνουν, όσο περνάνε οι μήνες και το παιδί μας μεγαλώνει.
Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com