Το βράδυ της Δευτέρας 12 προς Τρίτη 13 Αυγούστου 2019 καλοδεχόμαστε τις Περσείδες! Θα συμβεί μια φαντασμαγορική «βροχή» μετεώρων ή βροχή διαττόντων, όπως είναι και η επίσημη ονομασία τους. Ο νυχτερινός ουρανός θα λάμψει από τα «πεφταστέρια» και μερικά από αυτά τα ουράνια σώματα μπορεί να είναι ορατά ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η ουράνια αυτή κοσμική βροχή μετεωρειδών εντάσσεται στην εμφάνιση των λεγόμενων «Περσείδων» που σημειώνεται κάθε χρόνο μεταξύ 17 Ιουλίου και 24 Αυγούστου. Το φαινόμενο συνήθως κορυφώνεται γύρω στις 9-13 Αυγούστου.
Φέτος, η παρατήρηση του φαινομένου των Περσείδων δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Κι αυτό γιατί το φεγγάρι θα είναι σχεδόν «γεμάτο» (Πανσέληνος στις 15 Αυγούστου). Ο κατάλληλος χρόνος για να δει κανείς τις Περσείδες, καθώς και τα περισσότερα παρόμοια φαινόμενα, είναι όταν ο ουρανός είναι πάρα πολύ σκοτεινός. Πάντως, ο αναμενόμενος αριθμός διαττόντων (ZHR: Zenithal Hourly Rate) υπολογίζεται για φέτος να φτάσει στους 100 ανά ώρα.
Βρείτε μια απομακρυσμένη τοποθεσία, χωρίς φωτορύπανση. Στο σκοτάδι θα δείτε τα αστέρια να πέφτουν καλύτερα. Δεν χρειάζεται τηλεσκόπιο, αφού είναι ορατά με γυμνό μάτι.
Οι περισσότεροι αστρονόμοι προτείνουν ότι, ανάλογα με τη φάση της Σελήνης, ο καλύτερος χρόνος για να δείτε τις βροχές μετεώρων είναι λίγο πριν από την αυγή.
Οι Περσείδες είναι ορατές από το Βόρειο Ημισφαίριο και συνεπώς και από τη χώρα μας. Παρατηρήστε ανάμεσα στο ακτινοβόλο σημείο, το οποίο θα βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του ουρανού και στο ζενίθ (το σημείο στον ουρανό που βρίσκεται ακριβώς από πάνω σας).
Μπορείτε λοιπόν εύκολα να δείτε ένα από αυτά τα… πεφταστέρια με γυμνό μάτι, απλά κοιτάζοντας κατ’ ευθείαν προς τα επάνω. Η παρακάτω εικόνα δείχνει την ακριβή κατεύθυνση των Περσείδων, όπως θα εμφανίζονται από τη τοποθεσία σας.
Οι Περσείδες αναφέρονται στην παράδοση και ως «πεφταστέρια». Σύμφωνα μάλιστα με την λαϊκή δεισιδαιμονία, όταν τα βλέπεις να πέφτουν, μπορείς να κάνεις μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί. Στην πραγματικότητα δεν είναι αστέρια που «πέφτουν». Πρόκειται για μικρά κομμάτια (μέχρι και σε μορφή σκόνης), απομεινάρια του κομήτη 109P/Swift-Tuttle, τα οποία εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης με τεράστιες ταχύτητες και καίγονται εξαιτίας της τριβής με την ατμόσφαιρα μέσα σε δευτερόλεπτα.
Όποια από αυτά είναι αρκετά μεγάλα ώστε να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης ονομάζονται μετέωρα. Όσα είναι τόσο λαμπρά που φαίνονται να σχίζουν τον ουρανό ονομάζονται βολίδες. Συνήθως στο μέγιστο της βροχής πέφτει ένα μετέωρο το λεπτό.
Ονομάζονται Περσείδες, επειδή το ακτινοβόλο σημείο τους προβάλλεται στον αστερισμό Περσέα. Φαίνεται δηλαδή σαν να έρχονται από την κατεύθυνση αυτή.
Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού αυτού από τον κομήτη Swift-Tuttle περιπλανάται στον διαπλανητικό χώρο εδώ και χίλια περίπου χρόνια αφότου εγκατέλειψε τον κομήτη. Υπάρχει ωστόσο και μία σχετικώς νέα συνιστώσα, μία λωρίδα υλικού που αποσπάσθηκε από τον κομήτη το έτος 1862. Ο ρυθμός των μετεώρων όταν η Γη συναντήσει αυτή την πυκνή ακόμα λωρίδα είναι πολύ υψηλότερος από ό,τι κατά την υπόλοιπη βροχή.
Αναφέρονται παρατηρήσεις των Περσείδων εδώ και περίπου 20 αιώνες. Η αρχαιότερη εξ αυτών καταγράφεται στην Άπω Ανατολή. Μία λαϊκή ονομασία της βροχής αυτής σε Ρωμαιοκαθολικές χώρες είναι «Δάκρυα του Αγίου Λαυρεντίου», καθώς στις 10 Αυγούστου τιμάται η μνήμη του μαρτυρίου του.
Η αρχή της «βροχής» είναι ορατή από τα μέσα Ιουλίου κάθε χρόνο. Η κορύφωση της σημειώνεται μεταξύ 9 και 14 Αυγούστου, οπότε ο ρυθμός των μετεώρων φθάνει τα 60 και πλέον ανά ώρα. Εξαιτίας της τροχιάς του κομήτη, από την οποία εξαρτάται η θέση του ακτινοβόλου σημείου, οι Περσείδες παρατηρούνται κυρίως να διασχίζουν το Βόρειο Ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας.
Όπως συμβαίνει με πολλούς διάττοντες η δυνατότητα παρατήρησης είναι μεγαλύτερη τις ώρες πριν την αυγή. Τότε που οι περισσότεροι από αυτούς παρασύρονται από την πλευρά της Γης που κινείται προς το ρεύμα τους, γεγονός που αντιστοιχεί σε τοπικές ώρες μεταξύ μεσάνυχτα και μεσημέρι.
Παρότι πολλοί διάττοντες φτάνουν μεταξύ αυγής και μεσημεριού, δεν είναι συνήθως ορατοί λόγω του φωτός του ήλιου.
Μπορούμε όμως να δούμε κάποιους και πριν τα μεσάνυχτα, συχνά δημιουργώντας διάπυρες τροχιές καθώς περνάνε από την ατμόσφαιρα, αφήνοντας μεγάλα φωτεινά ίχνη. Το 2009, ο μέγιστος Ζενίθιος Ωριαίος Ρυθμός προβλέφθηκε σε περίπου 120.
Πηγές: Physics-Astronomy, Wikipedia, blog.asteroskopeion.com