Το νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού έχει στόχο την καταγραφή σημαντικών πληροφοριών που αφορούν την υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού από τη γέννηση έως τα 18 του χρόνια. Καταγράφει, επίσης, τους εμβολιασμούς αλλά και τις ασθένειες ή τα προβλήματα υγείας που πιθανόν θα  αντιμετωπίσει  το παιδί μέχρι να ενηλικιωθεί.  

Το νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού βοηθάει τους γονείς να παρακολουθούν την πορεία ανάπτυξης του παιδιού τους και να συζητούν με τον γιατρό τους θέματα που τους απασχολούν σε κάθε ηλικία του παιδιού. Ο γονιός οφείλει να το έχει πάντοτε μαζί του όταν πηγαίνει με το παιδί στον γιατρό ή σε οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία υγείας, αλλά και η οικογένεια ταξιδεύει. Η συμπλήρωση του βιβλιαρίου από τον γιατρό σε κάθε επίσκεψη είναι σημαντική για την παρακολούθηση του παιδιού, όπως σημαντική είναι και η καταγραφή τυχόν νοσήσεων, νοσηλειών και άλλων προβλημάτων υγείας του παιδιού.  

Όπως ορθά τονίζει το Υπουργείο Υγείας, η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας των παιδιών είναι σημαντική όχι μόνο για την ιατρική διάγνωση και τη θεραπεία κοινών προβλημάτων υγείας και την έγκαιρη υποψία σοβαρών διαταραχών, αλλά και για τις πολύτιμες ευκαιρίες πρόληψης και προαγωγής της υγείας που παρέχει. Επομένως, η συστηματική παρακολούθηση της υγείας και της ανάπτυξης των παιδιών, καθώς και η υποστήριξη των γονέων στο μεγάλωμά τους αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των ανηλίκων και βασικό άξονα του τελευταίου, ανανεωμένου, βιβλιαρίου, που δίνεται πλέον στους γονείς την τελευταία διετία και διαφέρει σημαντικά από τα προηγούμενα.  

Το νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού

Στόχος του νέου ΒΥΠ είναι να αποτελέσει εργαλείο για την οργάνωση και την εφαρμογή της συστηματικής παρακολούθησης της υγείας και της ανάπτυξης των παιδιών και της υποστήριξης των γονέων στο μεγάλωμά τους. Η επιστημονική ομάδα που το συνέταξε έλαβε υπόψη της πως κάθε ηλικία έχει ειδικά χαρακτηριστικά τόσο σε σχέση με τις βιολογικές όσο και με τις συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας. Σε αυτό το βιβλιάριο, λοιπόν, επιλέχθηκαν συγκεκριμένες ηλικίες που θεωρούνται κατάλληλες για την εκτίμηση της υγείας, της ανάπτυξης και των αναγκών φροντίδας του παιδιού και της οικογένειας και στις σελίδες του δίνονται αδρές κατευθύνσεις για το περιεχόμενο της εξέτασης σε καθεμιά από αυτές, με στόχο τη δυνατότητα σφαιρικής και στοχευμένης προσέγγισης του παιδιού και των γονιών του. 

Στις αρχικές σελίδες, μετά τη συμπλήρωση των  προσωπικών στοιχείων του παιδιού και της οικογένειας, ζητείται η συμπλήρωση των προβλημάτων υγείας του παιδιού. Σημειώνεται, με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων, όποιο θέμα υγείας από τα αναγραφόμενα τυχόν υπάρχει κάθε φορά που εξετάζεται το παιδί. Με άλλα λόγια, η σελίδα αυτή επικαιροποιείται όποτε χρειαστεί με στόχο την καταγραφή νοσημάτων που μπορεί να προκαλέσουν επείγουσες καταστάσεις που χρειάζονται άμεση και κατάλληλη αντιμετώπιση ή πρόληψη  και που πρέπει να γίνονται αντιληπτές άμεσα σε κάθε δραστηριότητα του παιδιού. Εκεί σημειώνονται και τα τηλέφωνα ανάγκης.  

Στο ιστορικό της οικογένειας, που έχει μεγάλη σημασία για την ανίχνευση γενετικής προδιάθεσης και παραγόντων κινδύνου, σημειώνεται όποια πάθηση ή κατάσταση από τις αναγραφόμενες τυχόν υπάρχει ή όποια άλλη θεωρηθεί σημαντική, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων. Είναι σημαντικό να  επικαιροποιείται στη διάρκεια της διαχρονικής παρακολούθησης του παιδιού.

Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και εξέλιξης της διάπλασης και συμπεριφοράς. αποφεύγετε τις συγκρίσεις ανάμεσα στα παιδιά.

Οι 16 ηλικίες-κλειδιά { νεογνική, βρεφική (1-2 εβδομάδων, 2 μηνών, 4 μηνών, 6 μηνών, 9 μηνών, 12-15 μηνών), νηπιακή (18 μηνών, 2-2.5 χρόνων, 4 χρόνων, 5-6 χρόνων), σχολική (7-8 χρόνων, 9 χρόνων), εφηβική (11-12 χρόνων, 14-15 χρόνων, 17-18 χρόνων) } αποφασίστηκαν με κριτήριο τις περιόδους στις οποίες συνιστάται  να γίνεται ο εμβολιασμός των παιδιών στην Ελλάδα, η εκτίμηση αναπτυξιακών ή σχολικών δεξιοτήτων, η εφαρμογή καθολικών ή επιλεκτικών ανιχνευτικών ελέγχων (screening) και οι ηλικίες συμπλήρωσης του Ατομικού Δελτίου Υγείας Μαθητή.  

Προτείνεται, λοιπόν, σε αυτές τις ηλικίες η συμπλήρωση ειδικών φύλλων παρακολούθησης τα οποία περιλαμβάνονται στο νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού. Το περιεχόμενό τους αναφέρεται στο ιστορικό και στη φυσική εξέταση, στα κατά ηλικία αναπτυξιακά ορόσημα, καθώς και σε θέματα συμπεριφοράς και αγωγής υγείας, ώστε η προσέγγιση να είναι ολιστική και στοχευμένη.  

Σε όλα τα προαναφερθέντα φύλλα παρακολούθησης περιλαμβάνεται πεδίο συμπλήρωσης σωματομετρικών στοιχείων. Το αποτέλεσμα της μέτρησης καταγράφεται στο φύλλο παρακολούθησης και σημειώνεται στα διαγράμματα αύξησης ώστε να αποτυπώνεται διαχρονικά η πορεία σωματικής αύξησης του παιδιού. Στο πεδίο που αφορά τη διατροφή και τη σίτιση, καταγράφονται οι ανάλογες πληροφορίες και αποτυπώνονται οι επιλογές, τα προβλήματα και οι ιδιαιτερότητες που  το πώς τρώει το παιδί διαχρονικά. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως το βιβλιάριο δίνει έμφαση στο μητρικό θηλασμό αλλά και σημαντικές πληροφορίες σχετικές με αυτόν.  

Η καταγραφή της φυσικής εξέτασης περιλαμβάνει τη φυσική εξέταση κατά συστήματα με επικέντρωση σε ειδικά κλινικά σημεία. Σε όλες τις ηλικίες αξιολογείται και η οπτική και ακουστική συμπεριφορά του παιδιού, με πληροφορίες από το ιστορικό, τις ανησυχίες των γονέων και την κλινική εκτίμηση.  

Η εκτίμηση της αναπτυξιακής εξέλιξης λαμβάνει πάντα υπόψη τις παρατηρήσεις και τις ανησυχίες των γονέων που προκύπτουν με ανοιχτές ερωτήσεις και δίνουν την ευκαιρία για αναφορά σε  αναπτυξιακά θέματα που τους απασχολούν. Στην αναπτυξιακή παρακολούθηση προτείνεται να συνεκτιμώνται παράγοντες όπως το ιατρικό ιστορικό του παιδιού, τα σημαντικά γεγονότα της ζωής του  παιδιού και της οικογένειάς του, το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και διάφοροι συναισθηματικοί παράγοντες. Σε κάθε ηλικία καταγράφονται τα σημαντικά αναπτυξιακά ορόσημα, τα οποία δεν έχουν θέση ανιχνευτικής αναπτυξιακής δοκιμασίας αλλά συστηματικής παρακολούθησης. Δίπλα σε κάθε ορόσημο υπάρχει κενός χώρος όπου μπορεί να σημειωθούν:

• η κατάκτηση του κάθε ορόσημου

• τα σημεία που χρειάζονται παρακολούθηση ή και παραπομπή

• γενικές οδηγίες για υποστήριξη της ανάπτυξης

Σημαντική είναι η συζήτηση με τους γονείς και η ανάλογη υποστήριξη σε θέματα ή προβλήματα συμπεριφοράς ανάλογα πάντοτε με την ηλικία του παιδιού. Η παρατήρηση του παιδιού και της σχέσης παιδιού/γονέων στον χώρο του ιατρείου είναι πολύ σημαντικά.  

Τα θέματα αγωγής υγείας έχουν στόχο να ενεργοποιήσουν τους γονείς και να αποτελέσουν αφορμή για συζήτηση με τον γιατρό ή και τον επαγγελματία υγείας. Σκοπός της αγωγής υγείας είναι η προαγωγή υγιών στάσεων και συμπεριφορών, η υποστήριξη των γονέων στο μεγάλωμα του παιδιού τους και η αγωγή υγείας του ίδιου του παιδιού/εφήβου, ανάλογα με την ηλικία και τις ανάγκες του.  Προφανώς, δεν προτείνεται όλα τα θέματα να συζητηθούν σε μία συνάντηση. Ο γιατρός και/ή ο επαγγελματίας υγείας, με βάση τις ανάγκες υποστήριξης και τις ιδιαιτερότητες της κάθε οικογένειας ή/και του κάθε παιδιού/εφήβου, εκτιμά τον τρόπο, τον χρόνο και τα θέματα που θα συζητηθούν. 

Οι πληροφορίες που αναγράφονται, σημειώνονται με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων, καθώς το ΒΥΠ προορίζεται να είναι προσβάσιμο όχι μόνο στους γονείς, αλλά και στο ίδιο το παιδί όταν θα είναι σε κατάλληλη ηλικία, και σε επαγγελματίες υγείας. Το ΒΥΠ περιέχει προσωπικά δεδομένα και η επίδειξή του εναπόκειται στην αποκλειστική απόφαση των γονέων στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και των ίδιων των παιδιών μετά την ενηλικίωσή τους.

Στο νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού προβλέπεται ακόμα χώρος για παρατηρήσεις όπου υπάρχει η δυνατότητα σημείωσης από τον γιατρό πρόσθετων πληροφοριών από το ιστορικό ή/και την εξέταση του παιδιού. Επιπρόσθετα, εκεί μπορούν να σημειωθούν τα συμπεράσματα από τη συνολική εκτίμηση του παιδιού και άλλες οδηγίες.

Στο νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού υπάρχουν σελίδες για προγραμματισμένες επισκέψεις και σημειώσεις. Επιπλέον, ασθένειες, νοσήματα, εξετάσεις από ειδικούς, νοσηλείες και εργαστηριακές εξετάσεις αναγράφονται στις ειδικές σελίδες, ώστε οι πληροφορίες να υπάρχουν ομαδοποιημένες και να διευκολύνεται η διαχρονική παρακολούθηση του παιδιού.  Φυσικά, υπάρχουν σελίδες αφιερωμένες στην οδοντοφυΐα και στη στοματική υγιεινή, ενώ στο ΒΥΠ περιέχονται και μια σειρά από κείμενα με χρήσιμες πληροφορίες ανά ηλικιακή ομάδα που απευθύνονται στους γονείς.  

Στο νέο ΒΥΠ χρησιμοποιήθηκαν τα πρότυπα διαγράμματα σωματικής αύξησης υγειών βρεφών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας τα οποία αντανακλούν την επιθυμητή σωματική αύξηση και προτείνονται για παγκόσμια χρήση σε αντιδιαστολή με τις εθνικές καμπύλες των χωρών που υποεκτιμούν το υπερβάλλον βάρος και την παχυσαρκία. Η άδεια και η έγκριση για τη δημιουργία της ελληνικής μορφής δόθηκε στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού από τον ΠΟΥ. 

Όσο για τον Δείκτη Μάζας Σώματος, εφαρμόζονται τα διαγράμματα του  Ιnternational Obesity Task Force, η χρήση των οποίων προτείνεται για καλύτερη εκτίμηση του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας καθώς και του ελλιπούς βάρους.  

Φυσικά, οι εμβολιασμοί καταγράφονται από τη γέννηση των παιδιών μέχρι την ηλικία των 18 χρόνων, με τρόπο συμβατό προς το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του 2016, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για τυχόν μεταβολή του στο μέλλον με αρκετό χώρο για «άλλα εμβόλια» και «σημειώσεις». Στις «σημειώσεις» μπορεί επίσης να αναγράφονται πληροφορίες σχετικά με τις σπάνιες περιπτώσεις εκδηλώσεων συμπτωμάτων που σχετίζονται χρονικά με τον εμβολιασμό. 

Γνωρίζατε ότι; Το νέο Βιβλιάριο Υγείας Παιδιού είναι έκδοση του Υπουργείου Υγείας, διατίθεται δωρεάν, δεν  αποτελεί αντικείµενο οικονοµικής συναλλαγής, χορηγείται από τις ∆ιευθύνσεις ∆ηµόσιας Υγείας των Περιφερειακών Ενοτήτων στις δηµόσιες και ιδιωτικές µαιευτικές κλινικές και η πώληση ή η παραποίησή του, όπως και η κάλυψη του εξωφύλλου και της έσω πλευράς του µε πρόσθετο φάκελο που φέρει την επωνυμία επιχειρήσεων ή διαφήμιση εμπορίας προϊόντων, σε οποιοδήποτε χώρο (δημόσιο ή ιδιωτικό), απαγορεύεται και θεωρείται έκνομη πράξη. 

Περισσότερες πληροφορίες στο www.ygeiapaidiou-ich.gr